Nowa polityka klimatyczna w UE będzie dla Polski oznaczać wyższe ceny energii. Tylko szybka transformacja energetyczna pozwoli zmniejszyć koszty

Komisja Europejska przyjęła pakiet Fit for 55, aby dostosować politykÄ™ unijnÄ… do obniżenia emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 proc. do 2030 roku w porównaniu z poziomami z 1990 roku. Efektem zmian w polityce klimatycznej UE bÄ™dzie dalszy wzrost cen energii. WedÅ‚ug Polskiego Instytutu Ekonomicznego dla najuboższych gospodarstw unijnych koszty emisji w transporcie i budynkach wzrosnÄ… Å›rednio o 4,3 proc., w Polsce – aż o 14,3 proc. – Ceny wzrosnÄ… tym bardziej, im wolniej i bardziej ospale bÄ™dziemy prowadzić transformacjÄ™ energetycznÄ… – ocenia Izabela Zygmunt, starsza analityczka ds. energii i klimatu z WiseEuropa.

W poÅ‚owie lipca Komisja Europejska przyjęła pakiet zmian w przepisach, które pozwolÄ… na redukcjÄ™ do 2030 roku emisji gazów cieplarnianych o 55 proc. wzglÄ™dem 1990 roku. Regulacje zawarte w pakiecie Fit for 55 obejmujÄ… m.in. zmiany w handlu uprawnieniami do emisji oraz wprowadzenie opÅ‚at za emisjÄ™ w sektorze lotnictwa czy żeglugi. Jednym z kluczowych elementów jest też wsparcie redukcji emisji CO₂ z budynków i transportu.

– Polska potrzebuje dodatkowych funduszy na transformacjÄ™, bo wiemy, że dla nas ten proces może być wiÄ™kszym wyzwaniem niż dla innych paÅ„stw i te dodatkowe fundusze w tym pakiecie siÄ™ znajdÄ…. WiÄ™cej pieniÄ™dzy trafi na transformacjÄ™ energetycznÄ… ze sprzedaży uprawnieÅ„ do emisji, dodatkowe pieniÄ…dze z obÅ‚ożenia opÅ‚atami paliw w transporcie i w budynkach z kolei zasilÄ… nowo powstajÄ…cy SpoÅ‚eczny Fundusz Klimatyczny. Ma on wspierać gospodarstwa dotkniÄ™te np. problemem ubóstwa energetycznego – mówi agencji Newseria Biznes Izabela Zygmunt, starsza analityczka ds. energii i klimatu z WiseEuropa.

Nowy pakiet to dla Polski konieczność przyspieszenia transformacji energetycznej. Obecnie, jak wynika z danych Polskich Sieci Elektroenergetycznych, w czerwcu 2021 roku najwiÄ™kszy udziaÅ‚ w produkcji energii elektrycznej miaÅ‚ wÄ™giel kamienny – 51,6 proc. i wÄ™giel brunatny – 28,6 proc. NajwiÄ™kszÄ… dynamikÄ™ wzrostu miaÅ‚y odnawialne źródÅ‚a energii – w przypadku innych niż wiatrowe wzrost przekroczyÅ‚ 212 proc., jednak ich udziaÅ‚ w miksie energetycznym wynosi 5,8 proc., a instalacji wiatrowych – 4,4 proc.

– To, co do tej pory siÄ™ dziaÅ‚o, pozwalaÅ‚o Polsce w takim ogonie ciÄ…gnąć siÄ™ za resztÄ… Europy, ale jeszcze siÄ™ nie gubić. Natomiast teraz caÅ‚a Europa wrzuca wyższy bieg i te dziaÅ‚ania dekarbonizacyjne, transformacja energetyczna, to wszystko bÄ™dzie bardzo mocno przyspieszaÅ‚o w momencie wejÅ›cia w Å¼ycie tego pakietu. Musimy siÄ™ przygotować również na skokowÄ… zmianÄ™ w naszym podejÅ›ciu do transformacji energetycznej – przekonuje ekspertka WiseEuropa.

