– Chorzy na raka wÄ…trobowokomórkowego nie wiedzÄ…, że od 1 maja br. nastÄ…piÅ‚ przeÅ‚om w leczeniu tego nowotworu. RefundacjÄ™ otrzymaÅ‚y bardzo dobre, nowoczesne terapie – to immunoterapia, której dziaÅ‚anie jest wrÄ™cz spektakularne – mówi Barbara Pepke z Koalicji Hepatologicznej. Co wiÄ™cej, eksperci z Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej i Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii opublikowali nowe wytyczne postÄ™powania w HCC, w których uwzglÄ™dniajÄ… nowÄ… terapiÄ™ skojarzonÄ… jako standard leczenia w pierwszej linii. Od teraz, dziÄ™ki refundacji, polscy pacjenci nareszcie zyskujÄ… do niej dostÄ™p.
Rak wÄ…trobowokomórkowy (HCC) to zÅ‚oÅ›liwy nowotwór wÄ…troby, który na Å›wiecie zajmuje szóste miejsce pod wzglÄ™dem czÄ™stotliwoÅ›ci wystÄ™powania. Co roku diagnozuje siÄ™ go u ok. 750 tys. osób, choć ta liczba stale roÅ›nie, zwÅ‚aszcza w krajach rozwiniÄ™tych. W Polsce natomiast HCC plasuje siÄ™ w drugiej dziesiÄ…tce wszystkich rozpoznawanych nowotworów zÅ‚oÅ›liwych, stanowiÄ…c ok. 2 proc. z nich.
– W Polsce na raka wÄ…trobowokomórkowego choruje mniej wiÄ™cej 2 tys. osób rocznie – mówi dr Ewa Janczewska, specjalista chorób zakaźnych z WydziaÅ‚u Nauk o Zdrowiu w Bytomiu ÅšlÄ…skiego Uniwersytetu Medycznego. – Zdecydowanie częściej sÄ… to mężczyźni w wieku powyżej 50–60 lat. Choroby wÄ…troby rozwijajÄ… siÄ™ dÅ‚ugo, wiÄ™c ten proces wiodÄ…cy do nowotworu zwykle ujawnia siÄ™ wÅ‚aÅ›nie w tym wieku.
W przypadku tego typu nowotworu problem stanowi jednak nie czÄ™stotliwość wystÄ™powania, ale ograniczone możliwoÅ›ci leczenia i niekorzystne rokowania. Rak wÄ…trobowokomórkowy charakteryzuje siÄ™ dużą Å›miertelnoÅ›ciÄ… i jednym z najniższych wskaźników piÄ™cioletniego przeżycia w porównaniu z innymi rodzajami nowotworów. Wynika to z faktu, że nowotwór rozwija siÄ™ podstÄ™pnie, dÅ‚ugo nie dajÄ…c żadnych objawów klinicznych. Wielu pacjentów dowiaduje siÄ™ o chorobie w późnym stadium rozwoju, co ogranicza ich możliwoÅ›ci terapii i pogarsza rokowania. Odsetek wykrywalnoÅ›ci HCC na etapie, który umożliwia podjÄ™cie radykalnego leczenia, wynosi jedynie ok. 40–50 proc.
– Leczenie HCC zależy w dużej mierze od tego, na jakim etapie ta choroba zostaÅ‚a wykryta. We wczesnych stadiach, kiedy mamy pojedyncze zmiany w wÄ…trobie albo niewiele zmian o niewielkich wymiarach, możemy pacjenta zakwalifikować do transplantacji wÄ…troby i to jest najskuteczniejsza metoda leczenia. W bardziej zaawansowanych stadiach, ale jeszcze ograniczonych do wÄ…troby, stosujemy chemoembolizacjÄ™. Natomiast u pacjentów w mocno zaawansowanym stadium, u których nie można zastosować leczenia zabiegowego, pozostaje nam terapia systemowa – wyjaÅ›nia dr Ewa Janczewska.
Jak wskazuje, w Polsce przez lata dostÄ™pny byÅ‚ tylko jeden lek dla pacjentów z mocno zaawansowanym rakiem wÄ…trobowokomórkowym. Na dodatek w ograniczonym wskazaniu – można byÅ‚o go podać tylko pacjentom ze zmianami ograniczonymi do wÄ…troby. Ci z przerzutami nie byli kwalifikowani do takiego leczenia, przez co byli skazani wyÅ‚Ä…cznie na leczenie paliatywne.
– Od maja tego roku sytuacja siÄ™ zmieniÅ‚a. Mamy nowe leki, jest to terapia przeciwciaÅ‚ami monoklonalnymi, zupeÅ‚nie zmieniajÄ…ca rokowanie tych pacjentów. Co wiÄ™cej, dopuszczono do tej terapii również pacjentów z przerzutami pozawÄ…trobowymi, wiÄ™c to sÄ… dla nich bardzo dobre wieÅ›ci – podkreÅ›la specjalista chorób zakaźnych z ÅšUM.
Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej i Polskie Towarzystwo Gastroenterologii opublikowaÅ‚y niedawno zaktualizowane standardy diagnostyki i leczenia HCC, uwzglÄ™dniajÄ…ce przeÅ‚omowe zmiany, które nastÄ…piÅ‚y w ostatnich latach. W przypadku nieresekcyjnego raka wÄ…trobowokomórkowego obowiÄ…zujÄ…cym w tej chwili standardem leczenia jest terapia skojarzona atezolizumab + bewacyzumab. Od 1 maja br. ta terapia jest też dostÄ™pna dla polskich pacjentów w ramach Programu Lekowego B.5.
