Tablice Tchorka, które znajdujÄ… siÄ™ na wielu budynkach w Warszawie, upamiÄ™tniajÄ… miejsca egzekucji dokonywanych przez Niemców na mieszkaÅ„cach stolicy w czasie II wojny Å›wiatowej. Zazwyczaj zawierajÄ… one tylko najważniejsze informacje o liczbie ofiar i dacie popeÅ‚nionej zbrodni. Fundacja PGE we wspóÅ‚pracy z historykami postanowiÅ‚a do każdej z nich przypisać nazwiska osób, które zginęły w miejscu upamiÄ™tnionym takÄ… tablicÄ…. W efekcie powstaÅ‚a wÅ‚aÅ›nie pierwsza w Polsce baza gromadzÄ…ca w jednym miejscu personalia osób, które zginęły na ulicach Warszawy z rÄ…k nazistowskich okupantów.
– We wspóÅ‚pracy z historykami stworzyliÅ›my pierwszÄ… w Polsce elektronicznÄ… bazÄ™ ponad 3 tys. nazwisk osób, które zginęły na ulicach Warszawy z rÄ…k niemieckich okupantów podczas II wojny Å›wiatowej i które zostaÅ‚y upamiÄ™tnione tablicami Tchorka – mówi agencji Newseria Biznes Wojciech DÄ…browski, prezes zarzÄ…du PGE Polskiej Grupy Energetycznej.
SÅ‚ynne tablice Karola Tchorka, które można znaleźć m.in. na wielu warszawskich budynkach, upamiÄ™tniajÄ… zbrodnie i egzekucje dokonywane przez Niemców na mieszkaÅ„cach stolicy w czasie II wojny Å›wiatowej. ByÅ‚y umieszczane w wielu różnych miejscach, poczÄ…wszy od lat 50. ubiegÅ‚ego wieku, ale na przestrzeni dekad wiele z nich zostaÅ‚o zniszczonych albo caÅ‚kiem zniknęło. Do dziÅ› zachowaÅ‚o siÄ™ ich nieco ponad 160.
– Dotychczas na znajdujÄ…cych siÄ™ w przestrzeni miejskiej Warszawy tablicach autorstwa Karola Tchorka widniaÅ‚a jedynie liczba ofiar, w trosce o zachowanie pamiÄ™ci o ogromie ofiar poniesionych przez naród polski podczas II wojny Å›wiatowej udostÄ™pniamy bazÄ™, która pozwala na poznanie zarówno nazwisk, zawodów, jak i wieku ofiar. Jest ona dostÄ™pna w aplikacji Tablice PamiÄ™ci oraz na stronie tablicepamieci.pl – mówi Wojciech DÄ…browski.
– Te tablice upamiÄ™tniajÄ… od kilku do kilkuset, a nawet kilku tysiÄ™cy ofiar pomordowanych w danym miejscu – mówi Wiktor Cygan, historyk, czÅ‚onek Instytutu Józefa PiÅ‚sudskiego, wspóÅ‚wykonawca projektu Tablice Tchorka dzisiaj. – Te goÅ‚e tablice z informacjami: tu zamordowane sÄ… 102 osoby, a tam 5 tys. osób, nagle stajÄ… siÄ™ bliskie o tyle, że widzimy konkretne postacie, czÄ™sto osób znanych z historii z zupeÅ‚nie innych dziedzin: profesorowie, posÅ‚owie albo zwykli ludzie, którzy mieli znaczenie dla swojego Å›rodowiska lokalnego i pamięć o nich trwa, dopóki my o nich pamiÄ™tamy.
Baza umożliwia wyszukanie personaliów zamordowanych przez Niemców osób po danej lokalizacji lub nazwisku. ZostaÅ‚a przygotowana przez zespóÅ‚ autorski, skÅ‚adajÄ…cy siÄ™ z historyków, wspóÅ‚pracujÄ…cych z FundacjÄ… PGE w ramach projektu Tablice PamiÄ™ci.
