– GÅ‚os pacjentów jest coraz mocniej sÅ‚yszalny w systemie ochrony zdrowia – ocenia BartÅ‚omiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta. Jak podkreÅ›la, organizacje pacjenckie odgrywajÄ… w nim fundamentalnÄ… rolÄ™, niejednokrotnie odciążajÄ…c sektor publiczny. Ich znaczenie i bezpieczeÅ„stwo pacjentów dodatkowo wzmocni procedowana wÅ‚aÅ›nie ustawa o jakoÅ›ci w opiece zdrowotnej i bezpieczeÅ„stwie pacjenta, która zostaÅ‚a już skierowana do StaÅ‚ego Komitetu Rady Ministrów.
Z badaÅ„ przeprowadzonych na zlecenie Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej jeszcze przed pandemiÄ… COVID-19 wynikaÅ‚o, że w Polsce aktywnych byÅ‚o ok. 5,3 tys. organizacji dziaÅ‚ajÄ…cych w obszarze ochrony zdrowia, z czego ok. 1 tys. to podmioty skoncentrowane stricte na dziaÅ‚alnoÅ›ci na rzecz pacjentów. Niejednokrotnie odciążajÄ… one publiczny system ochrony zdrowia, np. zbierajÄ… Å›rodki na leczenie, które nie jest refundowane, albo prowadzÄ… szeroko zakrojone dziaÅ‚ania promujÄ…ce profilaktykÄ™ zdrowotnÄ….
– Nie wyobrażam sobie tworzenia systemu ochrony zdrowia i jego reformy bez organizacji pacjentów – podkreÅ›la w rozmowie z agencjÄ… Newseria Biznes BartÅ‚omiej Chmielowiec. – Ich rolÄ… jest wsparcie, gÅ‚os doradczy, konsultacje w ramach projektów legislacyjnych i przedstawienie swoich wÅ‚asnych propozycji odnoÅ›nie do tego, co należy zmienić. To również dziaÅ‚ania profilaktyczne i tutaj wiele organizacji pacjenckich ma wielkie zasÅ‚ugi, szczególnie w profilaktyce chorób kardiologicznych, nowotworowych czy innych chorób cywilizacyjnych. To jest kwestia edukacji, dotarcia do pacjentów, do obywateli.
Prężnie dziaÅ‚ajÄ…ce organizacje pacjentów przyczyniajÄ… siÄ™ do wyższej Å›wiadomoÅ›ci spoÅ‚ecznej w zakresie profilaktyki i zdrowego stylu życia. Badanie zrealizowane na zlecenie Instytutu LB Medical („Organizacje pacjenckie w Polsce”) pokazuje jednak, że na tym polu wciąż jest wiele do zrobienia. Choć 75 proc. Polaków uważa, że organizacje pozarzÄ…dowe dziaÅ‚ajÄ…ce na rzecz chorych sÄ… potrzebne, a zdaniem 45 proc. przyczyniajÄ… siÄ™ do zmian w sÅ‚użbie zdrowia, to aż 66 proc. nie potrafi spontanicznie wskazać żadnej z nich. Co wiÄ™cej, tylko 14,5 proc. Polaków szukaÅ‚o kiedykolwiek pomocy takiej organizacji w przypadku choroby swojej bÄ…dź kogoÅ› z bliskich.
– ChciaÅ‚oby siÄ™ oczywiÅ›cie, żeby gÅ‚os pacjentów w systemie byÅ‚ jeszcze mocniejszy, żebyÅ›my zbudowali taki „pacjentocentryczny” system ochrony zdrowia – skupiony na pacjencie i odpowiadajÄ…cy na wyzwania, również te zwiÄ…zane chociażby z pandemiÄ… czy kryzysem w Ukrainie. W tym celu musimy wsÅ‚uchiwać siÄ™ w gÅ‚os pacjentów i organizacji pacjenckich, które sÄ… pewnym lustrem potrzeb. One sÄ… najbliżej i najlepiej wiedzÄ…, co należy zrobić, co należy zmienić, gdzie system funkcjonuje dobrze, a gdzie niezbÄ™dne sÄ… zmiany – mówi Rzecznik Praw Pacjenta.
Co istotne, w Europie coraz wiÄ™cej paÅ„stw jest Å›wiadomych korzyÅ›ci, jakie pÅ‚ynÄ… z angażowania pacjentów i ich organizacji w procesy wspóÅ‚tworzenia polityki zdrowotnej paÅ„stw. Jak pokazuje ubiegÅ‚oroczny raport „Rola organizacji pacjentów w systemach opieki zdrowotnej w Polsce i na Å›wiecie”, opracowany przez AkademiÄ™ Rozwoju Organizacji Pacjentów PACJENCI.PRO, taki kierunek obraÅ‚y m.in. Wielka Brytania, Kanada, Szwajcaria, Australia czy Czechy, gdzie w ostatnich latach wprowadzono szereg rozwiÄ…zaÅ„ gwarantujÄ…cych organizacjom pacjentów staÅ‚y udziaÅ‚ w ksztaÅ‚towaniu polityki zdrowotnej kraju.