– Chorzy z rakiem wÄ…trobowokomórkowym majÄ… już dostÄ™p do przeÅ‚omowej terapii, bardzo skutecznej, wyczekiwanej od co najmniej kilkunastu lat. Co wiÄ™cej, dostÄ™p do niej jest bardzo rozszerzony, prawie wszyscy bÄ™dÄ… leczeni – mówi Barbara Pepke, prezes zarzÄ…du Fundacji Gwiazda Nadziei, lider Koalicji Hepatologicznej.
– Do tego programu lekowego doÅ‚Ä…czono nowÄ… terapiÄ™ skojarzonÄ… przeciwciaÅ‚ami monoklonalnymi, która wykazuje wiÄ™kszÄ… skuteczność. Mamy dÅ‚uższe przeżycie caÅ‚kowite, wydÅ‚użony czas do progresji choroby i znacznie lepszÄ… jakość życia pacjenta w porównaniu z jedynym dostÄ™pnym dotÄ…d lekiem – dodaje dr Ewa Janczewska.
HCC jest ostatnim etapem sekwencji zmian patologicznych w wÄ…trobie: ostrego uszkodzenia, które prowadzi do zapalenia przewlekÅ‚ego, a w konsekwencji do marskoÅ›ci, na której podÅ‚ożu powstaje rak. Wbrew czÄ™stemu i mylnemu przekonaniu rzadko jest to skutek nadużywania alkoholu.
– Chory z rakiem wÄ…trobowokomórkowym jest w Polsce mylnie postrzegany jako osoba, która musiaÅ‚a nadużywać alkoholu, mieć za sobÄ… jakieÅ› ryzykowne sytuacje. Tak nie jest, ale przez tÄ™ stygmatyzacjÄ™ chorzy siÄ™ wycofujÄ…, majÄ… opory, wrÄ™cz wstydzÄ… siÄ™ szukać dla siebie terapii – mówi Barbara Pepke. – Jednym z gÅ‚ównych czynników raka wÄ…trobowokomórkowego, który odpowiada za 60 proc. przypadków, jest wirus HCV.
Na wirusowe zapalenie wÄ…troby typu C (HCV) sÄ… skuteczne leki, które pozwalajÄ… wyleczyć z niego ok. 95 proc. chorych. Ważne jednak, żeby zrobić to szybko, bo jeżeli dojdzie do marskoÅ›ci wÄ…troby, to nawet wyeliminowanie zakażenia może nie zapobiec rozwojowi nowotworu.
– HCC to rak, który rozwija siÄ™ u chorych z zaawansowanÄ… chorobÄ… wÄ…troby, najczęściej już z rozwiniÄ™tÄ… marskoÅ›ciÄ…. W miarÄ™ wÅ‚óknienia zmniejsza siÄ™ ilość zdrowego miąższu, wÄ…troba próbuje to nadrobić regeneracjÄ… i jeżeli w czasie tego procesu dojdzie do mutacji, mogÄ… powstać komórki rakowe – mówi dr Ewa Janczewska.
Wielu pacjentów z HCC żyÅ‚o przez lata, nie wiedzÄ…c, że sÄ… zakażeni wirusem zapalenia wÄ…troby typu C, który doprowadziÅ‚ do marskoÅ›ci wÄ…troby, a w efekcie – do rozwoju agresywnego nowotworu. Niestety zwykle jest on diagnozowany zbyt późno, dlatego lekarze apelujÄ… o regularne badania, wskazujÄ… też na profilaktykÄ™ w postaci szczepieÅ„ na HBV, stosowanie leków przeciwwirusowych, leczenie majÄ…ce na celu zahamowanie zapaleÅ„ wÄ…troby i staÅ‚y nadzór onkologiczny.
– 80 proc. osób zakażonych wirusem HCV nie jest tego Å›wiadomych. Badanie w tym kierunku powinniÅ›my wykonać przynajmniej raz w życiu i powtórzyć po każdym poważnym zabiegu zwiÄ…zanym z naruszeniem ciÄ…gÅ‚oÅ›ci tkanki, czyli np. po wykonaniu tatuażu albo leczeniu u dentysty. Niestety w Polsce wiÄ™kszość zakażonych, która żyje z wirusem HCV już wiele lat, to sÄ… osoby, które miaÅ‚y kontakt ze sÅ‚użbÄ… zdrowia. Dlatego mylne jest zakÅ‚adanie, że nas ten problem nie dotyczy, że my nie jesteÅ›my zakażeni. Trzeba to sprawdzić, przynajmniej raz w życiu – podkreÅ›la prezes zarzÄ…du Fundacji Gwiazda Nadziei.
Badania w kierunku zakażenia wirusem HCV nie ma na razie w koszyku lekarza rodzinnego. Konsultowany jest jednak projekt rozporzÄ…dzenia ministra zdrowia, który ma to zmienić.
– W fundacji spotykamy siÄ™ z tragediami ludzi, którzy przez 20–30 lat żyli z wirusem HCV. Nie wiedzieli o tym, że żyjÄ… z zakażeniem, które zostaÅ‚o wykryte dopiero na etapie nowotworu wÄ…troby. Ci ludzie majÄ… żal do sÅ‚użby zdrowia, że przez tyle lat nikt im nie zrobiÅ‚ prostego, taniego badania – mówi Barbara Pepke
Dlatego nowe metody leczenia i propagowanie dziaÅ‚aÅ„ prewencyjnych mogÄ… znacznie zmienić rokowania w chorobie HCC i polepszyć jakość życia pacjentów. Nowa, refundowana terapia to przeÅ‚om w leczeniu raka wÄ…trobowokomórkowego i nadzieja dla wielu chorych.
