Polska jest jednym z najbardziej konserwatywnych krajów w Europie, jeÅ›li chodzi o wybór diety eliminujÄ…cej produkty odzwierzÄ™ce. Z badania przeprowadzonego przez WydziaÅ‚ Psychologii UW wynika, że jedzenie miÄ™sa wciąż utożsamiane jest u nas z mÄ™skoÅ›ciÄ…, wiÄ™c w konsekwencji mężczyźni weganie mogÄ… siÄ™ częściej spotykać z negatywnymi stereotypami i komentarzami na swój temat. – Kiedy mężczyzna deklarowaÅ‚, że jest weganinem, i ubiegaÅ‚ siÄ™ o zatrudnienie na stereotypowo mÄ™skie stanowisko, byÅ‚ oceniany jako mniej kompetentny – mówi jedna z autorek badania Dominika Adamczyk.
Weganizm to dieta, ale też styl życia, które zakÅ‚adajÄ… wykluczenie z użycia wszelkich produktów odzwierzÄ™cych, nie tylko jako pożywienie, ale też np. odzież. W ostatnich latach mocno zyskuje na popularnoÅ›ci: coraz wiÄ™cej osób przechodzi na w peÅ‚ni roÅ›linnÄ… dietÄ™, producenci nabiaÅ‚u czy miÄ™sa dodajÄ… do oferty roÅ›linne zamienniki, podobnie jak producenci butów czy torebek. Mimo rosnÄ…cej popularnoÅ›ci weganizmu, a co za tym idzie także Å›wiadomoÅ›ci na temat tego trendu, weganie czÄ™sto podlegajÄ… negatywnym stereotypom i dyskryminacji.
– Jest już wiele badaÅ„ w innych krajach, które pokazujÄ…, że weganie sÄ… generalnie traktowani jako grupa mniejszoÅ›ciowa. Po prostu w wiÄ™kszoÅ›ci spoÅ‚eczeÅ„stw jednak dominujÄ… osoby, które jedzÄ… miÄ™so, weganie to jest maÅ‚a grupa, która ze wzglÄ™du na swojÄ… liczebność może doÅ›wiadczać różnego rodzaju wykluczeÅ„ i stereotypów – mówi w rozmowie z agencjÄ… informacyjnÄ… Newseria Biznes Dominika Adamczyk, doktorantka na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Z obserwacji badaczy wynika, że dotyczy to szczególnie mężczyzn.
– PrzeprowadzajÄ…c wywiady w ramach badaÅ„ jakoÅ›ciowych, sÅ‚yszaÅ‚yÅ›my dużo takich wypowiedzi, że w spoÅ‚ecznym kontekÅ›cie ich dieta jest postrzegana negatywnie, że doÅ›wiadczajÄ… różnego rodzaju wykluczeÅ„, wyÅ›miewania, nieprzyjemnych komentarzy, że majÄ… trudność np. w znalezieniu partnerki – mówi ekspertka. – To byÅ‚ obszar, który nas zainspirowaÅ‚ do pogÅ‚Ä™bienia tego tematu.
Badanie, w którym wzięło udziaÅ‚ blisko 840 Polaków, miaÅ‚o na celu zbadanie wpÅ‚ywu weganizmu na postrzeganie osoby w kontekÅ›cie podaÅ„ o pracÄ™. Uczestnikom badania na panelu internetowym przedstawiano CV kandydata ubiegajÄ…cego siÄ™ o pracÄ™. RóżniÅ‚y siÄ™ one trzema aspektami: pÅ‚ciÄ…, dietÄ… i stanowiskiem, którego dotyczy aplikacja (stereotypowo mÄ™skie lub żeÅ„skie). ZespóÅ‚ wybraÅ‚ PolskÄ™ jako miejsce swoich badaÅ„, ponieważ jest to jeden z najbardziej konserwatywnych krajów w Europie pod wzglÄ™dem zarówno postrzegania ról poszczególnych pÅ‚ci w spoÅ‚eczeÅ„stwie, ale też wyboru diety. W 2019 roku, jak wynika z danych Eurostatu, tylko 1 proc. Polaków deklarowaÅ‚ siÄ™ jako weganie lub wegetarianie.
– Osoba badana widziaÅ‚a profil np. mężczyzny weganina, który chce być psychologiem, albo kobiety nieweganki, która chce być analityczkÄ… finansowÄ…, i mówiÅ‚a, czy uważa, że ta osoba siÄ™ nadaje na to stanowisko. OceniaÅ‚a też te osoby pod wzglÄ™dem ciepÅ‚a i kompetencji, czyli wymiarów, które sÄ… standardowo stosowane wÅ‚aÅ›nie w badaniach dotyczÄ…cych stereotypów – opowiada Dominika Adamczyk.
