– Idealny model biznesowy w branży modowej to zero waste, który nie stosuje surowców naturalnych, tylko wtórne. Bardzo dobry jakoÅ›ciowo i przez to drogi, w zwiÄ…zku z czym konsumenci kupujÄ… te produkty rzadziej. I moim zdaniem w ciÄ…gu maksymalnie 20 lat dojdziemy wÅ‚aÅ›nie do takiego modelu. ZmuszÄ… nas do tego kwestie Å›rodowiskowe – prognozuje dr Magdalena PÅ‚onka, dyrektorka MiÄ™dzynarodowej SzkoÅ‚y Kostiumografii i Projektowania Ubioru w Warszawie. Jak podkreÅ›la, marki z segmentu tzw. fast fashion już doskonale wiedzÄ…, że ich formuÅ‚a biznesowa siÄ™ koÅ„czy. Dlatego w nadchodzÄ…cych latach ten rynek czeka transformacja, bo szybka moda generuje dziÅ› olbrzymie problemy spoÅ‚eczne i Å›rodowiskowe.
– Zrównoważona moda to temat niesamowicie ważny w tych czasach. Wielu ludzi nie zwraca uwagi na to, że moda to nie tylko ciuszki, jakieÅ› trendy i magazyny, ale coÅ›, co robimy codziennie. ZakÅ‚adamy ubranie i nie zastanawiamy siÄ™, skÄ…d ono jest, kto je zrobiÅ‚, w jakich warunkach, jaki to ma wpÅ‚yw etc. Tymczasem moda ma wiele skutków negatywnych dla spoÅ‚eczeÅ„stwa i Å›rodowiska: 92 mln ton odpadów rocznie i prawie 2 mln ton CO2 generuje wÅ‚aÅ›nie przemysÅ‚ modowy – mówi agencji Newseria Biznes Roma Stachowicz z Fundacji Venture Café Warsaw.
WedÅ‚ug Fundacji Ellen MacArthur od 2000 roku globalna produkcja odzieży siÄ™ podwoiÅ‚a i tylko niecaÅ‚y 1 proc. zużytych w tym celu materiaÅ‚ów jest recyklingowany i przerabiany na nowe ubrania. Tymczasem branża modowa generuje olbrzymie problemy Å›rodowiskowe: zużywa ok. 93 mld m szeÅ›ciennych wody rocznie (wiÄ™cej niż caÅ‚y przemysÅ‚ spożywczy), przyczyniajÄ…c siÄ™ do problemów z jej niedoborem w niektórych regionach Å›wiata, i odpowiada za ok. 5 proc. wszystkich emisji gazów cieplarnianych. To wiÄ™cej niż wszystkie loty miÄ™dzynarodowe i żegluga morska razem wziÄ™te. Globalny Å‚aÅ„cuch dostaw jest zorganizowany w taki sposób, że przeciÄ™tny T-shirt pokonuje od 15 do nawet 50 tys. km, zanim zostanie sprzedany w sklepie, co oznacza, że równie dobrze mógÅ‚by okrążyć ZiemiÄ™.
WedÅ‚ug agendy ONZ ds. wyżywienia i rolnictwa (FAO) na uprawy baweÅ‚ny przypada 25 proc. Å›wiatowego zużycia Å›rodków owadobójczych i 8–10 proc. zużycia nawozów sztucznych. Co wiÄ™cej, żeby z surowej baweÅ‚ny wyprodukować odzież, poddaje siÄ™ jÄ… serii zabiegów z użyciem nawet ok. 8 tys. różnych Å›rodków chemicznych, w tym m.in. barwników z zawartoÅ›ciÄ… metali ciężkich, wybielaczy na bazie chloru albo formaldehydu, aby zapobiegać gnieceniu siÄ™ materiaÅ‚u. Szacuje siÄ™, że globalny przemysÅ‚ tekstylny spuszcza do wód Å›wiatowych od 40 do 50 tys. ton farby rocznie (raport „W kierunku odpowiedzialnej mody”, Polska Zielona Sieć). Kolejny problem to warunki pracy i wyzysk pracowników, w tym dzieci, w krajach takich jak Bangladesz czy Tajlandia. Sprzedawcy tanich ubraÅ„ wymagajÄ… coraz niższych cen i krótszych czasów dostaw od produkujÄ…cych fabryk, co przyczynia siÄ™ do pogorszenia już i tak bardzo zÅ‚ych warunków pracy.
