– Wydaje siÄ™, że produkt krajowy brutto w nastÄ™pnych kwartaÅ‚ach i mierzony rok do roku bÄ™dzie powyżej 5 proc., a wiÄ™c z pewnoÅ›ciÄ… w zwiÄ…zku z odbudowÄ… konsumpcji i gospodarki realnej bÄ™dziemy mieli rozkwit gospodarki w najbliższych okresach – prognozuje dr hab. Elżbieta Chojna-Duch, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, byÅ‚a czÅ‚onkini Rady Polityki Pieniężnej. Jej zdaniem prognozy dla Polski wyróżniajÄ… siÄ™ pozytywnie na tle innych krajów europejskich, podobnie jak stan finansów publicznych i poziom zadÅ‚użenia. Jednak nadzwyczajna sytuacja, w jakiej pandemia postawiÅ‚a unijne gospodarki, wymagaÅ‚a zdecydowanych i szybkich dziaÅ‚aÅ„, które mogÄ… być oceniane jako nieprzejrzyste.
– Stan finansów publicznych w porównaniu chociażby z innymi krajami Unii Europejskiej jest stabilny i niezagrożony – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes dr hab. Elżbieta Chojna-Duch. – Miejmy nadziejÄ™, że czwarta fala pandemii nie nastÄ…pi i bÄ™dziemy powoli odbudowywać nasze finanse publiczne po tym okresie, który spowodowaÅ‚ ich nieprzejrzystość. RzÄ…d musiaÅ‚ dziaÅ‚ać szybko, bo skutki pandemii byÅ‚y destrukcyjne dla spoÅ‚eczeÅ„stwa i gospodarki.
Ekonomistka przypomina, że Unia Europejska w marcu 2020 roku zezwoliÅ‚a na zwiÄ™kszenie wydatków oraz powiÄ™kszenie kryteriów deficytu i dÅ‚ugu publicznego, natomiast Polska nie naruszyÅ‚a dopuszczalnego przez KonstytucjÄ™ RP poziomu 60 proc. dÅ‚ugu do PKB, ponieważ zadÅ‚użenie sektora finansów publicznych lekko przekroczyÅ‚o 57 proc. Jednak na poczÄ…tku lipca prezes NIK Marian BanaÅ› w analizie wykonania budżetu paÅ„stwa skrytykowaÅ‚ rzÄ…d za „wypychanie” wydatków pomocowych poza budżet tak, by nie przekroczyć granicy 55 proc. PKB. To próg ostrzegawczy, którego pokonanie pociÄ…gaÅ‚oby za sobÄ… konieczność wdrożenia rozwiÄ…zaÅ„ stabilizujÄ…cych finanse publiczne.
Prezes NIK swoje zarzuty przedstawiÅ‚ na konferencji „Przejrzyste finanse publiczne jako fundament odbudowy gospodarki po pandemii” zorganizowanej 8 lipca, ale zaopiniowaÅ‚ pozytywnie sprawozdanie rzÄ…du, gdyż „budżet paÅ„stwa zostaÅ‚ wykonany zgodnie z ustawÄ… budżetowÄ…”. ZarzuciÅ‚ jednak nieprzejrzystość finansowania tarcz, np. dokonywanie ich z pominiÄ™ciem budżetu paÅ„stwa (przekazywanie obligacji paÅ„stwowym firmom, finansowanie Funduszu SolidarnoÅ›ciowego z pożyczek, które majÄ… maÅ‚e szanse na spÅ‚atÄ™) czy ujmowanie w budżecie wydatków w rzeczywistoÅ›ci nieponiesionych w 2020 roku. Jak podkreÅ›liÅ‚a Elżbieta Chojna-Duch podczas wspomnianej konferencji, wzrost wydatków zwiÄ…zany z ratowaniem gospodarki, przedsiÄ™biorców i miejsc pracy byÅ‚ kolosalny, a co za tym idzie – pogorszyÅ‚ sytuacjÄ™ budżetu paÅ„stwa i finansów publicznych. UdaÅ‚o siÄ™ jÄ… jednak zachować stabilnÄ… dziÄ™ki pewnemu obejÅ›ciu konstytucyjnej zasady jawnoÅ›ci finansów publicznych i ustawy o finansach publicznych. Takie nadzwyczajne rozwiÄ…zania wdrażano na caÅ‚ym Å›wiecie.
– OczywiÅ›cie przejrzystość finansów publicznych jest bezwzglÄ™dnie potrzebna. Ona wynika z Konstytucji i z ustawy o finansach publicznych. Dobrze, że taka konferencja siÄ™ odbyÅ‚a, a raport bÄ™dzie upubliczniony. Teraz trzeba siÄ™ zastanowić, jak wyjść z tej strategii nadmiernego, być może, zadÅ‚użenia publicznego – mówi ekonomistka. – Tarcza, która sÅ‚użyÅ‚a odbudowie gospodarki w pierwszej fazie pandemii, byÅ‚a bezwzglÄ™dnie konieczna i dziaÅ‚anie to byÅ‚o bardzo skuteczne. Ponadto Narodowy Bank Polski po raz pierwszy w historii zastosowaÅ‚ tzw. luzowanie iloÅ›ciowe, co pomogÅ‚o rzÄ…dowi zÅ‚agodzić straty zwiÄ…zane z pandemiÄ….
Jak podkreÅ›la, pandemia zmieniÅ‚a podejÅ›cie do przejrzystoÅ›ci finansów publicznych w UE, w zwiÄ…zku z czym reguÅ‚y fiskalne zostaÅ‚y zawieszone. Widać to po finansach niektórych paÅ„stw czÅ‚onkowskich. Åšrednio w UE dÅ‚ug publiczny oscyluje wokóÅ‚ 90 proc. W krajach poÅ‚udnia Europy jest jeszcze wyższy: w Grecji przekracza 200 proc. PKB, we WÅ‚oszech stanowi ok. 160 proc., w Hiszpanii – 120 proc., a w Portugalii niemal 135 proc. Problemy tych krajów pogÅ‚Ä™biÅ‚o zamrożenie w ubiegÅ‚ym roku turystyki, na której w dużym stopniu opierajÄ… siÄ™ ich gospodarki, oraz posiadanie wspólnej np. z Niemcami waluty.
– Być może czeka nas jeszcze fala wynikajÄ…ca z uwspólnotowienia zadÅ‚użenia europejskiego. Kraje poÅ‚udnia Europy majÄ… wysoki poziom zadÅ‚użenia i miejmy nadziejÄ™, że ten dÅ‚ug nie spocznie na naszych barkach – komentuje Elżbieta Chojna-Duch.
Poprawie stanu finansów publicznych – zarówno w Polsce, jak i w Europie – bÄ™dzie sÅ‚użyć stopniowe odbudowywanie gospodarki. Zdaniem ekspertki perspektywy dla polskiego rynku sÄ… szczególnie obiecujÄ…ce.
– Wydaje siÄ™, że produkt krajowy brutto w nastÄ™pnych kwartaÅ‚ach i mierzony rok do roku bÄ™dzie powyżej 5 proc., a wiÄ™c z pewnoÅ›ciÄ… w zwiÄ…zku z odbudowÄ… konsumpcji i gospodarki realnej bÄ™dziemy mieli rozkwit gospodarki w najbliższych okresach – ocenia ekonomistka UW. – Musimy siÄ™ skupić na gospodarce realnej. Mamy finanse z Unii Europejskiej, z Funduszu Odbudowy, również z naszego Krajowego Planu Odbudowy i Å›rodki, które sÄ… realizowane w zwiÄ…zku z Polskim Åadem.
