Dyskusja na temat niesprawiedliwego traktowania przez prawo producentów alkoholi różnych rodzajów powraca jak bumerang. Eksperci podkreÅ›lajÄ…, że to nie tylko zaburza równowagÄ™ na rynku, lecz także ma negatywne skutki finansowe dla budżetu oraz skutki zdrowotne dla spoÅ‚eczeÅ„stwa. Producenci mocnych alkoholi, ale też PaÅ„stwowa Agencja RozwiÄ…zywania Problemów Alkoholowych zwracajÄ… uwagÄ™ na preferencyjne traktowanie piwa w polityce akcyzowej, co powoduje straty dla budżetu paÅ„stwa i przyczynia siÄ™ do wzrostu spożycia alkoholu w ogóle. Drugim obszarem nierównego traktowania jest możliwość – ograniczonej czasowo, ale jednak – reklamy jedynie piwa, co wyklucza zazwyczaj zawierajÄ…cy porównywalnÄ… ilość alkoholu cydr.
– Wyroby alkoholowe wedÅ‚ug ustawy, która obowiÄ…zuje w tym ksztaÅ‚cie od 2001 roku, sÄ… opodatkowane nierówno co do iloÅ›ci alkoholu zawartego w napojach różnego typu. Tu uprzywilejowane jest piwo, dlatego że np. cydr – niskoprocentowy napój alkoholowy – jest obÅ‚ożony takÄ… akcyzÄ… jak napoje spirytusowe – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes Henryk Kowalczyk, przewodniczÄ…cy sejmowej Komisji Finansów Publicznych.
Podatek akcyzowy od napojów spirytusowych jest liczony od procentowej zawartoÅ›ci alkoholu etylowego. Gdy napój zawiera wiÄ™cej alkoholu, pÅ‚acony jest wyższy podatek. Z kolei akcyza od piwa pÅ‚acona jest na 1 stopieÅ„ Plato, za który uważa siÄ™ uÅ‚amek masowy o wartoÅ›ci 1 proc. ekstraktu brzeczki podstawowej, obliczony na podstawie zawartoÅ›ci alkoholu oraz ekstraktu rzeczywistego w gotowym wyrobie. Oznacza to, że piwa wysokiej jakoÅ›ci, o wysokim ekstrakcie, a Å›redniej lub niskiej zawartoÅ›ci alkoholu, pÅ‚acÄ… wyższÄ… akcyzÄ™ niż tanie piwa o wysokiej zawartoÅ›ci alkoholu i niskim ekstrakcie. UdziaÅ‚ takiego piwa w rynku wprawdzie spada, ale producenci pozostaÅ‚ych alkoholi i tak pÅ‚acÄ… proporcjonalnie do zawartoÅ›ci alkoholu wyższÄ… akcyzÄ™. Dla porównania w póÅ‚litrowej butelce 40-proc. wódki, kosztujÄ…cej 20 zÅ‚, akcyza stanowi 12,55 zÅ‚. W póÅ‚litrowej butelce piwa 5,5 proc., kosztujÄ…cego 3 zÅ‚, akcyza wynosi 0,54 zÅ‚.
– To ma swoje skutki spoÅ‚eczne i zdrowotne, bo niemalże trzykrotny wzrost spożycia piwa przez ostatnich kilkanaÅ›cie lat jest spowodowany tym, że akcyza jest nierówna, że piwo jest tanie w stosunku do innych napojów alkoholowych – ocenia Henryk Kowalczyk. – To te skutki zdrowotne powinny być na pierwszym planie w dyskusji o zmianie prawa w zakresie akcyzy. Na drugim planie sÄ… skutki fiskalne.
Piwo odpowiada za 55 proc. krajowego spożycia alkoholu, ale generuje tylko 28 proc. wpÅ‚ywów budżetowych z akcyzy, podczas gdy alkohol wysokoprocentowy to 38 proc. krajowego spożycia, a generuje 69 proc. wpÅ‚ywów.
– Akcyza w branży piwnej jest znacznie niedoszacowana i powoduje bardzo konkretne straty do budżetu paÅ„stwa, które można uznać za lukÄ™ akcyzowÄ… – mówi Witold WÅ‚odarczyk, prezes zarzÄ…du ZwiÄ…zku Pracodawców Polski PrzemysÅ‚ Spirytusowy.
