Instytucja nazywana roboczo NarodowÄ… AgencjÄ… BezpieczeÅ„stwa Energetycznego ma przejąć od energetycznych spóÅ‚ek Skarbu PaÅ„stwa ich aktywa wÄ™glowe. W zamyÅ›le autorów tego projektu ma on sÅ‚użyć bezpieczeÅ„stwu energetycznemu kraju i stopniowemu wygaszaniu wydobycia wÄ™gla. SpóÅ‚ki energetyczne bÄ™dÄ… za to mogÅ‚y skupić siÄ™ na inwestycjach w odnawialne źródÅ‚a energii i bloki gazowo-parowe, na które potrzebne sÄ… wielomiliardowe nakÅ‚ady. Projekt wkrótce zostanie pokazany spóÅ‚kom energetycznym i stronie spoÅ‚ecznej, nastÄ™pnie trafi do konsultacji publicznych, a w ciÄ…gu miesiÄ…ca–dwóch zostanie przekazany pod obrady rzÄ…du.
– Polskie spóÅ‚ki górnicze sÄ… dzisiaj w różnej kondycji. W dużo lepszej sytuacji sÄ… te, które wydobywajÄ… wÄ™giel koksujÄ…cy, wÄ™giel na potrzeby przemysÅ‚u niż te wydobywajÄ…ce wÄ™giel na potrzeby energetyki zawodowej, która ogranicza produkcjÄ™ energii opartej na wÄ™glu – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes Artur SoboÅ„, wiceminister aktywów paÅ„stwowych. – To wynika też z wydajnoÅ›ci, geologii, organizacji pracy, inna jest sytuacja Lubelskiego WÄ™gla, inna Polskiej Grupy Górniczej, ale generalnie sytuacja jest zÅ‚a. W niektórych spóÅ‚kach nawet bardzo zÅ‚a.
Pandemia odcisnęła gÅ‚Ä™bokie piÄ™tno na branży górniczej i tak borykajÄ…cej siÄ™ z problemami. Już w kwietniu 2020 roku JSW, PGG czy Tauron informowaÅ‚y o problemach, absencji pracowników, spadku zamówieÅ„ ze strony kontrahentów przemysÅ‚owych, spadku wydobycia i wzroÅ›cie zapasów. Nieoficjalnie mówiÅ‚o siÄ™ o wydÅ‚użaniu terminów pÅ‚atnoÅ›ci w PGG. Dodatkowo sytuacja tego sektora jest strukturalnie trudna, bo ceny praw do emisji uderzajÄ… w niÄ… w pierwszym rzÄ™dzie, a banki wycofujÄ… siÄ™ z finansowania przedsiÄ™wzięć opartych na wÄ™glu, trudno wiÄ™c o pozyskanie finansowania. Skupienie kopalÅ„ pod paÅ„stwowym parasolem miaÅ‚oby sÅ‚użyć wiÄ™c stopniowemu przeksztaÅ‚caniu sektora w bardziej przyjazny Å›rodowisku w sposób Å‚agodny i nienarażajÄ…cy 30 tys. zatrudnionych w nich pracowników na masowe zwolnienia.
– ChcielibyÅ›my stworzyć z aktywów wytwórczych opartych na wÄ™glu, czyli okoÅ‚o 80 bloków, jeden podmiot, który miaÅ‚by dominujÄ…cÄ… pozycjÄ™ rynkowÄ…, wiÄ™c wymaga to odpowiedniego przygotowania i uzyskania wszystkich zgód – wyjaÅ›nia Artur SoboÅ„. – JednoczeÅ›nie podmiot ten realizowaÅ‚by politykÄ™ paÅ„stwa, odciążajÄ…c spóÅ‚ki energetyczne od energetyki wÄ™glowej i przekierowujÄ…c ich inwestycje na odnawialne źródÅ‚a energii czy bloki gazowo-parowe. One też wymagajÄ… gigantycznych nakÅ‚adów. PrzykÅ‚adowo inwestycja w energiÄ™ z wiatraków na BaÅ‚tyku to rzÄ…d 130–150 mld zÅ‚.
