Pacjenci z hormonowrażliwym, przerzutowym rakiem prostaty sÄ… w tej chwili jedynÄ… grupÄ… wyÅ‚Ä…czonÄ… z możliwoÅ›ci innowacyjnego leczenia w ramach programu lekowego B.56. Onkolodzy i organizacje pacjenckie wielokrotnie apelowaÅ‚y do Ministerstwa Zdrowia o zmianÄ™, ale mimo to nie znalazÅ‚y siÄ™ one w projekcie wykazu leków refundowanych, który ma obowiÄ…zywać od 1 marca br. To oznacza, że ta grupa chorych wciąż musi czekać do osiÄ…gniÄ™cia stadium opornoÅ›ci na kastracjÄ™, żeby speÅ‚niać kryteria wÅ‚Ä…czenia do nowoczesnego leczenia. Organizacje pacjenckie jako przyczynÄ™ zaistniaÅ‚ej sytuacji wskazujÄ… na niejasny i maÅ‚o transparentny tryb konsultowania i wprowadzania zmian w tym programie lekowym.
– Rak gruczoÅ‚u krokowego jest obecnie najczęściej rozpoznawanym nowotworem zÅ‚oÅ›liwym u mężczyzn. WÅ›ród znaczÄ…cej grupy jest rozpoznawany w formie uogólnionej i wÅ‚aÅ›nie dla takich mężczyzn, z uogólnionym rakiem i bez możliwoÅ›ci leczenia radykalnego, jest w tej chwili dedykowany program lekowy – mówi agencji Newseria Biznes dr hab. n. med. PaweÅ‚ Wiechno, prof. Narodowego Instytutu Onkologii – PaÅ„stwowego Instytutu Badawczego w Warszawie, kierownik OddziaÅ‚u Zachowawczego Kliniki Nowotworów UkÅ‚adu Moczowego.
Dane Krajowego Rejestru Nowotworów pokazujÄ…, że w Polsce roÅ›nie zarówno liczba zachorowaÅ„, jak i zgonów spowodowanych rakiem prostaty. Jeszcze w 2014 roku zdiagnozowano go u 12,4 tys. mężczyzn, a 4,4 tys. zmarÅ‚o. W 2018 roku te liczby wyniosÅ‚y już odpowiednio 16,4 oraz 5,6 tys. To oznacza, że w ciÄ…gu piÄ™ciu lat liczba zachorowaÅ„ na raka prostaty zwiÄ™kszyÅ‚a siÄ™ o 25 proc., a zgonów – o 20 proc. Raport „WpÅ‚yw pandemii COVID-19 na system opieki onkologicznej”, opublikowany przez Ministerstwo Zdrowia i Narodowy Instytutu Onkologii, pokazaÅ‚, że w latach 2015–2020 to wÅ‚aÅ›nie w raku prostaty odnotowano najwiÄ™kszy przyrost liczby zgonów.
Wybór Å›cieżki leczenia raka prostaty zależy m.in. od jego typu i zaawansowania. Nowotwory ograniczone do gruczoÅ‚u krokowego, bez przerzutów, sÄ… leczone metodami radykalnymi. Kiedy nie ma takiej możliwoÅ›ci, szansÄ… dla chorych sÄ… jeszcze nowoczesne leki hormonalne.
– Nasz paradygmat leczenia raka gruczoÅ‚u krokowego przerzutowego zmieniÅ‚ siÄ™ z czasem. Pierwotnie leczyliÅ›my samÄ… kastracjÄ…, farmakologicznÄ… bÄ…dź chirurgicznÄ…. Później do tego doÅ‚Ä…czyÅ‚a chemioterapia, a nastÄ™pnie nowoczesne leki hormonalne. Potem okazaÅ‚o siÄ™, że w części przypadków można Å‚Ä…czyć te trzy metody postÄ™powania i dla wybranych pacjentów jest to najlepsza metoda – mówi prof. PaweÅ‚ Wiechno.