– W Polsce branża odzieżowa dzieli siÄ™ na marki fast fashion i marki bardziej lokalne, które produkujÄ… w kraju. WÅ›ród tych drugich jest wiele marek autorskich, wrÄ™cz start-upowych, które rosnÄ… w siÅ‚Ä™. Natomiast marki fast fashion doskonale wiedzÄ…, że ta formuÅ‚a biznesowa siÄ™ koÅ„czy. Wielu ekspertów zakÅ‚ada, że w ciÄ…gu dekady Ziemia nie bÄ™dzie w stanie utrzymać takiego kapitalistycznego modelu produkcji ubraÅ„. Dlatego wydaje siÄ™, że jesteÅ›my na poczÄ…tku transformacji i bÄ™dziemy jeszcze za naszego pokolenia Å›wiadkami ogromnych zmian w modelu produkcji odzieży na caÅ‚ym Å›wiecie – mówi dr Magdalena PÅ‚onka.
Tak zwane fast fashion to trend, który ostatnimi laty sprawia, że wpÅ‚yw branży modowej na Å›rodowisko jest jeszcze bardziej destrukcyjny. Polega na replikowaniu modnych projektantów i najnowszych trendów wybiegowych, masowej produkcji przy jak najniższym koszcie i dostarczaniu do sklepów, póki jest na nie popyt. Jednak – ponieważ trendy siÄ™ zmieniajÄ… – ubrania sÄ… szybko zastÄ™powane nowymi modelami, bo domy mody oferujÄ… nawet 18 kolekcji rocznie. Jak podaje Fundacja Ellen MacArthur, ponad poÅ‚owa wyprodukowanych fast fashion jest zutylizowana w niecaÅ‚y rok.
Ubrania, do których produkcji wykorzystuje siÄ™ ogromne iloÅ›ci nieodnawialnych zasobów, sÄ… używane tylko przez krótki czas, po czym trafiajÄ… w wiÄ™kszoÅ›ci na wysypisko albo do spalarni. PrzykÅ‚adowo w samej Wielkiej Brytanii w ten sposób koÅ„czy prawie 2 mln t używanej odzieży rocznie, co oznacza, że statystycznie każdy jej mieszkaniec wyrzuca w ciÄ…gu roku ok. 30 kg ubraÅ„.
– Czy fast fashion wyjdzie z mody? To jest trudne i zÅ‚ożone pytanie. Trendy sÄ… obiecujÄ…ce, aczkolwiek moim zdaniem tylko regulacje legislacyjne mogÄ… sprawić, że caÅ‚y ten rynek przejdzie do lamusa – mówi Kornelia Warecka, zaÅ‚ożycielka au revwear.
– PodejÅ›cie marek modowych zmienia siÄ™ na lepsze, jest na to duży nacisk ze strony konsumentów, NGO-sów i rzÄ…dów. Ale to jest trudna rzecz, szczególnie dla marek, które bazujÄ… na modelu liniowym czy fast fashion, bo to jest kwestia zmiany produkcji, logistyki, dystrybucji. To wiąże siÄ™ z dużymi kosztami, z zaaplikowaniem nowej technologii. Trzeba mierzyć rezultaty, aby przekonać siÄ™, że zrównoważony rozwój faktycznie jest opÅ‚acalny – zauważa Roma Stachowicz.
