Mieszanie różnych włókien tkanin utrudnia ich recykling. Świadomy dobór materiałów na etapie produkcji kluczem do czystszego środowiska

Do 2050 roku populacja na Ziemi wzroÅ›nie do blisko 10 mld osób,  a w Å›lad za niÄ… także popyt na odzież. PrzemysÅ‚ modowy jest już dziÅ› jednym z najwiÄ™kszych emitentów gazów cieplarnianych – emituje 1,2 mld t ekwiwalentu CO₂ na rok, czyli wiÄ™cej niż Å‚Ä…cznie branże żeglugowa i lotnicza. Produkowanie wiÄ™kszej iloÅ›ci ubraÅ„ to nie tylko wiÄ™ksza emisja, ale też coraz wiÄ™ksze zużycie surowców. JednÄ… z proponowanych inicjatyw, by ograniczyć ten negatywny wpÅ‚yw, jest recykling tkanin i przywracanie materiaÅ‚ów do obiegu. Nie jest to jednak takie proste, szczególnie w przypadku wÅ‚ókien mieszanych.

Raport Åšwiatowego Forum Ekonomicznego z 2021 roku stawia przemysÅ‚ modowy wraz z Å‚aÅ„cuchami dostaw na trzecim miejscu pod wzglÄ™dem zatruwania Å›rodowiska, zaraz po produkcji żywnoÅ›ci i budownictwie. Jednym ze sposobów zmniejszenia tych emisji jest stosowanie recyklingu wÅ‚ókien, jeÅ›li jest to wykonalne. Raport Banku Åšwiatowego wskazuje, że 87 proc. tkanin ze zużytej odzieży jest spalanych lub wysyÅ‚anych na wysypiska Å›mieci. 

– MówiÄ…c w dużym uproszczeniu, ubrania można przetworzyć. Łatwiej jest to zrobić, kiedy wykonane sÄ… one z materiaÅ‚ów jednorodnych, bo im bardziej skomplikowany materiaÅ‚, tym jest trudniejszy do przetworzenia. Jako przykÅ‚ad można podać np. swetry czy spodnie, które zazwyczaj sÄ… wykonane z jednego rodzaju surowca, i one sÄ… Å‚atwe do przetworzenia – wyjaÅ›nia w rozmowie z agencjÄ… Newseria Biznes Łukasz Marzec, prezes Polfibry. – MateriaÅ‚y bardziej zÅ‚ożone typu kurtki, pÅ‚aszcze zrobione z tkanin baweÅ‚nianych, ale z wypeÅ‚nieniami poliestrowymi, jest zdecydowanie ciężej odzyskać i jest to bardziej kosztowne.

Recykling tekstyliów jest możliwy zarówno w przypadku materiaÅ‚ów syntetycznych takich jak poliester, poliamid czy polipropylen, jak i naturalnych, jak weÅ‚na, baweÅ‚na czy len. WedÅ‚ug Textile Exchange poliester poddany recyklingowi mechanicznemu generuje o 70 proc. mniej emisji niż pierwotna produkcja poliestrowych wÅ‚ókien. Łukasz Marzec wyjaÅ›nia, że wymieszanie wÅ‚ókien sztucznych i naturalnych w pewnym stopniu uniemożliwia odzysk.

– Ostatnio coraz wiÄ™cej materiaÅ‚ów tworzy siÄ™ z wÅ‚ókien zÅ‚ożonych, czyli np. weÅ‚na jest mieszana z poliamidem albo poliestrem, czyli wÅ‚ókna naturalne z wÅ‚óknami sztucznymi. KiedyÅ› stosowano tylko jeden rodzaj wÅ‚ókien. To siÄ™ moim zdaniem w jakimÅ› stopniu zmienia na gorsze ze wzglÄ™du na to, że wymieszanie uniemożliwia odzysk tych wÅ‚ókien – podkreÅ›la prezes Polfibry. – MateriaÅ‚y jednorodne typu czysty poliester, czysta baweÅ‚na sÄ… dosyć proste do rozwÅ‚óknienia, do odzyskania, natomiast w przypadku materiaÅ‚ów laminowanych, powlekanych, wypeÅ‚nianych jakimiÅ› innymi surowcami w pewnym momencie robi siÄ™ to po prostu nieopÅ‚acalne.

