Zaledwie 4 proc. zwierzÄ…t w zoo wykazuje jednoznacznie pozytywne reakcje na obecność ludzi – wynika z obserwacji dokonanych przez brytyjskich behawiorystów. Poddali oni analizie ponad 100 prac badawczych poÅ›wiÄ™conych reakcjom różnych gatunków zwierzÄ…t na ludzi oglÄ…dajÄ…cych je w zoo. WyodrÄ™bnili te, dla których obecność czÅ‚owieka stanowi źródÅ‚o stresu, takie, które wykazujÄ… pozytywne reakcje na odwiedzajÄ…cych, oraz te, dla których ludzie wydajÄ… siÄ™ obojÄ™tni. Zebrane dane mogÄ… siÄ™ przyczynić do poprawy dobrostanu zwierzÄ…t w ogrodach zoologicznych.
Analizie poddano artykuÅ‚y powstaÅ‚e po 2012 roku i dotyczÄ…ce 250 gatunków innych niż naczelne, z uwagi na to, że do tej pory to wÅ‚aÅ›nie im poÅ›wiÄ™cano najwiÄ™cej publikacji.
– Pandemia COVID-19 daÅ‚a nam wyjÄ…tkowy czas, w którym nie byÅ‚o żadnych odwiedzajÄ…cych, dlatego pojawiÅ‚o siÄ™ mnóstwo badaÅ„ porównawczych. Po pandemii chcieliÅ›my wykorzystać nadarzajÄ…cÄ… siÄ™ okazjÄ™ na skonsolidowanie tych wszystkich informacji i umieszczenie ich w jednym miejscu, które byÅ‚oby Å‚atwiej dostÄ™pne dla osób zarzÄ…dzajÄ…cych ogrodami zoologicznymi, a także dla badaczy – mówi agencji Newseria Innowacje dr Ellen Williams z Harper Adams University w Wielkiej Brytanii.
Przeanalizowane publikacje zawieraÅ‚y ponad 300 interpretacji wpÅ‚ywu odwiedzajÄ…cych na zwierzÄ™ta w zoo. Badacze z Harper Adams University i Notthingham Trent University doszli do wniosku, że goÅ›cie dostarczajÄ… mieszkaÅ„com ogrodów zoologicznych trzech gÅ‚ównych rodzajów bodźców: wzrokowych, sÅ‚uchowych i wÄ™chowych. Reakcje zwierzÄ…t podzielono na negatywne, neutralne i pozytywne. To, że zwiedzajÄ…cy źle wpÅ‚ywali na poszczególne gatunki, oznacza, że stanowili dla nich źródÅ‚o stresu. ÅšwiadczÄ… o tym takie reakcje zwierzÄ…t jak unikanie goÅ›ci czy wzmożona czujność. Neutralny wpÅ‚yw lub jego brak byÅ‚ wtedy, gdy zwierzÄ™ta nie wykazywaÅ‚y żadnych reakcji w zwiÄ…zku z obecnoÅ›ciÄ… czÅ‚owieka: czy to fizjologicznych, czy behawioralnych. Pozytywny wpÅ‚yw goÅ›ci zoo objawiaÅ‚ siÄ™ natomiast zwiÄ™kszonym zainteresowaniem zwierzÄ…t strefami dla odwiedzajÄ…cych czy próbÄ… zwrócenia na siebie uwagi.
– W niektórych badaniach zwierzÄ™ta nawet wchodziÅ‚y w interakcje z ludźmi. Z zasady jest tak, że zwierzÄ™ta, które sÄ… aktywne, zachÄ™cajÄ… odwiedzajÄ…cych do podchodzenia do klatek, a nastÄ™pnie stymulacja ze strony odwiedzajÄ…cych udziela siÄ™ wszystkim. WidzieliÅ›my też zmiany w innych zachowaniach, na przykÅ‚ad niektóre zwierzÄ™ta częściej chowaÅ‚y siÄ™ poza zasiÄ™giem wzroku, czasem byÅ‚y bardziej czujne – wyjaÅ›nia dr Ellen Williams.
