Eksperci sÄ… zgodni, że Polska potrzebuje imigrantów zarobkowych. Jednak musi im zapewnić takie warunki prawne i urzÄ™dowe, by uÅ‚atwić im zarówno wjazd, pobyt, jak i funkcjonowanie na rynku pracy, a także dostÄ™p do usÅ‚ug zdrowotnych czy informacji i pomocy w rodzimym jÄ™zyku. Przedstawiciele migrantów apelujÄ… o spójnÄ… politykÄ™ paÅ„stwa w tym zakresie i ubolewajÄ…, że prace nad politykÄ… migracyjnÄ… Polski, które od roku trwajÄ… w rzÄ…dzie, nie sÄ… konsultowane ani z organizacjami pozarzÄ…dowymi reprezentujÄ…cymi cudzoziemców, ani z pracodawcami.
Jak zapowiedziaÅ‚ na poczÄ…tku kwietnia wicepremier JarosÅ‚aw Gowin, prace nad dokumentem polityki migracyjnej dobiegajÄ… koÅ„ca. Ma on zawierać pakiet instrumentów uÅ‚atwiajÄ…cy zatrudnianie cudzoziemców w branżach, w których najmocniej brakuje pracowników.
– Tworzenie takiej polityki powinno być partycypacyjne, czyli powinien być wysÅ‚uchany gÅ‚os różnych stron, żeby pomyÅ›leć o bezpieczeÅ„stwie paÅ„stwa, ale też bezpieczeÅ„stwie migrantów, żeby traktować ich podmiotowo. RzÄ…dowy dokument nie jest tworzony we wspóÅ‚pracy i to jest bÅ‚Ä™dem – ocenia w rozmowie z agencjÄ… Newseria Biznes Myroslava Keryk, prezeska Fundacji „Nasz Wybór”. – Kluczowym problemem dla cudzoziemców jest legalizacja pobytu. JeÅ›li chodzi o dostÄ™p do rynku pracy na podstawie zezwolenia na pracÄ™ tymczasowÄ…, to ten system dziaÅ‚a dosyć sprawnie i szybko można uzyskać tzw. oÅ›wiadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Ale jeÅ›li ktoÅ› chce zostać dÅ‚użej, np. znajdzie pracÄ™ i też chce tutaj zamieszkać, to już zaczynajÄ… siÄ™ schody.
Ekspertka podkreÅ›la, że w pierwszej kolejnoÅ›ci potrzebne jest usprawnienie funkcjonowania urzÄ™dów wojewódzkich, ponieważ obecnie legalizacja pobytu na czas dÅ‚uższy niż póÅ‚ roku napotyka przeszkody biurokratyczne: procedury sÄ… przeciÄ…gane, a lista wymaganych dokumentów czÄ™sto znacznie wybiega ponad wymogi zawarte w ustawie o cudzoziemcach. SytuacjÄ™ skomplikowaÅ‚a pandemia, podczas której wiele osób pracÄ™ straciÅ‚o i musiaÅ‚o szukać nowej, a w Polsce zezwolenie wydawane jest na zatrudnienie u konkretnego pracodawcy. Jego zmiana wymaga wiÄ™c powtórzenia caÅ‚ej urzÄ™dniczej procedury. W tej sytuacji w lepszym poÅ‚ożeniu znalazÅ‚y siÄ™ osoby zatrudniane poprzez agencje pracy.
– W listopadzie i grudniu 2020 roku Fundacja „Nasz Wybór” przy wsparciu Fundacji im. Heinricha Bölla przeprowadziÅ‚a badanie na temat sytuacji Ukrainek w Polsce w trakcie COVID-u. Wiele Ukrainek, które pracowaÅ‚y w sektorach opieki, gastronomii czy sprzÄ…tania i usÅ‚ug domowych, z dnia na dzieÅ„ straciÅ‚y pracÄ™ – mówi Myroslava Keryk. – Z danych Straży Granicznej wiemy też, że w okresie wiosny 2020 roku okoÅ‚o 160 tys. osób wyjechaÅ‚o z Polski, a z danych ZUS-u wiemy, że w pierwszym póÅ‚roczu 2020 roku zmniejszyÅ‚a siÄ™ liczba kobiet zarejestrowanych o okoÅ‚o 20 tys.
