Ekspozycja na kontakt z tworzywami sztucznymi skutkuje u morskich ptaków rozlegÅ‚ym tworzeniem siÄ™ tkanki bliznowatej w obrÄ™bie jamy brzusznej i przewodu pokarmowego, dowiedli australijscy naukowcy. Plastikoza, bÄ™dÄ…ca patologicznym wÅ‚óknieniem tkanek, może prowadzić do problemów z trawieniem pokarmu i wchÅ‚anianiem skÅ‚adników odżywczych, a w efekcie – skrócenia czasu przeżycia organizmu. Obecność plastiku w przewodzie pokarmowym może ponadto prowadzić do niewydolnoÅ›ci narzÄ…dowej i chorób autoimmunologicznych. Nie wiadomo jeszcze, czy chorobÄ™ można leczyć i czy obserwacje poczynione u ptaków sÄ… adekwatne również w stosunku do innych gatunków.
– Plastikoza to zwÅ‚óknienie wywoÅ‚ane przez plastik. PowtarzajÄ…ce siÄ™ wystawienie na kontakt z plastikiem powoduje powstawanie rozlegÅ‚ych obszarów tkanki bliznowatej w organach. Ponieważ plastik jest ostry, wykazuje tendencjÄ™ do zaczepiania siÄ™ i przecinania tkanek miÄ™kkich żoÅ‚Ä…dka, a w zranionych miejscach powstajÄ… zbliznowacenia. Z czasem te powtarzajÄ…ce siÄ™ uszkodzenia spowodowane plastikiem mogÄ… prowadzić do powstawania rozlegÅ‚ych obszarów tkanki bliznowatej i to zjawisko nazwaliÅ›my plastikozÄ… – wyjaÅ›nia w rozmowie z agencjÄ… Newseria Innowacje Hayley S. Charlton-Howard z Adrift Lab z Tasmanii w Australii.
Badanie zostaÅ‚o przeprowadzone przez naukowców na 30 pisklÄ™tach burzyka biaÅ‚onogiego z wyspy Lord Howe w Australii. Do udokumentowania wszelkich dowodów zwÅ‚óknienia wywoÅ‚anego w brzuchach ptaków przez tworzywa sztuczne użyto barwienia trichromem Massona. Markerem tworzenia siÄ™ blizny byÅ‚ natomiast kolagen.
OkazaÅ‚o siÄ™, że obecność plastiku w przewodzie pokarmowym zwierzÄ…t byÅ‚a silnie zwiÄ…zana z rozlegÅ‚ym tworzeniem siÄ™ tkanki bliznowatej i rozlegÅ‚ymi zmianami, a nawet utratÄ… struktury tkanki w obrÄ™bie bÅ‚ony Å›luzowej i podÅ›luzowej. Dodatkowo naturalnie wystÄ™pujÄ…ce w przewodzie pokarmowym niestrawne skÅ‚adniki, takie jak pumeks, nie spowodowaÅ‚y tworzenia siÄ™ podobnych blizn. Wskazuje to na wyjÄ…tkowe wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci patologiczne tworzyw sztucznych. Stanowi to też punkt wyjÅ›cia do badania wpÅ‚ywu na zdrowie innych gatunków, zwÅ‚aszcza że okazaÅ‚o siÄ™, że plastik, poza bliznowaceniem, powoduje bardzo poważne uszkodzenia gruczoÅ‚ów trawiennych w obrÄ™bie żoÅ‚Ä…dka. GruczoÅ‚y te odpowiadajÄ… za produkcjÄ™ soków trawiennych, które wspomagajÄ… trawienie i wchÅ‚anianie skÅ‚adników odżywczych w ukÅ‚adzie pokarmowym. GruczoÅ‚y te wytwarzajÄ… także kwas chlorowodorowy, który zapobiega zakażeniom pasożytniczym w żoÅ‚Ä…dku i rozkÅ‚ada pokarm. Plastikoza może wiÄ™c być bardzo szkodliwa dla zdrowia organizmu.
– Na poziomie osobniczym uszkodzenia spowodowane przez plastik i plastikozÄ™ mogÄ… ograniczać zdolność ptaka do utrzymania zdrowego ukÅ‚adu pokarmowego i trawienia pokarmu. Chociaż nie prowadzi to od razu do zgonu, to szereg mniejszych czynników razem skÅ‚ada siÄ™ na to, że osobnik ma znacznie obniżone szanse przeżycia, co przekÅ‚ada siÄ™ na liczebność populacji. Ptaki w zagrożonych populacjach powinny osiÄ…gać dojrzaÅ‚ość, aby móc siÄ™ rozmnażać. Jednak wszystkie ptaki, które badaliÅ›my, byÅ‚y mÅ‚ode i nie przekroczyÅ‚y 90 dni życia, wiÄ™c nie miaÅ‚y jeszcze możliwoÅ›ci wydania na Å›wiat potomstwa. JeÅ›li te ptaki znikajÄ… z populacji, zanim to siÄ™ stanie, to niestety prowadzi to w przyszÅ‚oÅ›ci do spadku liczebnoÅ›ci populacji. Mamy wiÄ™c skutki na poziomie osobniczym i populacyjnym – wskazuje Hayley S. Charlton-Howard.
Badania laboratoryjne wykazaÅ‚y, że narażenie na kontakt przewodu pokarmowego z tworzywami sztucznymi może powodować zapalenie tkanek. Podczas ustÄ™powania stanu zapalnego kolagen jest odkÅ‚adany przez fibroblasty, tworzÄ…c tkankÄ™ bliznowatÄ…. Nadmierna tkanka bliznowata może siÄ™ przerodzić w chorobÄ™ patologicznÄ…, zwanÄ… zwÅ‚óknieniem. ZwÅ‚óknienie może natomiast utrudniać funkcjonowanie narzÄ…dów, przyczyniać siÄ™ do ich niewydolnoÅ›ci, a także jest objawem wielu przewlekÅ‚ych chorób autoimmunologicznych. Niestety jak dotÄ…d nie wiadomo, czy da siÄ™ i ewentualnie jak walczyć z plastikozÄ….
– Ponieważ dopiero jÄ… opisaliÅ›my, nie mamy wystarczajÄ…cej wiedzy na ten temat, a zagadnienie jest bardzo zÅ‚ożone. Nie wiemy, czy plastikozÄ™ da siÄ™ wyleczyć. Nie wiemy, czy te ptaki sÄ… w stanie dożyć do dorosÅ‚oÅ›ci, bo badaliÅ›my mÅ‚ode. Być może ich tkanki mogÄ… z czasem zregenerować siÄ™ w sposób naturalny. Nie mieliÅ›my jeszcze możliwoÅ›ci monitorowania ptaków, aby to sprawdzić, dlatego nie mogÄ™ powiedzieć, czy jest to uleczalne. Tkanka bliznowata powstaje w naturalnym procesie gojenia, jest wiÄ™c bardzo trudno znaleźć na niÄ… lekarstwo. Niestety wielu rzeczy jeszcze nie wiemy – mówi badaczka.
Wiadomo jednak, że problem wpÅ‚ywu plastikowych odpadów na organizmy żywe jest niebagatelny. Widać to wyraźnie na przykÅ‚adzie mórz i oceanów. Rocznie z powodu plastikowych odpadów umiera okoÅ‚o 100 mln zwierzÄ…t morskich, a do 2050 roku w morzach i oceanach bÄ™dzie wiÄ™cej plastiku niż ryb.
