Przemysł odzieżowy w coraz większym stopniu truje środowisko. Do wyprodukowania zwykłego T-shirta potrzeba 2,5 tys. litrów wody

Coraz wiÄ™cej konsumentów zwraca uwagÄ™ na to, jakie ubrania kupuje, interesuje siÄ™ strategiÄ… marki i dokÅ‚adnie sprawdza metki. Choć już 2/3 Polaków deklaruje też, że sÄ… skÅ‚onni zapÅ‚acić wiÄ™cej za tzw. etycznÄ… modÄ™, te deklaracje niekoniecznie idÄ… jednak w parze z dziaÅ‚aniami. UbiegÅ‚oroczne badanie „Vogue’a”​ i BCG pokazuje, że 20-proc. wzrost ceny skutkuje bowiem spadkiem popytu nawet o 62 proc. – Co roku na wysypiska Å›mieci trafia ok. 39 mln ton ubraÅ„. To sÄ… wielkie haÅ‚dy. Raporty pokazujÄ…, że kiedy liczba ludnoÅ›ci na Å›wiecie wzrosÅ‚a o 20 proc., to jednoczeÅ›nie liczba produkowanych ubraÅ„ siÄ™ podwoiÅ‚a – podkreÅ›la Magdalena RusiÅ‚owicz z DziaÅ‚u Zrównoważonego Rozwoju Fundacji WWF Polska.

– Åšlad wÄ™glowy w branży odzieżowej jest dzisiaj ogromny i roÅ›nie. PrzemysÅ‚ tekstylny co roku emituje do atmosfery ponad miliard ton dwutlenku wÄ™gla, a trend jest taki, że do 2050 roku ta emisja zwiÄ™kszy siÄ™ już 10-krotnie. O ile jeszcze w 2015 roku wkÅ‚ad przemysÅ‚u tekstylnego w emisjÄ™ dwutlenku wÄ™gla wynosiÅ‚ 2 proc., o tyle w 2050 roku siÄ™gnie już 26 proc. – mówi agencji Newseria Biznes Magdalena RusiÅ‚owicz.

Fundacja Ellen MacArthur podaje, że już w 2015 roku globalna produkcja tekstyliów przyczyniÅ‚a siÄ™ do emisji ponad 1,2 mld ton CO2. To wiÄ™cej niż wszystkie loty miÄ™dzynarodowe i Å¼egluga morska razem wziÄ™te. UbiegÅ‚oroczny raport BCG i „Vogue’a” („Consumers’ Adaptation to Sustainability in Fashion”) pokazuje z kolei, że obecnie branża modowa jest już odpowiedzialna za 5 proc. globalnych emisji gazów cieplarnianych, a jej udziaÅ‚ roÅ›nie. Fundacja podaje, że globalny Å‚aÅ„cuch dostaw jest zorganizowany w taki sposób, że przeciÄ™tny T-shirt pokonuje od 15 do nawet 50 tys. km, zanim zostanie sprzedany w sklepie, co oznacza, że równie dobrze mógÅ‚by okrążyć ZiemiÄ™.

– Ten Å›lad wÄ™glowy można zmniejszyć poprzez Å›wiadomÄ… konsumpcjÄ™ i mÄ…dre wybory. Dobrym sposobem jest np. wybieranie marek lokalnych, które tworzÄ… ubrania z materiaÅ‚ów produkowanych w Polsce. Mamy dobrze rozwiniÄ™ty sektor rolniczy, który dostarcza np. weÅ‚nÄ™, i mnóstwo lokalnych dostawców, którzy produkujÄ… ubrania wysokiej jakoÅ›ci. DziÅ› sÄ… one w bardziej przystÄ™pnych cenach niż jeszcze 10 lat temu, kiedy ubrania lokalne byÅ‚y bardzo drogie i nie mogliÅ›my sobie na nie pozwolić. A polskie firmy zatrudniajÄ… dostawców tutaj, na miejscu, co pozwala m.in. ograniczać import ubraÅ„ z Chin samolotami czy wielkimi kontenerowcami, które emitujÄ… ten Å›lad wÄ™glowy – mówi ekspertka z Fundacji WWF Polska.

Jeszcze wiÄ™kszym problemem jest zużycie wody, bo produkcja odzieży pochÅ‚ania nawet wiÄ™ksze jej zasoby niż przemysÅ‚ spożywczy. Raport „W kierunku odpowiedzialnej mody”, opracowany przez zwiÄ…zek Polska Zielona Sieć, pokazuje, że uprawa baweÅ‚ny pochÅ‚ania nawet do 6 proc. globalnego zużycia sÅ‚odkiej wody, a do wyprodukowania 1 kg surowej baweÅ‚ny potrzeba jej ok. 29 tys. l. Kiedy Levi Strauss & Co zleciÅ‚ kilka lat temu badanie dotyczÄ…ce swojego podstawowego produktu – spodni dżinsowych – okazaÅ‚o siÄ™, że każda para przekÅ‚ada siÄ™ na zużycie 3781 l wody w peÅ‚nym cyklu życia tego produktu, z czego aż 70 proc. pochÅ‚ania wÅ‚aÅ›nie uprawa baweÅ‚ny. Åšlad wodny baweÅ‚nianego T-shirta to ok. 2,5 tys. l wody. W przypadku bardziej zÅ‚ożonych produktów, np. skórzanych butów, roÅ›nie on już do 14,5 tys., a produkcja nieprzemakalnej kurtki pochÅ‚ania aż 18 tys. l wody (Rankomat).