– Tak naprawdÄ™ te tysiÄ…ce nazwisk, które zdoÅ‚aliÅ›my przypisać do okreÅ›lonego miejsca, stanowi wierzchoÅ‚ek góry lodowej – mówi Wiktor Cygan.
PrzygotowujÄ…c pierwszÄ… w Polsce bazÄ™, gromadzÄ…cÄ… w jednym miejscu personalia osób, które zginęły na ulicach Warszawy podczas II wojny Å›wiatowej, historycy wykorzystali nie tylko istniejÄ…cÄ… literaturÄ™, ale też m.in. zeznania i relacje mieszkaÅ„ców, gÅ‚ównie z lat 40. ubiegÅ‚ego wieku, oraz opracowania wykonane w Muzeum Powstania Warszawskiego.
Jak wskazuje Wiktor Cygan, dla historyków nie byÅ‚o to proste zadanie. Ogrom zbrodni, dokonanych szczególnie w okresie Powstania Warszawskiego w 1944 roku, utrudnia stworzenie peÅ‚nej listy ofiar i ich personaliów oraz przypisanie ich do konkretnej lokalizacji.
– CzÄ™sto jest bardzo trudno ustalić, kogo dana tablica upamiÄ™tnia. Widzimy informacjÄ™ o 102 ofiarach, które zostaÅ‚y rozstrzelane konkretnego dnia. Ale tego dnia byÅ‚y rozstrzeliwania zarówno tutaj, jak i w ruinach getta. A wiÄ™c choć znamy nazwiska ofiar ze wzglÄ™du na ogÅ‚oszenia rozlepiane w Warszawie, to nie wiemy, czy to sÄ… ofiary zbrodni popeÅ‚nionej wÅ‚aÅ›nie w tym miejscu, czy w innej części Warszawy. Ustalenie tego jest niemal niemożliwe zwÅ‚aszcza w okresie Powstania Warszawskiego, kiedy mordowano caÅ‚ymi ulicami – wyjaÅ›nia dyrektor Instytutu Józefa PiÅ‚sudskiego
Projekt Tablice Pamięci został zainicjowany przez Fundację PGE w 2018 roku. W jego ramach fundacja przeprowadziła kwerendę historyczną warszawskich tablic Tchorka i wiele z nich odrestaurowała.
– Przy ponad 120 tablicach zamontowaliÅ›my dwujÄ™zyczne, polsko-angielskie tabliczki informacyjne z kodem QR, pozwalajÄ…cych poznać historiÄ™ każdego z miejsc upamiÄ™tniajÄ…cych niemieckie zbrodnie. Dodatkowo wyczyÅ›ciliÅ›my i zakonserwowaliÅ›my 104 tablice – mówi Wojciech DÄ…browski.
W ramach projektu powstaÅ‚a także strona internetowa oraz aplikacja Tablice PamiÄ™ci. Poza bazÄ… nazwisk ofiar zawierajÄ… one materiaÅ‚y edukacyjne, bibliotekÄ™ mediów czy wystawÄ™ online upamiÄ™tniajÄ…cÄ… cywilne ofiary.
– W kolejnym etapie projektu bÄ™dziemy skupiać siÄ™ na kwestiach edukacyjnych – mówi prezes PGE Polskiej Grupy Energetycznej. – Chcemy jak najszerzej dotrzeć z informacjami o terrorze, jaki panowaÅ‚ w Warszawie w czasie II wojny Å›wiatowej, zwiÄ™kszyć Å›wiadomość wÅ›ród różnych pokoleÅ„ Polaków. W tym celu planujemy m.in. podjąć wspóÅ‚pracÄ™ ze szkoÅ‚ami i przekazywać tÄ™ wiedzÄ™ poprzez konferencje i wspieranie różnego rodzaju publikacji.