Jak podkreÅ›la Henryk Kowalczyk, w tej chwili Komisja Finansów Publicznych jeszcze nie dyskutuje nad zmianÄ… prawa akcyzowego, ale dyskusja taka narodziÅ‚a siÄ™ w momencie wprowadzania ustawy o tzw. podatku cukrowym, która zawiera też zapis o dodatkowej opÅ‚acie za wyroby spirytusowe w maÅ‚ych pojemnoÅ›ciach (tzw. maÅ‚pki). ZainspirowaÅ‚o to posÅ‚ów do przeprowadzenia wspólnie z KomisjÄ… Zdrowia gÅ‚Ä™bokiej dyskusji na temat polityki akcyzowej i zdrowotnej. PrzeszkodziÅ‚a temu pandemia, teraz jednak, gdy Sejm już pracuje stacjonarnie, dyskusje majÄ… być kontynuowane. Poza ewidentnymi korzyÅ›ciami spoÅ‚eczno-zdrowotnymi majÄ… one przynieść także korzyÅ›ci budżetowe.
– JednÄ… z propozycji jest to, aby branża piwna, podobnie jak branża spirytusowa, pÅ‚aciÅ‚a podatek akcyzowy od zawartoÅ›ci alkoholu. Czym wyższa zawartość alkoholu, tym wyższa akcyza. To jest podatek sprawiedliwy, Å‚atwo egzekwowalny, dużo bardziej sprawny dla budżetu paÅ„stwa – ocenia Witold WÅ‚odarczyk. – Należy siÄ™ spodziewać, że dziÄ™ki takiemu rozwiÄ…zaniu budżet paÅ„stwa zyskaÅ‚by rocznie od 4 do 5 mld zÅ‚.
Zgodnie z danymi PaÅ„stwowej Agencji RozwiÄ…zywania Problemów Alkoholowych w 2019 roku statystyczny Polak spożyÅ‚ 97,1 l piwa, 9,25 l napojów spirytusowych i 6,2 l wina. Piwo pozostaje najpopularniejszym alkoholem w Polsce. Szczególnie dotyczy to mÅ‚odzieży, ponieważ ten rodzaj trunku jest ich pierwszym wyborem i czÄ™sto sÅ‚uży inicjacji alkoholowej.
– Niestety piwo w wielu miejscach sprzedaży jest taÅ„sze niż woda i traktowane jako substytut, jest utożsamiane z koniecznoÅ›ciÄ… zaspokojenia pragnienia, z odpoczynkiem, rozluźnieniem – mówi dr Artur Bartoszewicz, ekonomista ze SzkoÅ‚y GÅ‚ównej Handlowej w Warszawie. – Z badaÅ„ wynika, że część spoÅ‚eczeÅ„stwa nie utożsamia piwa z alkoholem. To jest bardzo niebezpieczne, dlatego że jeżeli mamy wrażenie, że to, co pijemy, nie jest alkoholem, może to spowodować upicie siÄ™ w sposób nieÅ›wiadomy. Ten brak Å›wiadomoÅ›ci jest bardzo niebezpieczny spoÅ‚ecznie, generuje duże koszty spoÅ‚eczno-ekonomiczne i czÄ™sto doprowadza do tragedii życiowych.
Jak podkreÅ›lajÄ… eksperci, za bardziej beztroskie podejÅ›cie do konsumpcji piwa odpowiada także możliwość – chociaż ograniczona – jego reklamowania. To kolejny aspekt, który nierówno traktuje producentów alkoholi. PrzykÅ‚adowo cydry, które zawierajÄ… podobnÄ…, a czasem mniejszÄ… ilość alkoholu niż piwo, sÄ… objÄ™te caÅ‚kowitym zakazem reklamy.
– Nikt poza branżą piwnÄ… nie jest uprawniony do jakiejkolwiek reklamy w przestrzeni publicznej. To, co robi branża piwna, jest Å‚amaniem ustawy, wychodzeniem poza ramy ograniczeÅ„, które zostaÅ‚y przez ustawodawcÄ™ okreÅ›lone. To jest poszukiwanie Å›rodków i metod do tego, żeby zmienić naszÄ… Å›wiadomość i zrobić z nas bezwolnego konsumenta, który identyfikuje spożywanie piwa z przyjemnoÅ›ciÄ…, pewnÄ… postawÄ… życiowÄ…, rozrywkÄ… – ocenia dr Artur Bartoszewicz.