W 21 proc. przypadków nie daÅ‚o siÄ™ jednoznacznie okreÅ›lić wpÅ‚ywu zwiedzajÄ…cych na poszczególne gatunki, w 53 proc. mieszkaÅ„cy zoo wykazywali neutralne reakcje, w 21 proc. negatywne, a w 4 proc. pozytywne. OkazaÅ‚o siÄ™, że gatunki miÄ™sożernych wykazywaÅ‚y wszystkie trzy typy reakcji na odwiedzajÄ…cych.
– OkazaÅ‚o siÄ™, że gatunki sÅ‚oni i papug w znaczÄ…co wiÄ™kszym stopniu, niż mogÅ‚oby to wynikać z przypadku, reagowaÅ‚y na odwiedzajÄ…cych w sposób pozytywny. Z kolei niektóre gatunki pÅ‚azów, również częściej, niż wynikaÅ‚oby to z przypadku, reagowaÅ‚y negatywnie – mówi badaczka z Harper Adams University.
Negatywny wpÅ‚yw odwiedzajÄ…cych odnotowano m.in. u nielotnych ptaków, zwierzÄ…t parzysto- i nieparzystokopytnych, torbaczy, pÅ‚azów czy jeży. Z kolei inne gatunki, które wykazywaÅ‚y pozytywnÄ… reakcjÄ™ na odwiedzajÄ…cych, to m.in. pingwiny, jaguary, niedźwiedzie grizzly i polarne czy gepardy. Dotyczy to także sÅ‚oni, ale jak podkreÅ›lajÄ… badacze, przyczyna tego zjawiska jest niejasna. Jako niebezpieczne zwierzÄ™ta sÅ‚onie muszÄ… być trzymane w odpowiednim odseparowaniu od odwiedzajÄ…cych, co może zmniejszać ryzyko takich zachowaÅ„ ze strony czÅ‚owieka, które mogÅ‚yby negatywnie wpÅ‚ynąć na ich doÅ›wiadczenia.
Poza tym, w kontekÅ›cie nie tylko sÅ‚oni, ale i pozostaÅ‚ych gatunków, odnotowano zmienność osobniczÄ…, co oznacza, że ich reakcje mogÄ… być indywidualne. Osobniki, które urodziÅ‚y siÄ™ i wychowaÅ‚y w ogrodach zoologicznych, prawdopodobnie przyzwyczaiÅ‚y siÄ™ do ludzi. Sama obecność czÅ‚owieka staÅ‚a siÄ™ dla nich elementem ich Å›rodowiska. Z kolei te, które trafiÅ‚y do zoo z zamkniÄ™tych siedlisk, np. lasów, lub te, które sÄ… aktywne nocami, częściej reagowaÅ‚y niepokojem. Co istotne reakcje zwierzÄ…t sÄ… uzależnione nie tylko od liczby zwiedzajÄ…cych, ale też od ich zachowania, np. krzyków.
– Ważne, abyÅ›my jako spoÅ‚eczeÅ„stwo uÅ›wiadomili sobie, że to, jak zachowujemy siÄ™ w zoo, ma realny wpÅ‚yw na zwierzÄ™ta. Åšwietnie, że wiÄ™kszość reakcji na odwiedzajÄ…cych jest neutralna, bo zwierzÄ™ta mogÄ… po prostu żyć swoim życiem. Jeszcze lepiej, że sÄ… gatunki, na których ten wpÅ‚yw jest pozytywny, bo oznacza to, że odwiedzajÄ…cy stymulujÄ… zwierzÄ™ta i sÄ… dla nich bardzo korzystnym elementem otoczenia. Musimy przy tym mieć Å›wiadomość, że niektóre zwierzÄ™ta, nawet pojedyncze osobniki, mogÄ… być bardziej lub mniej zainteresowane odwiedzajÄ…cymi. Musimy wiÄ™c zapewnić zwierzÄ™tom odpowiednie możliwoÅ›ci unikania ludzi, gdy tego potrzebujÄ…. Znajomość tego szeregu różnych reakcji i Å›wiadomość, że nie wystÄ™pujÄ… one tylko u naczelnych, tylko również u innych gatunków, może naprawdÄ™ pomóc w opiece nad zwierzÄ™tami – mówi dr Ellen Williams.