Co ciekawe, powszechnie uważa siÄ™, że baweÅ‚na, która odpowiada za ok. 40–50 proc. produkcji wszystkich tekstyliów w skali globalnej, jest przyjazna ludziom i Å›rodowisku, ale to nie do koÅ„ca jest zgodne z prawdÄ…. WedÅ‚ug agendy ONZ ds. wyżywienia i rolnictwa (FAO) to wÅ‚aÅ›nie na uprawy baweÅ‚ny przypada 25 proc. Å›wiatowego zużycia Å›rodków owadobójczych oraz 8–10 proc. zużycia nawozów sztucznych. W krajach rozwijajÄ…cych siÄ™ przy uprawach baweÅ‚ny stosuje siÄ™ ok. 50 proc. wszystkich pestycydów, co ma szkodliwy wpÅ‚yw zarówno na Å›rodowisko naturalne, jak i ludzi.

Aby z surowej baweÅ‚ny można byÅ‚o uszyć odzież, poddaje siÄ™ jÄ… serii zabiegów, podczas których stosuje siÄ™ nawet ok. 8 tys. różnych Å›rodków chemicznych, w tym barwniki z zawartoÅ›ciÄ… metali ciężkich, wybielacze na bazie chloru albo formaldehyd, aby zapobiegać gnieceniu siÄ™ materiaÅ‚u. Dalej, w procesie farbowania, zużywa siÄ™ Å›rednio 16–20 l wody na jednÄ… koszulkÄ™. 80 proc. farby wchÅ‚ania tkanina, reszta zostaje spÅ‚ukana. Szacuje siÄ™, że globalny przemysÅ‚ tekstylny spuszcza do wód Å›wiatowych od 40 do 50 tys. ton farby rocznie (raport „W kierunku odpowiedzialnej mody”).

– Jeżeli chcemy być eko, powinniÅ›my przemyÅ›leć nasze dotychczasowe wybory dotyczÄ…ce zakupu ubraÅ„ i tego, czy naprawdÄ™ sÄ… one konieczne. Badania wykazaÅ‚y, że najczęściej korzystamy z ok. 50 proc. tego, co mamy w szafie. Reszta leży i czeka na lepsze czasy, w efekcie zaÅ‚ożymy te ubrania raz albo nigdy. Lepiej kupić jednÄ… rzecz, ale uniwersalnÄ… i porzÄ…dnÄ…, która wystarczy nam na lata, niż kupować mnóstwo taÅ„szych ciuchów z kiepskich materiaÅ‚ów – radzi ekspertka Fundacji WWF Polska.

Z danych Fundacji Ellen MacArthur wynika, że w Niemczech i Chinach 60 proc. konsumentów przyznaje siÄ™ do posiadania wiÄ™kszej iloÅ›ci ubraÅ„, niż im potrzeba. Tymczasem w ostatnich 15 latach globalna produkcja odzieży siÄ™ podwoiÅ‚a, co jest gÅ‚ównie efektem tzw. szybkiej mody (fast fashion), napÄ™dzanej przez rosnÄ…cÄ… klasÄ™ Å›redniÄ…. Obecny system produkcji, dystrybucji i użytkowania ubraÅ„ jest jednak niemal caÅ‚kowicie liniowy. Ubrania, do których produkcji wykorzystuje siÄ™ ogromne iloÅ›ci nieodnawialnych zasobów, sÄ… używane tylko przez krótki czas, po czym w wiÄ™kszoÅ›ci koÅ„czÄ… na wysypisku lub w spalarni. Szacuje siÄ™, że ponad poÅ‚owa wyprodukowanych fast fashion jest zutylizowana w niecaÅ‚y rok, a mniej niż 1 proc. materiaÅ‚u użytego do produkcji odzieży trafia do recyklingu i jest przerabiana na nowe ubrania.

– Każdy zakup warto wiÄ™c przemyÅ›leć dwa razy, a poza tym warto zwracać uwagÄ™ na producentów i to, co znajduje siÄ™ na metkach. CzÄ™sto można znaleźć na nich oznaczenia pochodzenia, np. popularny certyfikat OEKO-TEX, wiÄ™c nie trzeba być ekspertem w kwestii zrównoważonej mody, żeby dokonywać mÄ…drych zakupów – podkreÅ›la Magdalena RusiÅ‚owicz.

Jak wynika z ubiegÅ‚orocznego badania, przeprowadzonego przez „Vogue’a” i warszawskie biuro BCG, w Polsce już 75 proc. konsumentów deklaruje, że zrównoważony rozwój jest dla nich istotnym aspektem przy podejmowaniu decyzji zakupowych, a 59 proc. twierdzi, że wspiera marki wÅ‚Ä…czajÄ…ce siÄ™ w walkÄ™ o poprawÄ™ klimatu. Pandemia sprawiÅ‚a też, że Polacy przychylniej odnoszÄ… siÄ™ do idei dÅ‚uższego użytkowania elementów garderoby i dawania im nowego życia. 40 proc. zadeklarowaÅ‚o, że kupuje odzież i akcesoria ze zrównoważonej produkcji, a 38 proc. Polaków postanowiÅ‚o po zakoÅ„czeniu pandemii częściej zaopatrywać siÄ™ w second handach.