Pierwsze informacje o planie skonsolidowania sektora energetyczno-węglowego pojawiły się w II połowie 2020 roku. Jak informuje wiceminister, koncepcja nowego podmiotu, roboczo nazywanego Narodową Agencją Bezpieczeństwa Energetycznego, jest już prawie gotowa.
– BÄ™dziemy jÄ… pokazywać na poczÄ…tku marca stronie spoÅ‚ecznej, tak aby rozpocząć dialog na temat konkretnych rozwiÄ…zaÅ„ – mówi sekretarz stanu w MAP. – ZebraliÅ›my oczekiwania strony spoÅ‚ecznej, jak ten proces powinien wyglÄ…dać, chcemy je uwzglÄ™dnić w koÅ„cowym dokumencie. Zanim pokażemy go opinii publicznej, chcielibyÅ›my go przedstawić w spóÅ‚kach samym zainteresowanym. Mam nadziejÄ™, że w ciÄ…gu najbliższego miesiÄ…ca–dwóch można bÄ™dzie sfinalizować prace nad tÄ… strategiÄ… i przedstawić dokument Radzie Ministrów.
Zapewnia także, że rzÄ…d bÄ™dzie prowadziÅ‚ rozmowy na ten temat nie tylko z organizacjami pracodawców i zwiÄ…zkami, ale także z KomisjÄ… EuropejskÄ…, która musi wydać zgodÄ™ na pomoc publicznÄ… paÅ„stwa, jakÄ… w istocie byÅ‚oby utworzenie NABE.
– ChcielibyÅ›my nowy podmiot objąć bezpoÅ›rednio pomocÄ… publicznÄ… paÅ„stwa, uzgodnionÄ… oczywiÅ›cie z KomisjÄ… EuropejskÄ… i zgodnÄ… z tymi rygorami, które tego typu pomoc powinna wypeÅ‚niać. Z drugiej strony chcemy, aby bez tego już, powiedzmy wprost, obciążenia wÄ™glem można byÅ‚o uruchamiać finansowanie na inne projekty – potwierdza Artur SoboÅ„.
Jak podkreÅ›la, w planach sÄ… także rozmowy z bankami, w których już zadÅ‚użone sÄ… kopalnie i które wycofujÄ… siÄ™ z finansowania inwestycji opartych na wÄ™glu.
– Dzisiaj polityka banków wobec wÄ™gla jest jednoznaczna. Mamy decyzje Europejskiego Banku Inwestycyjnego, EBOR-u i banków komercyjnych. Pozyskanie finansowania na inwestycje wÄ™glowe jest w praktyce już dzisiaj niemożliwe, a wszystko wskazuje na to, że sytuacja bÄ™dzie coraz trudniejsza – mówi wiceminister. – Czeka nas rozmowa ze wszystkimi interesariuszami, którzy bÄ™dÄ… musieli być w tym procesie. Tego nie unikniemy. Jest to oczywiÅ›cie kwestia zadÅ‚użenia, którÄ… trzeba zarzÄ…dzić, i stworzenia takiego mechanizmu, który nie bÄ™dzie generowaÅ‚ luki finansowej w przyszÅ‚oÅ›ci. Mam wrażenie, że rynek ten pomysÅ‚ akceptuje. BÄ™dziemy w staÅ‚ym dialogu z rynkiem, aby na każdym kroku pokazywać, w jaki sposób chcemy projektować te rozwiÄ…zania.
Raport przygotowany przez organizacje pozarządowe Instrat i ClientEarth krytykuje jednak prezentowane w ubiegłym roku wstępne plany. Krytycznie ocenia zbyt wolne tempo odchodzenia od węgla w elektroenergetyce oraz aspekt ekonomiczny, ostrzegając, że może on oznaczać wielomiliardowe straty dla Skarbu Państwa.
