RzÄ…d zapowiada odejÅ›cie od opieki w dużych instytucjach na rzecz zapewnienia wsparcia w Å›rodowisku lokalnym, w miejscu zamieszkania – takie jest gÅ‚ówne zaÅ‚ożenie „Strategii rozwoju usÅ‚ug spoÅ‚ecznych”. Przede wszystkim zmieni siÄ™ funkcja domów opieki spoÅ‚ecznych. Planowany jest także rozwój mieszkalnictwa treningowego i wspomaganego, opieki wytchnieniowej, wsparcie asystencji osobistej osób starszych i osób z niepeÅ‚nosprawnoÅ›ciami. Deinstytucjonalizacja obejmie także pieczÄ™ zastÄ™pczÄ… – przedstawiona niedawno ustawa zakÅ‚ada uÅ‚atwienia w tworzeniu i funkcjonowaniu rodzin zastÄ™pczych oraz zakaz tworzenia nowych placówek wychowawczo-opiekuÅ„czych.
– Chcemy przenieść ciężar opieki dla osób potrzebujÄ…cych, czy to osób starszych, czy osób niedołężnych, w miejsce zamieszkania, a nie w opiece instytucjonalnej caÅ‚odobowej. Ale to jest tylko jeden z elementów „Strategii rozwoju usÅ‚ug spoÅ‚ecznych”, która zawiera również rozwiÄ…zania dotyczÄ…ce dzieci, pieczy zastÄ™pczej, osób bezdomnych, osób niepeÅ‚nosprawnych i osób chorych psychicznie. CaÅ‚y wachlarz rozwiÄ…zaÅ„, które bÄ™dÄ… realizowane zarówno przez nasze ministerstwo, Ministerstwo Zdrowia, jak i samorzÄ…dy – zapowiada w rozmowie z agencjÄ… Newseria Biznes StanisÅ‚aw Szwed, wiceminister rodziny i polityki spoÅ‚ecznej.
Przygotowany przez rzÄ…d projekt strategii deinstytucjonalizacji usÅ‚ug spoÅ‚ecznych zakÅ‚ada odejÅ›cie od Å›wiadczenia pomocy w dużych domach opieki na rzecz wsparcia w Å›rodowisku lokalnym. PotrzebujÄ…cy mogliby liczyć na pomoc w miejscu zamieszkania. Strategia opiera siÄ™ na piÄ™ciu obszarach: opiece nad dzieckiem z niepeÅ‚nosprawnoÅ›ciÄ… i peÅ‚nosprawnym, opiece nad osobami starszymi i somatycznie chorymi, wsparciu osób z niepeÅ‚nosprawnoÅ›ciami, wsparciu osób przewlekle i psychicznie chorych oraz wsparciu osób w kryzysie bezdomnoÅ›ci. Prace nad propozycjami trwajÄ…. Pod koniec czerwca projekt „Strategii rozwoju usÅ‚ug spoÅ‚ecznych” trafiÅ‚ do prekonsultacji, które zakoÅ„czyÅ‚y siÄ™ w poÅ‚owie lipca.
– Nie wykonujemy jakichÅ› rewolucyjnych ruchów, bo mamy przecież opiekÄ™ spoÅ‚ecznÄ…, która w Polsce funkcjonuje. Trzeba jÄ… udoskonalić i rozwijać, nie chodzi o likwidacjÄ™, bo żeby likwidować, trzeba mieć coÅ› w zamian. CzÄ™sto pojawia siÄ™ dyskusja dotyczÄ…ca opieki dÅ‚ugoterminowej instytucjonalnej caÅ‚odobowej w postaci domów pomocy spoÅ‚ecznej i tu też chcemy zmieniać formuÅ‚Ä™, ale nie likwidować – podkreÅ›la StanisÅ‚aw Szwed.
Z „Informacji o sytuacji osób starszych w Polsce za 2020 rok” wynika, że na koniec ubiegÅ‚ego roku na terenie kraju funkcjonowaÅ‚o 826 gminnych i ponadgminnych domów pomocy spoÅ‚ecznej z ponad 81 tys. miejsc. W domach dla osób w podeszÅ‚ym wieku mieszkaÅ‚o 5,7 tys. osób, a dla osób przewlekle somatycznie chorych – 12,1 tys. ZajÄ™tych byÅ‚o też niemal 9 tys. miejsc w DPS-ach dla osób w podeszÅ‚ym wieku i przewlekle somatycznie chorych (system Å‚Ä…czony) oraz 1,5 tys. w placówkach dla osób w podeszÅ‚ym wieku i niepeÅ‚nosprawnych fizycznie. Ze strategii wynika, że funkcja DPS-ów ma siÄ™ zmienić, bÄ™dÄ… realizowaÅ‚y także usÅ‚ugi krótkoterminowe i codzienne.