Nowoczesne leki hormonalne dla pacjentów z rakiem prostaty sÄ… w Polsce refundowane w ramach programu lekowego B.56. Jako pierwsi wÅ‚Ä…czeni zostali do niego chorzy z opornym na kastracjÄ™ nowotworem z przerzutami, natomiast od marca 2022 roku wÅ‚Ä…czono także chorych z opornym na kastracjÄ™ rakiem bez przerzutów.
– Program lekowy rozpoczynaÅ‚ siÄ™ od wÅ‚Ä…czania pacjentów z przerzutowym, opornym na kastracjÄ™ rakiem gruczoÅ‚u krokowego, czyli od późnych faz choroby. Szczęśliwie poprzednie zmiany wprowadziÅ‚y nam również możliwość leczenia pacjentów z opornym na kastracjÄ™ i nieprzerzutowym rakiem gruczoÅ‚u krokowego. Ta zmiana byÅ‚a bardzo istotna, ponieważ wtedy to leczenie jest rzeczywiÅ›cie skuteczne, dÅ‚ugotrwaÅ‚e i opóźnia ujawnienie siÄ™ przerzutów, a zatem podtrzymuje dobrÄ… jakość życia pacjentów – mówi ekspert Narodowego Instytutu Onkologii – PaÅ„stwowego Instytutu Badawczego w Warszawie.
Jak podkreÅ›la, niezaopiekowanÄ… grupÄ… wciąż pozostajÄ… jednak pacjenci z rakiem prostaty, którzy zostali zdiagnozowani w stadium przerzutowym albo przerzuty pojawiÅ‚y siÄ™ u nich podczas nawrotu choroby, ale nadal sÄ… wrażliwi na kastracjÄ™ i leczenie hormonalne nowoczesnymi preparatami. Ich jak na razie program lekowy nie obejmuje.
– Dlatego aktualizacja tego programu jest po prostu niezbÄ™dna – podkreÅ›la prof. PaweÅ‚ Wiechno.
– Mężczyźni z zaawansowanym nowotworem prostaty wciąż majÄ… utrudniony dostÄ™p do leczenia, a takich osób mamy w Polsce dość dużo. To, z czym siÄ™ najbardziej borykamy, to chimeryczne postÄ™powanie ministerstwa, które raz robi tak, raz tak. Leki raz sÄ… dofinansowane, innym razem nie, a ostatnio dofinansowywane sÄ… szczególnie leki starszej generacji, które majÄ… to do siebie, że nie bardzo chcÄ… dziaÅ‚ać – mówi BogusÅ‚aw Olawski, przewodniczÄ…cy Sekcji Prostaty w Stowarzyszeniu UroConti.
Brak refundacji nowoczesnego leczenia dla tej grupy pacjentów powoduje, że dzisiaj muszÄ… oni czekać aż do osiÄ…gniÄ™cia stadium opornoÅ›ci na kastracjÄ™, żeby speÅ‚niać kryteria wÅ‚Ä…czenia do programu lekowego. Tymczasem – jak wskazujÄ… onkolodzy – zastosowanie nowoczesnego leczenia hormonalnego jest wskazane na jak najwczeÅ›niejszym etapie choroby, ponieważ to poprawia rokowania, wydÅ‚uża czas do progresji i zmniejsza ryzyko wystÄ…pienia kolejnych przerzutów.
– NajwiÄ™kszÄ… korzyÅ›ciÄ… jest wydÅ‚użenie przeżycia. Ale zyskujemy też wydÅ‚użenie takiego okresu miodowego w chorobie pacjenta, kiedy tak naprawdÄ™ nic siÄ™ z nim szczególnego nie dzieje, kiedy ten pacjent jest w dobrej formie i zwykle może wrócić do pracy zawodowej. Krótko mówiÄ…c, warto podtrzymywać ten pierwszy efekt leczenia, który jest po prostu najlepszy – mówi dr hab. n. med. PaweÅ‚ Wiechno.
