W Polsce na badania zwiÄ…zane z chorobami onkologicznymi wciąż zgÅ‚asza siÄ™ relatywnie niewielki odsetek kobiet – wskazuje nowo powoÅ‚ana Koalicja „Wspólnie dla zdrowia kobiet”. Jej celem jest m.in. propagowanie profilaktyki chorób onkologicznych. Poprawy wymagajÄ… również diagnostyka i dostÄ™p do wielu nowoczesnych terapii, na których refundacjÄ™ oczekuje duże grono pacjentek. – Jeżeli zachÄ™camy do badaÅ„ przesiewowych, kontroli wÅ‚asnego ciaÅ‚a, szybkiej analizy tego, co siÄ™ dzieje z organizmem, to potem musimy też zapewnić dobre, nowoczesne leczenie – podkreÅ›la Magdalena KardynaÅ‚, prezes Fundacji OmeaLife – Rak piersi nie ogranicza.
– W Polsce wykrywalność raka piersi we wczesnym stadium wynosi ok. 41 proc., podczas gdy w innych krajach europejskich przekracza 50 proc. To pokazuje, że wykrywamy raka zbyt późno, zbyt wiele kobiet trafia do lekarza już w stadium zaawansowanym – mówi agencji Newseria Biznes Anna Kupiecka, prezes Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej.
Jak pokazujÄ… dane Krajowego Rejestru Nowotworów, w 2020 roku rak piersi i nowotwory ginekologiczne odpowiadaÅ‚y w sumie za 37 proc. wszystkich zachorowaÅ„ na nowotwory wÅ›ród Polek. Rak piersi jest przy tym najczęściej wystÄ™pujÄ…cym nowotworem zÅ‚oÅ›liwym – w Polsce co roku takÄ… diagnozÄ™ sÅ‚yszy ponad 22 tys. kobiet, a u 5–10 proc. z nich nowotwór rozpoznawany jest od razu w stopniu zaawansowanym. To powoduje, że jest drugÄ… – po raku pÅ‚uca – przyczynÄ… zgonów onkologicznych wÅ›ród paÅ„, a wÅ›ród mÅ‚odych Polek (20–44 lata) nawet pierwszÄ…. Od mniej wiÄ™cej 13 lat obserwowana jest rosnÄ…ca tendencja w zakresie umieralnoÅ›ci na raka piersi. I to pomimo postÄ™pów w zakresie organizacji leczenia, diagnostyki czy dostÄ™pu do nowoczesnych opcji terapeutycznych. Zdaniem ekspertów w debacie publicznej wciąż mówi siÄ™ zbyt maÅ‚o o tej chorobie. Brakuje edukacji, która w wiÄ™kszym stopniu skÅ‚oniÅ‚aby kobiety do profilaktyki.
– Co prawda w Polsce funkcjonuje program przesiewowych badaÅ„ mammograficznych w kierunku wykrywania raka piersi, ale ostatnie dane pokazujÄ…, że zgÅ‚asza siÄ™ do niego Å›rednio 45 proc. uprawnionych kobiet, a sÄ… nawet takie gminy, gdzie ten odsetek oscyluje wokóÅ‚ 5 proc. To pokazuje, że jesteÅ›my w dramatycznej sytuacji. Potrzebny jest szereg zakrojonych na szerokÄ… skalÄ™ dziaÅ‚aÅ„, aby zmobilizować kobiety do tego, żeby siÄ™ zgÅ‚aszaÅ‚y i korzystaÅ‚y z tego programu w placówkach stacjonarnych albo mammobusach – mówi Anna Kupiecka.
Dane OECD wskazujÄ…, że Polska notuje jeden z najgorszych w UE wyników, jeÅ›li chodzi o zgÅ‚aszalność kobiet na mammografiÄ™.
– W tej chwili zgÅ‚aszalność na badania przesiewowe jest niska i widzimy tutaj ogromnÄ… tendencjÄ™ spadkowÄ…, a pandemia COVID-19 dodatkowo pogorszyÅ‚a sytuacjÄ™. Teraz spodziewamy siÄ™ już takich pacjentek, które bÄ™dÄ… rozpoznawane z nowotworem w stadium zaawansowanym – dodaje Magdalena KardynaÅ‚. – Dodatkowo wyÅ‚ania nam siÄ™ grupa mÅ‚odych pacjentek z rakiem piersi i niestety one chorujÄ… na dużo bardziej zaawansowanÄ… postać nowotworu.
W Polsce częściej niż w innych krajach diagnozuje siÄ™ raka piersi w późnych stadiach. Wczesny etap choroby wykrywany jest u ok. 41 proc. pacjentek, podczas gdy Å›rednia UE to 51 proc. (raport OECD „Health at a glance. Europe 2022”).
WedÅ‚ug ekspertek w Polsce poprawy wymaga jednak nie tylko profilaktyka, ale i diagnostyka raka piersi, ponieważ wiele pacjentek po prostu „utyka w systemie”. WedÅ‚ug opracowanego przez WHO dokumentu „Global Breast Cancer Initiative Implementation Framework” proces diagnostyczny powinien trwać maksymalnie 60 dni.