Jednym z najważniejszych skutków podwyższenia celu klimatycznego UE bÄ™dzie wzrost cen uprawnieÅ„ do emisji CO₂ z systemu ETS (handlu emisjami). Krajowy OÅ›rodek Bilansowania i ZarzÄ…dzania Emisjami podaje, że zgodnie z ocenÄ… wpÅ‚ywu rewizji systemu ETS, do którego dotarÅ‚a agencja Bloomberg News, ceny uprawnieÅ„ do emisji mogÄ… wzrosnąć od 50 do 85 euro do 2030 roku. Prognozy autorstwa BloombergNEF na 2030 rok wskazujÄ…, że cena może siÄ™ uksztaÅ‚tować na poziomie 108 euro. Dla Polski, która mimo postÄ™pujÄ…cej transformacji wciąż opiera energetykÄ™ na wÄ™glu, oznacza to bardzo wysokie hurtowe ceny prÄ…du.

– Ceny energii wzrosnÄ…, to jest prawdopodobne, ale o ile wzrosnÄ…, to bÄ™dzie zależaÅ‚o od tego, jak szybko bÄ™dzie postÄ™powaÅ‚a transformacja energetyczna w Polsce. Dlatego że ten mechanizm z jednej strony obciąża wysokoemisyjne źródÅ‚a energii kosztami finansowymi, ale z drugiej strony kieruje te pieniÄ…dze na inwestycje w czyste źródÅ‚a. WiÄ™c jeżeli zrobimy to dynamicznie, to wzrost cen bÄ™dzie Å‚agodniejszy, niż gdybyÅ›my dalej zwlekali z transformacjÄ… energetycznÄ… – ocenia Izabela Zygmunt.

Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „WpÅ‚yw wÅ‚Ä…czenia transportu i budynków mieszkalnych do EU ETS na gospodarstwa domowe” szacuje, że w naszym kraju przez koszty emisji z budynków mieszkalnych wydatki na energiÄ™ wÅ›ród najbiedniejszych gospodarstw domowych zwiÄ™kszÄ… siÄ™ o 108 proc., a w najgorszym scenariuszu – nawet o 163 proc. W ramach nowego pakietu klimatycznego Komisja Europejska proponuje powoÅ‚ać nowy SpoÅ‚eczny Fundusz Klimatyczny z budżetem 72,2 mld euro na lata 2025–2032. Polska ma być najwiÄ™kszym beneficjentem i otrzymać 12,7 mld euro na zÅ‚agodzenie kosztów transformacji.

Z drugiej jednak strony, jak pokazuje raport Fundacji Instrat „Co po wÄ™glu? PotencjaÅ‚ OZE w Polsce”, możemy zredukować emisjÄ™ CO₂ o 65 proc. w 2030 roku w stosunku do roku 2015. Konieczne w tym celu byÅ‚yby: odblokowanie rozwoju elektrowni wiatrowych na lÄ…dzie, terminowa realizacja morskich farm wiatrowych, odroczenie zmiany systemu rozliczeÅ„ energetyki prosumenckiej, stworzenie systemu zachÄ™t dla rozwoju magazynów energii, przyjÄ™cie strategii wodorowej czy zwiÄ™kszenie nakÅ‚adów finansowych na modernizacjÄ™ sieci.

– Teraz, kiedy należy siÄ™ spodziewać jeszcze szybszego wzrostu cen uprawnieÅ„ do emisji, mamy z jednej strony silniejszy impuls, żeby szybciej dekarbonizować energetykÄ™, a z drugiej strony wiÄ™cej na to pieniÄ™dzy. WiÄ™c te ceny wzrosnÄ… tym bardziej, im bardziej ospale bÄ™dziemy prowadzić transformacjÄ™ energetycznÄ… – podkreÅ›la ekspertka WiseEuropa.