W ubiegÅ‚ym roku Å›wiatowe zapotrzebowanie na wÄ™giel spadÅ‚o o 5 proc. r/r, najmocniej od II wojny Å›wiatowej. To w dużej mierze efekt globalnego spowolnienia w przemyÅ›le wywoÅ‚anego przez COVID-19. W tym roku wraz ze stopniowym powrotem gospodarek do normalnoÅ›ci MiÄ™dzynarodowa Agencja Energii spodziewa siÄ™ wzrostu popytu na czarny surowiec o 2,6 proc., gÅ‚ównie za sprawÄ… paÅ„stw azjatyckich. – Energetyka Å›wiatowa jest oparta na wÄ™glu i takie paÅ„stwa jak Chiny, Indie, Indonezja nie odstÄ…piÄ… od tego najtaÅ„szego, najbardziej bezpiecznego noÅ›nika energii. Czyli praktycznie Å›wiat poza UniÄ… EuropejskÄ… bÄ™dzie nadal opieraÅ‚ swoje systemy energetyczne na tym paliwie – mówi Janusz Olszowski, prezes Górniczej Izby PrzemysÅ‚owo-Handlowej.
– WÄ™giel przez najbliższe dekady pozostanie podstawowym noÅ›nikiem energii na Å›wiecie. Chociażby z tego powodu, że nawet tak bogatych krajów jak Chiny nie stać na wprowadzenie polityki zeroemisyjnej w 2050 roku. Oszacowano, że tam trzeba by w to zainwestować okoÅ‚o 20 bln dol. i jednoczeÅ›nie utracić dużą część bezpieczeÅ„stwa energetycznego, o czym w Unii Europejskiej zupeÅ‚nie zapomnieliÅ›my – wyjaÅ›nia w rozmowie z agencjÄ… Newseria Biznes Janusz Olszowski. – Chiny w ubiegÅ‚ym roku wydobyÅ‚y ponad 3,8 mld ton tego surowca. Dodatkowo zaimportowaÅ‚y jeszcze 300 mln ton wÄ™gla, produkujÄ…c blisko 60 proc. swojej energii z tego paliwa. PrzypomnÄ™, że w Unii Europejskiej wydobywamy ok. 60 mln ton, wiÄ™c dysproporcja jest duża.
Jak prognozuje MiÄ™dzynarodowa Agencja Energii (IEA) w raporcie „Coal 2020”, w 2025 roku popyt na czarny surowiec ma siÄ™ ustabilizować na poziomie ok. 7,4 mld ton. W samych Chinach konsumowane jest ok. 4 mld. Za cztery lata Azja PoÅ‚udniowo-Wschodnia bÄ™dzie trzecim najwiÄ™kszym konsumentem wÄ™gla, wyprzedzajÄ…c USA i UE, które stopniowo z niego rezygnujÄ…. Zdaniem prezesa GIPH unijna polityka Zielonego Åadu – czyli odchodzenia od wÄ™gla i dążenia do neutralnoÅ›ci klimatycznej w 2050 roku – zagraża konkurencyjnoÅ›ci europejskiej gospodarki.
– Unia Europejska nie bierze pod uwagÄ™ realiów, jakie sÄ… w innych paÅ„stwach, nie bierze pod uwagÄ™ ubóstwa energetycznego na Å›wiecie. ParÄ™set milionów ludzi nadal nie ma dostÄ™pu do energii elektrycznej i oni potrzebujÄ… taniego, bezpiecznego, powszechnie dostÄ™pnego paliwa. Tych paÅ„stw nie stać na budowÄ™ bardzo drogich bloków energetyki jÄ…drowej czy na importowanie gazu, którego ceny sÄ… bardzo niestabilne, również ze wzglÄ™dów geopolitycznych – ocenia. – Taka polityka UE może sprawić, że staniemy siÄ™ zielonÄ… wyspÄ…, może odrobinÄ™ czystszÄ… niż reszta Å›wiata, ale bez przemysÅ‚u.
DÅ‚ugoterminowe prognozy dotyczÄ…ce zużycia wÄ™gla na Å›wiecie sÄ… jednak jednoznaczne. Szacowany przez IEA wzrost popytu na wÄ™giel w rozwijajÄ…cych siÄ™ gospodarkach Azji jest znacznie niższy niż w poprzednich prognozach. Coraz wiÄ™cej krajów regionu redukuje swoje prognozy popytu czy plany rozwoju energetyki wÄ™glowej. WÅ›ród nich sÄ… m.in. Korea PoÅ‚udniowa, Japonia, Wietnam, Filipiny. Nawet wÅ‚adze Chin zadeklarowaÅ‚y, że chcÄ… osiÄ…gnąć neutralność wÄ™glowÄ… do 2060 roku. WedÅ‚ug „World Energy Outlook 2020” udziaÅ‚ wÄ™gla w globalnym miksie energetycznym spadnie z 37 proc. w 2019 roku do 28 proc. z koÅ„cem obecnej dekady. Z kolei w 2040 roku bÄ™dzie już wynosiÅ‚ poniżej 20 proc.
