Tylko w I kwartale tego roku przestÄ™pcy próbowali wyÅ‚udzić na skradzione dane osobowe prawie 52 mln zÅ‚ – wynika z danych BIK. To prawie 600 tys. dziennie. Metody takich oszustw sÄ… ciÄ…gle udoskonalane i nawet gdy jest siÄ™ Å›wiadomym zagrożenia, wystarczy poÅ›piech, zmÄ™czenie albo chwila nieuwagi, żeby ulec manipulacji socjotechnicznej i stać siÄ™ ofiarÄ…. Stale poprawiajÄ… siÄ™ jednak narzÄ™dzia technologiczne, które pozwalajÄ… minimalizować to ryzyko, a dodatkowo objąć ochronÄ… także bardziej narażonych na ataki czÅ‚onków rodziny – osoby niepeÅ‚noletnie i starsze. Jednym z nich sÄ… alerty BIK dostÄ™pne w ofercie rodzinnej.
– Zjawisko kradzieży danych i wyÅ‚udzeÅ„ kredytów bÄ…dź pożyczek wciąż ma miejsce. W trakcie pandemii nasza aktywność przeniosÅ‚a siÄ™ do Å›wiata wirtualnego. To samo zrobili przestÄ™pcy, a liczba wyÅ‚udzeÅ„ danych i zobowiÄ…zaÅ„ finansowych w internecie gwaÅ‚townie wzrosÅ‚a i nadal utrzymuje siÄ™ na wysokim poziomie – mówi agencji Newseria Biznes Marcin Gozdek, dyrektor Departamentu Rynku Detalicznego Biura Informacji Kredytowej.
Jak wynika z tegorocznego raportu „CyberbezpieczeÅ„stwo Polaków”, zrealizowanego dla BIK, próby wyÅ‚udzenia doÅ›wiadczyÅ‚ osobiÅ›cie już co trzeci Polak, w tym częściej mężczyźni (35 proc.) niż kobiety (29 proc.). Ponad poÅ‚owa (54 proc.) obawia siÄ™, że może paść ofiarÄ… oszustów, a aż 84 proc. – że ich dane wycieknÄ… z różnych instytucji. Badanie wskazuje, że Polacy wciąż maÅ‚o wiedzÄ… na temat możliwoÅ›ci zabezpieczania siÄ™ przed takimi szkodami i reagowania na nie. Jednym z pomocnych narzÄ™dzi technologicznych sÄ… Alerty BIK, czyli ostrzeżenia o próbie wyÅ‚udzeÅ„ na skradzione dane.
– DziÄ™ki tej usÅ‚udze dostaniemy powiadomienie SMS-em natychmiast, kiedy jakaÅ› instytucja bÄ™dzie chciaÅ‚a udzielić kredytu bÄ…dź pożyczki na nasze dane. Jeżeli to nie my ubiegamy siÄ™ o to finansowanie, możemy zawczasu zareagować. Jeżeli nie chcemy nic kupić na raty, nie bierzemy kredytu hipotecznego ani żadnego innego, wtedy taka wiadomość powinna nas zaniepokoić i należy zweryfikować, co siÄ™ dzieje, żeby zapobiec ewentualnemu wyÅ‚udzeniu – podkreÅ›la Marcin Gozdek.
W Alercie BIK zawsze podana jest data i nazwa instytucji, w której skÅ‚adany jest wniosek o udzielenie kredytu lub pożyczki. Alert jest też wysyÅ‚any w sytuacji, kiedy ktoÅ› na nasze dane stara siÄ™ np. podpisać umowÄ™ z operatorem telefonii komórkowej. SMS zawiera numer infolinii BIK na wypadek, gdyby potrzebne byÅ‚o wsparcie w wyjaÅ›nieniu sprawy. Alerty BIK dostÄ™pne sÄ… jednak nie tylko dla indywidualnych użytkowników, ale i w ramach oferty rodzinnej, do której można przyÅ‚Ä…czyć cztery osoby i wspólnie korzystać z narzÄ™dzia, które chroni przed wyÅ‚udzeniami.
– Wciąż jest wiele osób, które nie sÄ… biegÅ‚e ani w obszarze finansów, ani w obszarze bezpieczeÅ„stwa i potrzebujÄ… wsparcia zaufanej osoby, która w trudnej sytuacji im pomoże. DziÄ™ki ofercie rodzinnej ktoÅ›, kto w rodzinie lepiej orientuje siÄ™ w finansach, może uruchomić Alerty BIK np. dla starszych rodziców czy niepeÅ‚noletnich dzieci dopiero wchodzÄ…cych w dorosÅ‚ość. Wtedy takie powiadomienia bÄ™dÄ… trafiaÅ‚y zarówno do osoby chronionej, jak i do opiekuna, który bÄ™dzie mógÅ‚ szybko zareagować – wyjaÅ›nia ekspert Biura Informacji Kredytowej.