– Z naszych analiz wynika, że na 800 domów w zarzÄ…dzaniu samorzÄ…dów ponad 400 jednostek stanowiÄ… te do 100 osób, czyli takie jednostki, które mogÄ… dobrze funkcjonować. Tych dużych, powyżej 300 osób, jest w caÅ‚ym kraju tylko 13. Wiemy, że trzeba to udoskonalać, poprawiać, również przez programy, które już w tej chwili istniejÄ…, czyli np. Opieka 75+ czy programy asystencji osobistej, czyli możliwość maksymalnego wykorzystywania opieki w miejscu zamieszkania – wymienia wiceminister rodziny i polityki spoÅ‚ecznej.
Zgodnie z zapowiedziami resortu rozwijane bÄ™dzie również, przy wspóÅ‚udziale DPS-ów, mieszkalnictwo wspomagane Do koÅ„ca 2040 roku sieć w ramach takiej usÅ‚ugi ma liczyć 3 tys. mieszkaÅ„ da osób, które (jeszcze lub już) nie sÄ… w stanie samodzielnie funkcjonować w spoÅ‚ecznoÅ›ci lokalnej. RzÄ…d chce także równolegle rozwijać sieć mieszkaÅ„ treningowych, które bÄ™dÄ… rozwijać i utrwalać samodzielność, a z których mogÅ‚yby skorzystać m.in. osoby zagrożone bezdomnoÅ›ciÄ… czy wychowankowie placówek opiekuÅ„czo-wychowawczych.
– Istotne jest też utrzymywanie w jak najdÅ‚uższej aktywnoÅ›ci osób starszych. Programy, które sÄ… realizowane już teraz: Senior+, Aktywni+, majÄ… wÅ‚aÅ›nie temu sÅ‚użyć. A tym osobom, które wymagajÄ… caÅ‚odobowej opieki czy opieki w domu, żebyÅ›my jÄ… zapewniali albo kilka razy w ciÄ…gu dnia, tygodnia, albo opiekÄ™ caÅ‚odobowÄ…, która najczęściej przenosi siÄ™ do instytucjonalnych jednostek – tÅ‚umaczy przedstawiciel resortu.
W tym kontekÅ›cie strategia przewiduje także rozwijanie opieki wytchnieniowej, czyli usÅ‚ug, które majÄ… odciążyć opiekunów osób niesamodzielnych, np. zapewnianie czasowego zastÄ™pstwa.
– Dzisiaj ten tradycyjny model rodziny nie jest już tak skuteczny, jak byÅ‚o kiedyÅ›, gdy dzieci, rodzice, wnuki mieszkaÅ‚y razem i siÄ™ sobÄ… opiekowaÅ‚y. Dzisiaj tego tak naprawdÄ™ nie ma. Dlatego musimy to zastÄ…pić innÄ… formÄ… opieki, ale nie zapominać o opiece tych najbliższych osób – podkreÅ›la StanisÅ‚aw Szwed.
Strategia zakÅ‚ada wdrożenie na poziomie samorzÄ…dów systemów koordynacji i standaryzacji usÅ‚ug spoÅ‚ecznych. Ich elementem mogÄ… być centra usÅ‚ug spoÅ‚ecznych, obecnie dziaÅ‚ajÄ…ce w formie pilotażu. Z zaÅ‚ożenia majÄ… Å‚Ä…czyć usÅ‚ugi z wielu obszarów, nie tylko pomocy spoÅ‚ecznej – wspierać rodziny, osoby z niepeÅ‚nosprawnoÅ›ciami, starsze, bezdomne, Å›wiadczyć opiekÄ™ nad dziećmi do lat trzech oraz aktywizować zawodowo.
– Chcemy, żeby w tym jednym miejscu skupiaÅ‚y siÄ™ dziaÅ‚ania dotyczÄ…ce wszystkich mieszkaÅ„ców. Realizujemy program pilotażowy na poziomie samorzÄ…dów i widzimy, że to dobrze funkcjonuje. BÄ™dziemy to rozszerzać, żeby w takim centrum osoba, która siÄ™ zgÅ‚osi, uzyskaÅ‚a szerokÄ… informacjÄ™, czy skorzysta z opieki pomocy spoÅ‚ecznej, czy bÄ™dzie potrzebowaÅ‚a opieki zdrowotnej, czy innej – mówi wiceminister rodziny i polityki spoÅ‚ecznej.
Deinstytucjonalizacja obejmie także pieczÄ™ zastÄ™pczÄ…. W tym zakresie w ostatnich dniach pojawiÅ‚y siÄ™ już konkretne propozycje zmian w przepisach. WprowadzajÄ… one zakaz tworzenia nowych placówek opiekuÅ„czo-wychowawczych typu socjalizacyjnego, interwencyjnego oraz specjalistyczno-terapeutycznego, regionalnych placówek opiekuÅ„czo-terapeutycznych i interwencyjnych oÅ›rodków preadopcyjnych. Opieka instytucjonalna ma być zastÄ…piona przez rodzinny zastÄ™pcze, których tworzenie dziÄ™ki planowanym zmianom ma siÄ™ stać Å‚atwiejsze. Ustawa przewiduje również wzrost minimalnych kwot wynagrodzeÅ„ takich rodzin Å›rednio o 35 proc. w stosunku do dzisiaj obowiÄ…zujÄ…cych wysokoÅ›ci.