Polfibra, spóÅ‚ka z CzÄ™stochowy, skupia siÄ™ na zagospodarowaniu odpadów z przemysÅ‚u tekstylnego. Odbiera i poddaje recyklingowi odpady z wielu grup materiaÅ‚owych i z różnych etapów produkcji. To m.in. Å›cinki z krojowni, resztki przÄ™dz czy wÅ‚ókna, które pochodzÄ… m.in. ze szwalni, przÄ™dzalni czy od producentów mebli tapicerowanych. Tam gdzie recykling nie jest możliwy, firma stosuje różne metody utylizacji odpadów tekstylnych.

– MateriaÅ‚y do produkcji ubraÅ„ odzyskuje siÄ™ poprzez rozwÅ‚óknianie mechaniczne, mówimy tutaj o Å›cinkach z produkcji odzieży, nie o gotowych wyrobach. WiÄ™c caÅ‚a resztka z beli materiaÅ‚u, która pozostaje na stole, jest do odzysku – mówi Łukasz Marzec. – SÄ… firmy i instalacje, które specjalizujÄ… siÄ™ w odzysku danego rodzaju wÅ‚ókien, wiÄ™c wÅ‚ókna sztuczne bÄ™dziemy odzyskiwali w inny sposób, w innej instalacji, a wÅ‚ókna naturalne w innej.

Ekspert tÅ‚umaczy, że w procesie rozwÅ‚ókniania powstaje tzw. wÅ‚ókno regenerowane, czyli luźne wÅ‚ókna danego surowca. Można je później na przykÅ‚ad skrÄ™cić, stworzyć przÄ™dzÄ™, z której nastÄ™pnie powstaje tkanina, a z niej szyte sÄ… ubrania. Z wÅ‚ókien można stworzyć także różnego rodzaju filce, które znajdÄ… zastosowanie w przemyÅ›le, np. jako wygÅ‚uszenia w drzwiach samochodów, jako izolacja termiczna w lodówkach czy warstwa dystansowa pomiÄ™dzy elementami mebli tapicerowanych. 

Bardzo ważne jest, aby uÅ›wiadomić ludziom, że odpady tekstylne mogÄ… zostać poddane recyklingowi, ale należy traktować je w odpowiedni sposób, nie jako Å›mieci, ale jako surowiec do odzysku.

– GÅ‚ównÄ… zasadÄ… jest to, że materiaÅ‚y, które poddajemy recyklingowi, powinny być czyste. Odzież używana bardzo czÄ™sto jest skÅ‚adowana w różnych miejscach, gdzie dostaje siÄ™ wilgoć czy jakieÅ› zanieczyszczenia, a to uniemożliwia odzysk. Natomiast jeżeli te materiaÅ‚y sÄ… skÅ‚adowane w odpowiedni sposób czy też sÄ… prane przed odzyskiem, to jak najbardziej możemy je poddać recyklingowi – podkreÅ›la prezes Polfibry.

Jak dodaje, sam proces odzysku wÅ‚ókien także jest ekologiczny.

– AlternatywÄ… dla odzysku jest utylizacja termiczna czy skÅ‚adowanie na wysypisku, wiÄ™c jest to jak najbardziej ekologiczne rozwiÄ…zanie. A sam proces polega tylko na mechanicznym rozwÅ‚óknianiu tych materiaÅ‚ów, wiÄ™c nie powstajÄ… tam żadne dodatkowe odpady, jakieÅ› rzeczy toksyczne, jedynie kurz z materiaÅ‚u, który jest rozwÅ‚ókniany – mówi Łukasz Marzec. – Zdecydowanie recykling wszystkich materiaÅ‚ów to przyszÅ‚ość, brakuje nam surowców na Å›wiecie, generujemy bardzo dużo odpadów, wiÄ™c moim zdaniem to jedyny kierunek, w którym powinniÅ›my siÄ™ kierować.