Każdego dnia w internecie dochodzi do prób wyÅ‚udzenia kredytów i pożyczek na kwotÄ™ ok. 570 tys. zÅ‚. Tylko w I kwartale br. liczba takich incydentów przekroczyÅ‚a 1,9 tys., a zÅ‚odzieje próbowali wyÅ‚udzić na cudze dane w sumie 51,8 mln zÅ‚ – wynika z cyklicznego raportu infoDOK, wspóÅ‚tworzonego przez BIK w ramach kampanii Systemu Dokumenty Zastrzeżone. Co istotne, te statystyki obrazujÄ… tylko nieudane próby, które udaÅ‚o siÄ™ wykryć i zapobiec im na odpowiednio wczesnym etapie. W rzeczywistoÅ›ci wiÄ™c skala zjawiska jest znaczÄ…co wiÄ™ksza.
– Nasze dane znajdujÄ… siÄ™ w bardzo wielu miejscach. Czasem sami nie do koÅ„ca wiemy gdzie. PrzykÅ‚adowo przy wycieku danych z jakiejÅ› bazy, a takie siÄ™ zdarzajÄ…, nasze dane, bez naszej kontroli i Å›wiadomoÅ›ci, mogÄ… trafić w rÄ™ce oszusta. Niestety nie jesteÅ›my w stanie zapanować nad tym, co zÅ‚odziej z nimi zrobi – wskazuje Marcin Gozdek.
Aby ukraść pieniÄ…dze z bankowego konta albo wyÅ‚udzić w instytucji finansowej kredyt bÄ…dź pożyczkÄ™, przestÄ™pcy najczęściej posÅ‚ugujÄ… siÄ™ kradzionymi danymi osobowymi. Metod takich wyÅ‚udzeÅ„ jest wiele, wÅ›ród nich powszechnie wykorzystywane sposoby na wnuczka, na policjanta, na firmÄ™ energetycznÄ… czy na kuriera. ZÅ‚odzieje czasem próbujÄ… pozyskać dane pod pretekstem udziaÅ‚u w akcji charytatywnej czy loterii. A to tylko krótka lista sposobów wypracowanych przez oszustów.
– Metody wyÅ‚udzeÅ„ wciąż siÄ™ zmieniajÄ…, przestÄ™pcy dostosowujÄ… swojÄ… dziaÅ‚alność do typowych sytuacji, które majÄ… miejsce w codziennym życiu. WÅ‚aÅ›nie dlatego sÄ… bardzo skuteczni – mówi ekspert BIK. – Ostatnio wciąż jest wiele prób podszywania siÄ™ pod znane instytucje i to tak skutecznych, że nawet numer telefonu, z którego dzwoni oszust, jest numerem danej instytucji. Generalnie model jest jeden: przestÄ™pca kontaktuje siÄ™ z nami, zdobywa zaufanie, czÄ™sto tworzy sytuacjÄ™ zwiÄ…zanÄ… z jakimÅ› stresem, ryzykiem i koniecznoÅ›ciÄ… szybkiego dziaÅ‚ania, bo wiadomo, że emocje i poÅ›piech nie sÅ‚użą rozwadze. Wtedy udostÄ™pniamy nasze dane albo co gorsza pozwalamy zainstalować na naszym urzÄ…dzeniu oprogramowania, które umożliwiajÄ… zÅ‚odziejowi przejąć nad nim kontrolÄ™.
Ekspert podkreÅ›la, że celem przestÄ™pców może być każdy – bez wzglÄ™du na wiek, pÅ‚eć, miejsce zamieszkania, wyksztaÅ‚cenie czy status majÄ…tkowy. Nawet Å›wiadomy zagrożenia konsument, przez poÅ›piech czy chwilowÄ… nieuwagÄ™, może ulec manipulacji socjotechnicznej, kliknąć w faÅ‚szywy link i stracić pieniÄ…dze albo dane, które nastÄ™pnie posÅ‚użą do zaciÄ…gniÄ™cia kredytu albo pożyczki, zaÅ‚ożenia fikcyjnej firmy czy innych przestÄ™pstw na cudze konto.
– Bardzo trudno jest siÄ™ skutecznie ochronić przed wyÅ‚udzeniem. Nie ma takiej metody, która zabezpieczy nas w 100 proc. Ważny jest zdrowy rozsÄ…dek i ostrożność, ale dobrze jest też wspomagać siÄ™ technologiÄ… – podkreÅ›la Marcin Gozdek.
