Ministerstwo Zdrowia najprawdopodobniej przedÅ‚uży pilotaż Centrów Zdrowia Psychicznego do koÅ„ca przyszÅ‚ego roku, a docelowo chce przekuć go w rozwiÄ…zanie systemowe. Liczba takich placówek, gdzie można natychmiastowo, bez kolejek porozmawiać z psychologiem, stale roÅ›nie. Tylko do koÅ„ca tego roku przybÄ™dzie 35 takich placówek w caÅ‚ym kraju. TrwajÄ… też prace nad ujednoliceniem standardów diagnostyczno-terapeutycznych w ramach CZP. – Chodzi o to, żeby wszÄ™dzie, w każdym miejscu poziom wsparcia byÅ‚ podobny – mówi Katarzyna Szczerbowska, rzeczniczka Biura ds. pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego.
– Jeszcze przed pandemiÄ… zrobiono w Polsce badania naszej kondycji psychicznej, z których wynika, że Å›rednio co czwarty mieszkaniec Polski doÅ›wiadcza, doÅ›wiadczyÅ‚ lub doÅ›wiadczy kryzysu psychicznego. Potem doszedÅ‚ COVID-19 i kryzys zwiÄ…zany z wojnÄ… w Ukrainie, wiÄ™c w tej chwili zapotrzebowanie na pomoc psychologów i psychiatrów jest ogromne. Kolejki do nich zrobiÅ‚y siÄ™ potężne, w niektórych miejscach trzeba czekać kilka miesiÄ™cy nawet na prywatnÄ… poradÄ™. Po pandemii mierzymy siÄ™ czÄ™sto z zaburzeniami lÄ™kowymi, spoÅ‚eczna izolacja odbiÅ‚a siÄ™ na naszej psychice. Dlatego pomoc szybka, dostÄ™pna pod rÄ™kÄ…, blisko domu, jest niezwykle cenna – podkreÅ›la w rozmowie z agencjÄ… Newseria Biznes Katarzyna Szczerbowska.
Z myÅ›lÄ… o takiej szybkiej pomocy tworzona jest sieć Centrów Zdrowia Psychicznego. Pilotaż wystartowaÅ‚ w 2018 roku w ramach Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2017–2022. Jego celem jest takie zreformowanie psychiatrii, żeby nie opieraÅ‚a siÄ™ na hospitalizacji, ale na leczeniu Å›rodowiskowym – blisko domu, opartym na zasobach i wiÄ™ziach pacjenta.
– Do tej pory osoby chorujÄ…ce psychicznie miaÅ‚y do wyboru albo szpital, albo poradniÄ™ zdrowia psychicznego, gdzie staÅ‚y w dÅ‚ugich kolejkach. W CZP pomoc jest natychmiastowa, bo w przypadku kryzysu pomoc musi przyjść szybko. Kryzys psychiczny, depresja czy stany lÄ™kowe lubiÄ… siÄ™ pogÅ‚Ä™biać – mówi rzeczniczka Biura ds. pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. – W tej chwili mamy 75 Centrów Zdrowia Psychicznego, z których 40 dziaÅ‚a, a 35 jest w trakcie uruchamiania i one w tym roku doÅ‚Ä…czÄ… do programu. Docelowo ma być ich 300, czyli jedno centrum w każdym powiecie, żeby wszyscy mieszkaÅ„cy Polski mieli dostÄ™p do takiej pomocy. Bardzo liczymy na to, że przyÅ‚Ä…czÄ… siÄ™ też inni, czyli np. ministerstwo pracy czy ministerstwo edukacji. Dlatego że pomoc w zderzeniu z kryzysem musi być bardzo rozbudowana i wtedy jest najbardziej skuteczna.
DziaÅ‚ajÄ…ce obecnie centra obejmujÄ… opiekÄ… 4,5 mln osób (peÅ‚na lista wraz z adresami znajduje siÄ™ na stronie czp.org.pl). Jak niedawno poinformowaÅ‚o Ministerstwo Zdrowia, pilotaż bÄ™dzie kontynuowany co najmniej do koÅ„ca tego roku. Docelowo resort chce przekuć go w rozwiÄ…zanie systemowe.