Zmiany w branży modowej wymuszajÄ… gÅ‚ównie konsumenci, którzy coraz częściej zwracajÄ… uwagÄ™ na to, jakie ubrania kupujÄ…, sprawdzajÄ… metki i interesujÄ… siÄ™ strategiÄ… marki. Jak pokazaÅ‚ raport opracowany przez BCG i „Vogue’a” („Consumers’ Adaptation to Sustainability in Fashion”), w Polsce 75 proc. konsumentów deklaruje, że zrównoważony rozwój jest dla nich istotnym czynnikiem zakupowym. 59 proc. twierdzi, że wspiera marki wÅ‚Ä…czajÄ…ce siÄ™ w walkÄ™ na rzecz klimatu, a 40 proc. kupuje tzw. etycznÄ… modÄ™, czyli odzież i akcesoria ze zrównoważonej produkcji.
– PodejÅ›cie marek modowych do mody zrównoważonej jest zróżnicowane, aczkolwiek wszystkie aspirujÄ… już do konceptu sustainability. Każdy wie, że wypada być odpowiedzialnym. Jedni robiÄ… to faktycznie, inni pozornie, ale sumaryczny efekt jest bardzo dobry: marki powoli zmieniajÄ… swoje strategie i podejÅ›cie do produkcji odzieży, zmierzajÄ… bardziej w kierunku proekologicznym i proetycznym – mówi dr Magdalena PÅ‚onka.
Co ciekawe, z raportu „Vogue’a” i BCG wynika też, że w Polsce 66 proc. konsumentów jest skÅ‚onnych pÅ‚acić wiÄ™cej za tzw. etycznÄ… modÄ™. Jednak okazuje siÄ™, że te deklaracje nie zawsze majÄ… pokrycie w rzeczywistoÅ›ci, bo 20-proc. wzrost ceny ekologicznych produktów przekÅ‚ada siÄ™ na 62-proc. spadek chÄ™ci ich zakupu.
Pozytywem jest natomiast fakt, że w trakcie pandemii COVID-19 polscy konsumenci zaczÄ™li przychylniej odnosić siÄ™ do dÅ‚uższego użytkowania elementów garderoby i dawania im nowego życia. Po jej zakoÅ„czeniu aż 38 proc. postanowiÅ‚o częściej zaopatrywać siÄ™ w second handach.
– Ten rynek caÅ‚y czas siÄ™ rozwija, moda z drugiej rÄ™ki ma wielki potencjaÅ‚ i to wÅ‚aÅ›nie ona jest przyszÅ‚oÅ›ciÄ… branży mody – wskazuje Kornelia Warecka. – Ten trend mody z drugiej rÄ™ki wpÅ‚ywa bardzo pozytywnie nie tylko na Å›rodowisko, ale i na zasobność naszych portfeli.
Zrównoważonej modzie byÅ‚ poÅ›wiÄ™cony jeden z ostatnich eventów w ramach formuÅ‚y Thursday Gathering. To cykliczne spotkania, które w każdy czwartek wieczorem odbywajÄ… siÄ™ w warszawskim Varso z inicjatywy Fundacji Venture Café Warsaw. GromadzÄ… dużą spoÅ‚eczność innowatorów: start-upowców, inwestorów, naukowców i ekspertów.
– Takie spotkania sÄ… niesamowicie ważne, żeby wÅ‚aÅ›nie zacząć rozmowÄ™. PrzychodzÄ… do nas ludzie ze wszystkich możliwych branż. To sÄ… też osoby ze start-upów, różnych instytucji, to sÄ… osoby, które coÅ› wiedzÄ… o modzie albo które nie wiedzÄ… nic o modzie. Ale to jest kwestia zaczÄ™cia rozmowy i podjÄ™cia tematów tabu, zaczerpniÄ™cia wiedzy od ekspertów, którzy sÄ… w tym temacie już od wielu lat. W tym temacie kwestia edukacji jest niesamowicie istotna, żeby nowe pokolenia wiedziaÅ‚y, jak skorzystać z narzÄ™dzi już istniejÄ…cych i tych, które jeszcze majÄ… szansÄ™ siÄ™ rozwinąć, ku odpowiedzialnej innowacji – mówi Roma Stachowicz, organizatorka modowego spotkania.