– Åšcieżka diagnostyki wstÄ™pnej i pogÅ‚Ä™bionej trwajÄ… zbyt dÅ‚ugo. Dane z realizacji kart wczesnej diagnostyki DiLO pokazujÄ…, że tylko 61 proc. tych kart jest realizowanych w wyznaczonym czasie, a w przypadku diagnostyki pogÅ‚Ä™bionej – 72 proc. To pokazuje, że w kanale diagnostycznym, kiedy już pacjentka wskakuje do systemu, również mamy duże opóźnienia – mówi prezes Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej.
Za opóźnieniami w profilaktyce i diagnostyce idÄ… również statystyki dotyczÄ…ce piÄ™cioletniej przeżywalnoÅ›ci pacjentek z rakiem piersi, która w Polsce oscyluje wokóÅ‚ 77 proc. W Europie siÄ™ga Å›rednio 83 proc., a w niektórych krajach przekracza nawet 90 proc. Do niekorzystnych statystyk przyczyniajÄ… siÄ™ również opóźnienia w dostÄ™pie do części nowoczesnych terapii.
– We wspóÅ‚pracy z różnymi Å›rodowiskami udaÅ‚o siÄ™ w ostatnich latach wprowadzać coraz nowsze czÄ…steczki, za co jesteÅ›my wdziÄ™czni. Natomiast potrzeby sÄ… nadal ogromne, wciąż nie mamy wystarczajÄ…cej dostÄ™pnoÅ›ci do terapii lekowych, które mogÅ‚yby zabezpieczyć wszystkie grupy pacjenckie. Odzwierciedla to chociażby Oncoindex Fundacji Alivia, jak również lista Top 10 Onko – mówi Magdalena KardynaÅ‚.
Lista Top 10 Onko pokazuje priorytety refundacyjne – leki, na których refundacjÄ™ najbardziej oczekujÄ… polscy onkolodzy. Jest publikowana co roku na podstawie gÅ‚osów oddawanych przez czÅ‚onków zarzÄ…du Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej. Od dwóch lat na szczycie tej listy jest preparat stosowany wÅ‚aÅ›nie w leczeniu raka piersi, szczególnie HER2 dodatniego, co oznacza, że lek ten zostaÅ‚ wskazany jako priorytetowy przez wiÄ™kszość ekspertów. W pierwszej dziesiÄ…tce jest zresztÄ… także druga terapia dla pacjentek z nowotworem piersi – tym razem dla pacjentek z potrójnie ujemnym rakiem piersi. Organizacje pacjenckie podkreÅ›lajÄ…, że rak piersi to choroba niejednorodna i jej leczenie ma inny przebieg w zależnoÅ›ci od podtypu.
– Takich nowych czÄ…steczek, które zabezpieczajÄ… wÄ…skie grupy pacjentów, jest coraz wiÄ™cej. A pacjenci, którzy znajdujÄ… siÄ™ w tych wÄ…skich grupach, chcieliby skorzystać z tych terapii. Jeżeli zachÄ™camy ludzi do badaÅ„ przesiewowych, kontroli wÅ‚asnego ciaÅ‚a, szybkiej analizy tego, co siÄ™ dzieje z organizmem, to potem musimy im też dać gwarant dobrego, nowoczesnego leczenia – mówi prezes Fundacji OmeaLife – Rak piersi nie ogranicza.
W celu poprawienia w Polsce dostÄ™pu do tych nowoczesnych terapii, a przede wszystkim propagowania profilaktyki, majÄ…cej na celu skÅ‚onić wiÄ™kszÄ… liczbÄ™ kobiet do badaÅ„, powstaÅ‚a Koalicja „Wspólnie dla zdrowia kobiet”. Inicjatorem jej powstania jest Izba Gospodarcza „Farmacja Polska” oraz Fundacja OnkoCafe – Razem Lepiej, Fundacja OmeaLife oraz stowarzyszenie Polskie Amazonki Ruch SpoÅ‚eczny.
– Naszym zadaniem bÄ™dzie przede wszystkim rozwijanie profilaktyki, uczenie postaw prozdrowotnych i trzecia, bardzo ważna rzecz – wspóÅ‚praca z lekarzami. Chodzi o to, aby oni wskazali, gdzie widzÄ… sÅ‚abe punkty w procesie leczenia. Chcemy zebrać takie informacje z różnych źródeÅ‚ i odpowiedzieć na pytanie, dlaczego w Polsce wzrasta Å›miertelność i liczba zachorowaÅ„ na raka – mówi Irena Rej, prezes Izby Gospodarczej „Farmacja Polska”.
Tym bardziej że zgodnie z europejskimi szacunkami nowotwór ten bÄ™dzie stawaÅ‚ siÄ™ coraz poważniejszym problemem.