– CZP bÄ™dÄ… powstawaÅ‚y na zasadzie konkursów, kolejne placówki bÄ™dÄ… przystÄ™powaÅ‚y już do tej zmiany systemowej – zapowiada ekspertka. – My teraz w Biurze ds. pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego pracujemy nad standardami opieki, nad standardami terapeutycznymi. Chodzi o to, żeby wszÄ™dzie, w każdym miejscu poziom wsparcia byÅ‚ podobny. Ale w CZP też powstajÄ… różne, Å›wietne pomysÅ‚y, np. żeby wprowadzić terapiÄ™ seksuologicznÄ… albo terapiÄ™ dla par. Trzeba też uwzglÄ™dnić fakt, że w zależnoÅ›ci od tego, gdzie dziaÅ‚a takie centrum, inne sÄ… potrzeby pacjentów. Inne sÄ… np. potrzeby ludzi, którzy sÄ… górnikami na ÅšlÄ…sku i ich rodzin, a inne w Grajewie czy Koszalinie.
W Centrum Zdrowia Psychicznego można otrzymać natychmiastowe bezpÅ‚atne wsparcie przez caÅ‚Ä… dobÄ™ – bez skierowania i koniecznoÅ›ci zapisywania siÄ™ na wizytÄ™. Pomoc psychiatryczna jest udzielana także osobom nieubezpieczonym. W każdym z CZP dziaÅ‚a punkt zgÅ‚oszeniowo-koordynacyjny, w którym we wszystkie dni powszednie w godz. 8–18 dyżuruje psycholog.
– Na wstÄ™pie rozmawia siÄ™ z psychologiem, który sprawdza, z czym przyszliÅ›my, jakie mamy problemy, i na tej podstawie proponuje plan leczenia. JeÅ›li nasz problem jest trudny, ten plan leczenia musi ruszyć nie później niż w ciÄ…gu 72 godzin – mówi rzeczniczka Biura ds. pilotażu NPOZP.
Plan leczenia jest ukÅ‚adany indywidualnie dla każdego pacjenta. Może obejmować wizyty u psychiatry, terapiÄ™ indywidualnÄ… lub grupowÄ…, pobyt na oddziale dziennym, wsparcie zespoÅ‚u leczenia Å›rodowiskowego, który może odwiedzać pacjenta w domu i objąć terapiÄ… rodzinnÄ…, a także pobyt na oddziale caÅ‚odobowym, jeÅ›li inne formy wsparcia okażą siÄ™ niewystarczajÄ…ce. W niektórych CZP dostÄ™pna jest też pomoc dietetyka albo prawnika, organizowane jest również wsparcie w powrocie do pracy lub nauki.
– W Centrach Zdrowia Psychicznego pracuje personel medyczny, ale sÄ… tam też m.in. dietetycy, doradcy zawodowi i asystenci zdrowienia – mówi Katarzyna Szczerbowska. – Asystenci zdrowienia to osoby, które same przeszÅ‚y przez kryzys psychiczny i majÄ… odpowiednie przeszkolenie, żeby pomagać innym ludziom, którzy tego kryzysu doÅ›wiadczajÄ…. Ta pomoc jest bardzo skuteczna, co pokazujÄ… przykÅ‚ady ze Stanów Zjednoczonych i innych krajów Europy. CzÅ‚owiekowi, który choruje, Å‚atwiej usÅ‚yszeć tego, który sam przez to przeszedÅ‚.
Do CZP można siÄ™ zgÅ‚osić z każdym problemem o podÅ‚ożu psychicznym, np. doÅ›wiadczajÄ…c depresji, myÅ›li samobójczych, skoków nastroju, bezsennoÅ›ci, stanów lÄ™kowych, nerwicy, kÅ‚opotów z koncentracjÄ… i pamiÄ™ciÄ…, trudnoÅ›ci z panowaniem nad gniewem czy wypalenia zawodowego. Wsparcie dostanÄ… tu też osoby z zaburzeniami odżywiania, przeżywajÄ…ce żaÅ‚obÄ™, rozwód, utratÄ™ pracy i zmagajÄ…ce siÄ™ z ciężkÄ… chorobÄ…. Co ważne, do CZP można siÄ™ zgÅ‚osić zarówno po pomoc dla siebie, jak i bliskiej osoby, której stan psychiczny jest niepokojÄ…cy.
– Do tej pory osoby chorujÄ…ce psychicznie miaÅ‚y do wyboru albo szpital, albo poradniÄ™ zdrowia psychicznego, gdzie staÅ‚y w dÅ‚ugich kolejkach. W CZP pomoc jest natychmiastowa, bo w przypadku kryzysu pomoc musi przyjść szybko. Kryzys psychiczny, depresja czy stany lÄ™kowe lubiÄ… siÄ™ pogÅ‚Ä™biać – mówi ekspertka.
