Dyrektywa Omnibus, która wchodzi w życie 28 maja, ma wzmocnić ochronÄ™ konsumentów przed nieuczciwymi praktykami handlowymi. Chodzi m.in. o faÅ‚szywe przeceny, kiedy sklep najpierw podwyższa ceny, by nastÄ™pnie je obniżyć do pierwotnego poziomu, promujÄ…c ten zabieg jako znaczÄ…cÄ… obniżkÄ™. Producenci nie bÄ™dÄ… mogli również różnicować skÅ‚adu produktów na poszczególne rynki bez jasnej informacji dla konsumenta o tych praktykach. Polski projekt przepisów implementujÄ…cych Omnibusa do krajowego prawa wciąż jest na etapie prac rzÄ…dowych.
– Akty wykonawcze tej dyrektywy majÄ… nas chronić przed faÅ‚szywymi okazjami, przecenami, faÅ‚szywymi czarnymi piÄ…tkami, gdzie ktoÅ› wczeÅ›niej podwyższa ceny, a potem próbuje nam mówić, że oto dokonaÅ‚ potężnej przeceny i że to jest fantastyczna okazja. Teoretycznie w momencie, kiedy te akty prawne bÄ™dÄ… stosowane, takie rzeczy nie powinny mieć miejsca – wyjaÅ›nia w rozmowie z agencjÄ… Newseria Biznes Andrzej Gantner, dyrektor generalny, wiceprezes Polskiej Federacji Producentów Å»ywnoÅ›ci.
Zgodnie z nowymi regulacjami przy obniżce cen sprzedawca bÄ™dzie miaÅ‚ obowiÄ…zek podać najniższÄ… cenÄ™ danego towaru czy usÅ‚ugi z ostatnich 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. JeÅ›li towar oferowany jest do sprzedaży krócej, to obok informacji o promocji trzeba bÄ™dzie podać również informacjÄ™ o najniższej cenie, która obowiÄ…zywaÅ‚a od rozpoczÄ™cia sprzedaży. Z kolei w przypadku towarów szybko siÄ™ psujÄ…cych, o krótkim terminie przydatnoÅ›ci detalista bÄ™dzie miaÅ‚ obowiÄ…zek podania informacji o obniżonej cenie oraz o cenie sprzed pierwszej obniżki. Analogiczna zasada bÄ™dzie obowiÄ…zywać także w reklamach, w których sprzedawca podaje cenÄ™ promocyjnÄ…. Naruszenie tego obowiÄ…zku bÄ™dzie uznawane za wprowadzenie konsumentów w bÅ‚Ä…d i może skutkować karÄ… finansowÄ… do 20 tys. zÅ‚, a jeÅ›li zdarzy siÄ™ to trzykrotnie w ciÄ…gu 12 miesiÄ™cy – do 40 tys. zÅ‚.
– Druga bardzo ważna rzecz to sÄ… opinie o produktach, które sÄ… umieszczane np. na platformach handlowych. Konsumenci majÄ… być chronieni przed faÅ‚szywymi opiniami, przed trollowaniem opinii o produktach czy platformie. MyÅ›lÄ™, że to bardzo ważna rzecz, bo bardzo dużo konsumentów szuka takich opinii, sprawdza, co mówiÄ… inni, i na tej podstawie podejmuje decyzje przy zakupie z internetu. Teraz to ma być bardziej wiarygodne, co spowoduje, że bÄ™dziemy siÄ™ pewniej czuli, dokonujÄ…c zakupów w internecie – mówi Andrzej Gantner.
Ochrona konsumentów kupujÄ…cych online jest gÅ‚ównym celem dyrektywy. Dlatego projekt rozszerza definicjÄ™ produktu o usÅ‚ugi cyfrowe i treÅ›ci cyfrowe, wprowadza definicjÄ™ plasowania i internetowej platformy handlowej, dodaje nowy rodzaj dziaÅ‚ania wprowadzajÄ…cego w bÅ‚Ä…d, uzupeÅ‚niono też czarnÄ… listÄ™ praktyk rynkowych nieuczciwych w każdych okolicznoÅ›ciach.