OkazaÅ‚o siÄ™, że bycie weganinem znaczÄ…co wpÅ‚ynęło na to, jak potencjalni pracodawcy postrzegali kandydatów.
– Kiedy mężczyzna deklarowaÅ‚, że jest weganinem i ubiegaÅ‚ siÄ™ o zatrudnienie na stereotypowo mÄ™skie stanowisko, w którym potrzebne sÄ… mÄ™skie cechy, byÅ‚ oceniany jako mniej kompetentny. To pokazuje, że stereotyp weganizmu, weganina jest bardzo mocno powiÄ…zany z pÅ‚ciÄ… – mówi badaczka.
Negatywna ocena kompetencji weganina dotyczyła np. stanowiska dyrektora generalnego czy robotnika budowlanego. Z kolei jego CV zostało pozytywnie ocenione przy aplikacji na stanowiska kojarzone bardziej z kobietami, np. nauczyciela przedszkolnego czy pielęgniarza.
W wielu spoÅ‚eczeÅ„stwach, jak wynika z badaÅ„ historycznych i antropologicznych, jedzenie miÄ™sa przez mężczyznÄ™ utożsamiane jest z siÅ‚Ä…, statusem i prestiżem, tradycyjnÄ… mÄ™skoÅ›ciÄ…. U kobiet nie miaÅ‚o to wiÄ™kszego znaczenia, gdyż osoba weganina utożsamiana jest jednoczeÅ›nie z empatiÄ… i wrażliwoÅ›ciÄ… – cechami powiÄ…zanymi naturalnie z kobiecoÅ›ciÄ….
– Obraz weganina to jest po pierwsze kobieta, raczej mÅ‚oda, dobrze wyksztaÅ‚cona, pewnie z wiÄ™kszego miasta, o lewicowych poglÄ…dach i taka, która bardzo mocno tych poglÄ…dów broni – mówi Dominika Adamczyk.
Jak podkreÅ›la, stereotypy różniÄ… siÄ™ w zależnoÅ›ci od tego, z jakiego miejsca pochodzÄ… badane osoby.
– W Warszawie czy innych dużych miastach, gdzie weganizm jest bardziej powszechny i osoby badane majÄ… kontakt z osobami na diecie wegaÅ„skiej, to podejÅ›cie jest bardziej pozytywne. Natomiast u osób z maÅ‚ych miast, gdzie weganizm nie jest powszechny i przeciÄ™tna osoba być może nawet nigdy w swoim życiu żadnego weganina czy weganki nie spotkaÅ‚a, te stereotypy sÄ… dużo silniejsze i bardziej ekstremalne – dodaje ekspertka WydziaÅ‚u Psychologii UW.
DrogÄ… do odejÅ›cia od stereotypowego myÅ›lenia mogÄ… być kampanie spoÅ‚eczne realizowane przez organizacje pozarzÄ…dowe, skierowane zarówno do wegan, jak i osób, które majÄ… ich negatywny obraz w swojej gÅ‚owie. Wyniki badania wskazujÄ…, że autorzy takich kampanii lub chociażby reklam powinni zwrócić uwagÄ™ na korelacje jedzenia miÄ™sa i mÄ™skoÅ›ci. W koÅ„cu – naÅ›wietlić to, jak w ogóle postrzegamy mÄ™skość i czym jest ona w spoÅ‚eczeÅ„stwie.
– To badanie jest ważne dla spoÅ‚eczeÅ„stwa z tego wzglÄ™du, że kiedy popatrzymy na doniesienia ekspertów od zmian klimatu, to wÅ‚aÅ›ciwie możemy wyciÄ…gnąć z nich wniosek, że planeta nie jest już w stanie udźwignąć wiÄ™cej osób, które bez żadnego ograniczenia jedzÄ… miÄ™so. Konieczne jest dotarcie do tych osób, które majÄ… najwiÄ™ksze opory przed zmianÄ… diety na wegaÅ„skÄ…, i tymi osobami sÄ… wÅ‚aÅ›nie mężczyźni. Oni najbardziej obawiajÄ… siÄ™ tego, że przejÅ›cie na weganizm może podważyć ich mÄ™skość – wskazuje naukowczyni.
Badanie Dominiki Adamczyk i Dominiki Maison zostaÅ‚o opublikowane w „The Journal of Social Psychology”.