O wprowadzenie zmian w programie lekowym B.56 organizacje pacjenckie wielokrotnie apelowaÅ‚y już do Ministerstwa Zdrowia. Mimo to nie znalazÅ‚y siÄ™ one w projekcie wykazu leków refundowanych, który ma obowiÄ…zywać od 1 marca br. Jak wskazuje Stowarzyszenie UroConti, resort i producenci leków nawzajem publicznie obarczajÄ… siÄ™ winÄ…, aczkolwiek sam tryb wprowadzania zmian w tym programie byÅ‚ i pozostaje dla pacjentów niejasny i maÅ‚o transparentny.
– SÄ… tarcia pomiÄ™dzy Ministerstwem Zdrowia a firmami, które produkujÄ… leki nowej generacji. Mimo że firmy deklarujÄ… publicznie duże uÅ‚atwienia w kontraktowaniu, okazuje siÄ™, że ministerstwo niestety nie chce siÄ™ porozumieć – mówi BogusÅ‚aw Olawski. – JesteÅ›my też rozczarowani faktem, jak w ostatnich dwóch miesiÄ…cach procedowano zmiany. Opracowany projekt zmian w programie lekowym, który przechodziÅ‚ opiniowanie Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, nie zostaÅ‚ nam przekazany do oceny, a sam tryb możliwoÅ›ci udziaÅ‚u w konsultacjach spoÅ‚ecznych zostaÅ‚ ograniczony do minimum.
– To, czego oczekujÄ™ jako onkolog, to umożliwienie leczenia pacjentów z przerzutowym, ale jeszcze wrażliwym na kastracjÄ™ rakiem gruczoÅ‚u krokowego nowoczesnymi lekami hormonalnymi. Czy to bÄ™dzie w ramach programu lekowego, czy innego dostÄ™pu do tych leków, to jest już sprawa drugorzÄ™dna. Natomiast najbardziej istotne jest to, żebym we wÅ‚aÅ›ciwych sytuacjach klinicznych mógÅ‚ siÄ™gnąć po wÅ‚aÅ›ciwe leki – podkreÅ›la prof. PaweÅ‚ Wiechno.
Ze statystyk Stowarzyszenia UroConti wynika, że populacja pacjentów z hormonowrażliwym rakiem gruczoÅ‚u krokowego jest w Polsce znaczÄ…cÄ… grupÄ… chorych, z których wiÄ™kszość to osoby starsze, a co najmniej poÅ‚owa ma liczne choroby wspóÅ‚istniejÄ…ce. Dlatego organizacje pacjenckie i sami lekarze podkreÅ›lajÄ…, że powinni mieć do dyspozycji jak najszerszy wachlarz nowoczesnych leków i możliwoÅ›ci terapeutycznych, aby móc podejść do każdego pacjenta indywidualnie, uwzglÄ™dniajÄ…c profil bezpieczeÅ„stwa i jego ogólny stan zdrowia
– Nie każdy lek jest skrojony dla każdego pacjenta. Wiemy, że niektóre z nich czÄ™sto powodujÄ… np. powikÅ‚ania ze strony ukÅ‚adu sercowo-naczyniowego. To oznacza, że mężczyźnie obciążonemu problemami z niewydolnoÅ›ciÄ… krążenia nie bÄ™dÄ™ chciaÅ‚ ich podać, bÄ™dÄ™ wolaÅ‚ siÄ™gać po inne leki. Z kolei leki z innej grupy majÄ… nieprzyjemne dziaÅ‚ania oÅ›rodkowe, mogÄ… upoÅ›ledzać funkcje oÅ›rodkowego ukÅ‚adu nerwowego – mówi onkolog. – Krótko mówiÄ…c, powinienem mieć możliwość siÄ™gniÄ™cia po to, co jest najlepsze w danej sytuacji klinicznej i dla danego pacjenta.
– Nie szukajÄ…c daleko, w Czechach czy BuÅ‚garii leki nowej generacji sÄ… już refundowane w rozszerzonym wskazaniu. My w Polsce wciąż czekamy – dodaje BogusÅ‚aw Olawski.