– Jeżeli do tego dodamy coÅ›, co jest jeszcze poza dyrektywÄ…, czyli akty, które mówiÄ… o podwójnej jakoÅ›ci, ograniczajÄ…ce zjawisko podwójnej jakoÅ›ci w żywnoÅ›ci na terenie Unii Europejskiej, to zaczyna nam siÄ™ kreować caÅ‚kiem Å‚adny pakiet rozwiÄ…zaÅ„, które majÄ… chronić nas, konsumentów – mówi wiceprezes PFPÅ».
Chodzi o wprowadzanie na poszczególne rynki pozornie identycznych produktów, które jednak bÄ™dÄ… siÄ™ różnić skÅ‚adem lub wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ciami, a różnicy tej nie da siÄ™ obiektywnie uzasadnić. Producent bÄ™dzie mógÅ‚ zaoferować przykÅ‚adowo sÅ‚odycze, które na rynku polskim bÄ™dÄ… miaÅ‚y inny skÅ‚ad niż na niemieckim, ale konsument musi zostać poinformowany o tych różnicach. Komisja Europejska w dyrektywie uwzglÄ™dniÅ‚a listÄ™ czynników, które mogÄ… uzasadniać różnicowane skÅ‚ady. Zdaniem eksperta w żywnoÅ›ci dopasowywanie produktów do preferencji konsumentów, np. co do wagi opakowania, jego wyglÄ…du czy gramatury produktu, jest standardem.
Wprowadzenie na rynek produktów podwójnej jakoÅ›ci może zostać potraktowane jako nieuczciwa praktyka handlowa, za którÄ… przedsiÄ™biorcy grozi kara nawet do 10 proc. rocznych obrotów.
– Dla producentów żywnoÅ›ci to nie jest wcale zÅ‚a wiadomość, bo im bardziej wiarygodne sÄ… komunikaty, im bardziej eliminujemy z rynku tych, którzy nieuczciwie siÄ™ komunikujÄ… lub nadużywajÄ… zachowaÅ„ konsumenckich, tym lepiej dla uczciwych producentów – mówi Andrzej Gantner.
Jak podkreÅ›la, chociaż kierunek wprowadzanych zmian jest sÅ‚uszny, to diabeÅ‚ tkwi w szczegóÅ‚ach. Niektóre kwestie nie sÄ… precyzyjnie okreÅ›lone i mogÄ… powodować trudnoÅ›ci w praktyce. PrzykÅ‚adem może być informowanie o cenach sprzed promocji w przypadku akcji typu 2+1 – nie wiadomo, czy wówczas pokazywać ceny pojedynczych produktów sprzed promocji, czy ceny zestawów z poprzednich promocji tego rodzaju. Podobnie jest np. w sytuacji, gdy sklep organizuje promocjÄ™ na caÅ‚y asortyment z jakiejÅ› kategorii, np. na wszystkie kawy.
Dodatkowo jeszcze Komisja Europejska pracuje nad przepisami, które wzmocniÄ… ochronÄ™ konsumentów przed tzw. greenwashingiem.
– To jest bardzo popularne w tej chwili zjawisko, ponieważ wszyscy chcemy być eko, wszyscy chcemy kupować produkty przyjazne dla planety. Ale okazja czyni zÅ‚odzieja. Spotykamy siÄ™ z bardzo dużą iloÅ›ciÄ… komunikatów, które nam próbujÄ… wmówić, że dana firma, dany produkt jest bardzo proÅ›rodowiskowy, a w rzeczywistoÅ›ci ta proÅ›rodowiskowość jest na tak minimalnym poziomie, że komunikat nie przystaje do wartoÅ›ci. I to również ma siÄ™ zmienić – greenwashing ma być wpisany w katalog nieuczciwych praktyk handlowych – mówi dyrektor generalny i wiceprezes Polskiej Federacji Producentów Å»ywnoÅ›ci.
Unijna dyrektywa powinna być wdrożona do krajowych przepisów przed 28 maja, ale polska ustawa jeszcze nie dotarÅ‚a do Sejmu.