Jak pokazujÄ… dane Eurostatu, w 2019 roku produkcja wÄ™gla kamiennego w UE wyniosÅ‚a 65 mln ton, z czego zdecydowana wiÄ™kszość, bo aż 95 proc., przypadÅ‚a na PolskÄ™ (61,6 mln ton), a reszta na Czechy (5 proc., czyli 3,4 mln ton). W porównaniu z 2012 rokiem, który byÅ‚ ostatnim szczytem produkcji wÄ™gla kamiennego w UE (123 mln ton), Polska zmniejszyÅ‚a w tym czasie produkcjÄ™ o 22 proc., a Czechy – o 70 proc. Eurostat wskazuje, że również konsumpcja wÄ™gla kamiennego w UE spada systematycznie od 2013 roku. Szacuje siÄ™, że w 2019 roku zużycie tego surowca w UE wyniosÅ‚o 176 mln ton, a za 60 proc. tego zużycia odpowiadaÅ‚y Polska (39 proc.) oraz Niemcy (23 proc.).
– Wydobywamy bardzo maÅ‚o wÄ™gla, z roku na rok coraz mniej, w ostatnich latach nie zainwestowaliÅ›my w nowe kopalnie, wiÄ™c w naturalny sposób nasz potencjaÅ‚ spada. BÄ™dzie dobrze, jeżeli zapewnimy dostawy wÄ™gla dla polskich elektrowni, których też na pewno nie zlikwidujemy w ciÄ…gu kilku lat, jak siÄ™ to niektórym wydaje – mówi Janusz Olszowski.
Z danych katowickiego oddziaÅ‚u Agencji Rozwoju PrzemysÅ‚u (ARP) wynika, że w 2020 roku polskie kopalnie wydobyÅ‚y o ok. 7,2 mln mniej ton wÄ™gla kamiennego niż rok wczeÅ›niej, a sprzedaż w tym czasie spadÅ‚a o ok. 5,4 mln ton. Historycznie najniższe wartoÅ›ci wydobycia wÄ™gla w Polsce odnotowano w maju ub.r. (3,2 mln ton) oraz czerwcu (3,8 mln ton). Dla porównania w lutym i marcu br. byÅ‚o to po ok. 4,5 mln ton. WedÅ‚ug prezesa GIPH caÅ‚kowita rezygnacja z wÄ™gla może stanowić jednak duże zagrożenie dla bezpieczeÅ„stwa energetycznego.
– Jestem gorÄ…cym zwolennikiem odnawialnych źródeÅ‚ energii. To jest tania i dobra energia, ale jest z niÄ… jeden problem. W styczniu–lutym w UE o maÅ‚y wÅ‚os nie doszÅ‚o do blackoutu, bo zostaÅ‚a zachwiana stabilność caÅ‚ego systemu elektroenergetycznego. 30 tys. wiatraków w Niemczech przestaÅ‚o wytwarzać energiÄ™, bo nie byÅ‚o wiatru, a panele sÅ‚oneczne i caÅ‚a fotowoltaika pozamarzaÅ‚a, zostaÅ‚a pokryta lodem i Å›niegiem. Niemcy ratowali siÄ™ energiÄ… z wÄ™gla, Szwedzi kupowali brudnÄ… energiÄ™ z Polski, a Anglicy z Francji. A jakaż to byÅ‚a zima? PamiÄ™tam takie, kiedy byÅ‚o po -30°C. Gdyby przyszÅ‚a taka zima, padÅ‚by nam caÅ‚y system elektroenergetyczny w UE – mówi.
PrzyjÄ™ta w lutym przez rzÄ…d „Polityka energetyczna Polski do 2040 roku” zakÅ‚ada, że do koÅ„ca obecnej dekady polska energetyka bÄ™dzie wciąż w ok. 56 proc. oparta na wÄ™glu (albo w 37,5 proc. w scenariuszu wysokich cen uprawnieÅ„ do emisji CO2). W 2040 roku natomiast jego udziaÅ‚ bÄ™dzie wynosić jeszcze ok. 28 proc. (albo 11 proc. przy podwyższonych cenach uprawnieÅ„ do emisji CO2). Zgodnie ze wstÄ™pnym porozumieniem zaproponowanym przez rzÄ…d górnikom jesieniÄ… ub.r. ostatnia kopalnia wÄ™gla kamiennego w Polsce ma zakoÅ„czyć dziaÅ‚alność w 2049 roku. RzÄ…d proponuje, by źródÅ‚a wÄ™glowe zastÄ…pić atomem. Zgodnie ze strategiÄ… ma powstać sześć bloków jÄ…drowych, z których pierwszy zacznie dziaÅ‚ać w 2033 roku.
– Jeżeli chcemy zlikwidować elektrownie wÄ™glowe, to musimy coÅ› w zamian wybudować. Nie wierzÄ™, że powstanie w Polsce cztery czy pięć bloków jÄ…drowych, ponieważ sÄ… to ogromne inwestycje, a poza tym energia nuklearna wcale nie jest tak do koÅ„ca ekologiczna. ZresztÄ… mamy przykÅ‚ady paÅ„stw, jak Niemcy, gdzie jest caÅ‚kowity plan odejÅ›cia od energetyki jÄ…drowej – mówi prezes GIPH. – Unia kreuje takÄ… politykÄ™, żeby gaz byÅ‚ pomostem miÄ™dzy wÄ™glem a atomem. Tylko iloÅ›ci gazu, które wydobywamy w Polsce, nie wystarczajÄ…, wiÄ™c bÄ™dziemy go importować. Czyli caÅ‚kowicie siÄ™ uzależnimy od dostaw tych noÅ›ników, równoczeÅ›nie likwidujÄ…c nasze rodzime źródÅ‚a energii. Dla mnie to jest polityka naprawdÄ™ nieracjonalna.