– Aby wzmacniać gÅ‚os organizacji pacjentów, powinniÅ›my oddawać im decyzyjność w niektórych sprawach, umiejscawiać organizacje pacjentów w różnego rodzaju instytucjach, zapraszać do podejmowania decyzji – mówi BartÅ‚omiej Chmielowiec. – Dla przykÅ‚adu procedowany wÅ‚aÅ›nie projekt ustawy o jakoÅ›ci i bezpieczeÅ„stwie pacjenta zakÅ‚ada, że od decyzji RPP w sprawie przyznania Å›wiadczenia kompensacyjnego pacjent bÄ™dzie mógÅ‚ siÄ™ odwoÅ‚ać do komisji odwoÅ‚awczej. W tej komisji przewidziany jest wÅ‚aÅ›nie udziaÅ‚ przedstawicieli organizacji pacjentów, zresztÄ… bÄ™dzie ich tam najwiÄ™cej. To jest wÅ‚aÅ›nie przykÅ‚ad tego, jak angażować organizacje pacjenckie w system ochrony zdrowia, w decyzyjność, w rozstrzyganie istotnych kwestii.
Projekt ustawy o jakoÅ›ci w opiece zdrowotnej i bezpieczeÅ„stwie pacjenta zostaÅ‚ już skierowany do StaÅ‚ego Komitetu Rady Ministrów. Nowa regulacja przewiduje m.in. utworzenie Rejestru ZdarzeÅ„ Niepożądanych, czyli ogólnokrajowej niejawnej bazy danych o bÅ‚Ä™dach medycznych, oraz nowe narzÄ™dzia ochrony prawnej dla pacjentów, których one dotyczÄ…. Zgodnie z projektowanym rozwiÄ…zaniem pacjent bÄ™dzie mógÅ‚ siÄ™ zgÅ‚osić do Rzecznika Praw Pacjenta, opisać swojÄ… sytuacjÄ™ i przedstawić roszczenie, a rolÄ… rzecznika – przy wsparciu zespoÅ‚u ekspertów, biegÅ‚ych i specjalistów z zakresu różnych dziedzin medycyny – bÄ™dzie ustalenie, czy faktycznie doszÅ‚o do niepożądanego zdarzenia medycznego. JeÅ›li postÄ™powanie to potwierdzi, RPP przedstawi propozycjÄ™ wypÅ‚aty odszkodowania, co ma nastÄ…pić w ciÄ…gu trzech miesiÄ™cy. WÅ‚aÅ›nie dziÄ™ki tej decyzji RPP pacjent bÄ™dzie mógÅ‚ siÄ™ odwoÅ‚ać do wspomnianej komisji odwoÅ‚awczej.
– Druga rzecz, bardzo istotna dla wzmacniania gÅ‚osu organizacji pacjentów, ale też trudna zarazem, to jest kwestia budowania pewnej stabilnoÅ›ci finansowej organizacji pacjentów: pomyÅ›lenie o tym, aby angażować organizacje pacjenckie w różnego rodzaju dziaÅ‚ania finansowane chociażby z projektów europejskich, dziaÅ‚ania edukacyjne czy profilaktyczne – mówi Rzecznik Praw Pacjenta.
Przy RPP od 2020 roku dziaÅ‚a Rada Organizacji Pacjentów, do której zadaÅ„ należy miÄ™dzy innymi zapewnienie gÅ‚osu doradczego rzecznika oraz opiniowanie projektów legislacyjnych. Obecnie zasiadajÄ… w niej przedstawiciele blisko 115 organizacji pacjenckich, w tym wielu parasolowych (tzn. skupiajÄ…cych dziesiÄ…tki mniejszych organizacji, rozsianych po caÅ‚ej Polsce).
– Celem jest wzmocnienie ich gÅ‚osu i wsparcie wÅ‚aÅ›nie tych mniejszych organizacji, żeby mogÅ‚y nauczyć siÄ™ od tych bardziej doÅ›wiadczonych np. tego, jak funkcjonować w systemie ochrony zdrowia czy jak poszukiwać Å›rodków finansowych na swojÄ… dziaÅ‚alność, chociażby w ramach projektów europejskich – mówi BartÅ‚omiej Chmielowiec.
Rada Organizacji Pacjentów od marca br. dziaÅ‚a także przy Ministerstwie Zdrowia. Liczy 15 osób i zostaÅ‚a powoÅ‚ana na pięć lat. Do jej zadaÅ„, zgodnie z zarzÄ…dzeniem ministra zdrowia, należy m.in. koordynowanie dziaÅ‚aÅ„ w zakresie prowadzonych przez resort prekonsultacji oraz konsultacji projektów aktów prawnych, ich opiniowanie czy inicjowanie zmian przepisów w zakresie ochrony zdrowia.