Dlatego fundacje postulujÄ…, by opracowywane z udziaÅ‚em wszystkich zainteresowanych stron przepisy nowej spójnej polityki migracyjnej i integracyjnej w pierwszym rzÄ™dzie rozdzieliÅ‚y pozwolenia na pracÄ™ od pozwoleÅ„ na pobyt, co w razie utraty tej pierwszej nie bÄ™dzie wymagaÅ‚o odnawiania legalizacji pobytu. Kolejnym krokiem byÅ‚oby uelastycznienie zezwoleÅ„ na pracÄ™ tak, by na ich podstawie cudzoziemcy mogli nie tylko zmienić pracodawcÄ™, ale i sektor gospodarki. To oczywiÅ›cie musiaÅ‚oby być powiÄ…zane z usprawnieniem systemu wydawania zezwoleÅ„ na pobyt i pracÄ™. W warunkach reżimu sanitarnego (ale i po prostu postÄ™pu technologicznego) dużym uÅ‚atwieniem byÅ‚oby także uruchomienie aplikacji online i ulepszenie e-systemu do sprawdzania statusu wniosków. IstotnÄ… kwestiÄ…, czÄ™sto pomijanÄ… w Å›wiadomoÅ›ci Polaków, w której utrwalony jest obraz UkraiÅ„ca pracownika, jest uproszczenie dostÄ™pu do zakÅ‚adania indywidualnej dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej przez cudzoziemców.
– Sytuacja z dostÄ™pem do opieki medycznej też jest trudna, zwÅ‚aszcza w sytuacji, kiedy ludzie tracÄ… pracÄ™ i ubezpieczenie. To duże wyzwanie dla polskiego systemu ochrony zdrowia, jak usprawnić opiekÄ™ medycznÄ… nad cudzoziemcami – mówi prezeska Fundacji „Nasz Wybór”. – To sÅ‚uży też bezpieczeÅ„stwu kraju, zwÅ‚aszcza gdy mówimy o sytuacji zagrożenia epidemicznego. PracujÄ…cy w opiece nad osobami starszymi czÄ™sto sÄ… nieformalnie zatrudniani, to też sÄ… przeważnie osoby starsze, które nie majÄ… umów ani ubezpieczenia, co oznacza dla nich problem z dostÄ™pem do opieki medycznej. I tak jest w różnych sektorach.
Wielu problemów nastrÄ™cza ukraiÅ„skim pracownikom niedostateczna znajomość jÄ™zyka polskiego i to na wielu szczeblach funkcjonowania spoÅ‚ecznego – od umiejÄ™tnoÅ›ci wypeÅ‚nienia dokumentów urzÄ™dowych, wytÅ‚umaczenia dolegliwoÅ›ci lekarzowi w przypadku choroby czy szukania pomocy na policji w razie np. doÅ›wiadczania przemocy domowej, ale też znalezienia odpowiadajÄ…cej swojemu wyksztaÅ‚ceniu i aspiracjom pracy oraz uÅ‚atwienia nauki zdalnej dzieci. Dlatego jednym z postulatów fundacji jest wÅ‚Ä…czenie regularnych kursów jÄ™zyka polskiego dla migrantów ukraiÅ„skich do paÅ„stwowego programu integracji migrantów oraz do programów integracyjnych wÅ‚adz lokalnych dostÄ™pnych w caÅ‚ym kraju.
– W Polsce czÄ™sto uważa siÄ™, że jÄ™zyki sÄ… bliskie, kultura jest bliska i że Ukrainkom Å‚atwo nauczyć siÄ™ jÄ™zyka i od razu pracować. Tak, jest Å‚atwiej na podstawowym poziomie, czyli żeby kupić coÅ› w sklepie, ale jak ktoÅ› ma doÅ›wiadczenie, wiedzÄ™, umiejÄ™tnoÅ›ci, ale nie umie tego wyrazić po polsku, to ma problem ze znalezieniem pracy, która odpowiada jego kwalifikacjom – wskazuje Myroslava Keryk. – Problem jest też z dostÄ™pem do urzÄ™du, bo jÄ™zyk jest barierÄ…. Ludzie czÄ™sto korzystajÄ… z pomocy poÅ›redników przy legalizacji pobytu, pÅ‚acÄ… duże pieniÄ…dze za to, żeby ktoÅ› wypeÅ‚niÅ‚ im ankietÄ™, bo nie znajÄ… na tyle polskiego jÄ™zyka.
