Mieszkanie blisko morza lub oceanu oraz czÄ™ste przebywanie w ich okolicy wiąże siÄ™ z lepszym stanem zdrowia – dowodzÄ… austriaccy naukowcy na podstawie badania przeprowadzonego w 14 krajach Europy i w Australii. SugerujÄ… przy tym, że promowanie i uÅ‚atwienie dostÄ™pu do terenów nadmorskich mogÄ… być istotnymi elementami wsparcia zdrowia publicznego. Aby zrealizować te cele, w pierwszej kolejnoÅ›ci należy jednak zadbać o wysokÄ… jakość Å›rodowiskowÄ… tych obszarów.
– Idea, że przebywanie w pobliżu morza czy oceanu jest dla nas korzystne, nie jest nowa. Już w okolicach 1600 roku lekarze w Anglii zaczÄ™li zalecać na przykÅ‚ad spacery wzdÅ‚uż wybrzeża dla poprawy stanu zdrowia. Dopiero stosunkowo niedawno naukowcy zaczÄ™li siÄ™ zajmować tzw. obszarami bÅ‚Ä™kitnymi. WiÄ™kszość dotychczasowych badaÅ„ skupiaÅ‚o siÄ™ na obszarach zielonych, na przykÅ‚ad parkach, lasach, natomiast nasze badanie i inne powiÄ…zane dostarczajÄ… bardzo przekonujÄ…cych argumentów, dlaczego ludzie powinni regularnie przebywać na wybrzeżu – mówi agencji Newseria Innowacje Sandra Geiger, zajmujÄ…ca siÄ™ psychologiÄ… Å›rodowiskowÄ… na Uniwersytecie WiedeÅ„skim.
Badanie zostaÅ‚o przeprowadzone w ramach unijnego projektu „Morza, oceany i zdrowie publiczne w Europie”. ZespóÅ‚ badawczy przeprowadziÅ‚ badania online wÅ›ród ponad 15 tys. uczestników w Europie i Australii. OkazaÅ‚o siÄ™, że ludzie mieszkajÄ…cy bliżej wybrzeża i regularnie odwiedzajÄ…cy tereny przybrzeżne w celach rekreacyjnych charakteryzujÄ… siÄ™ lepszym stanem zdrowia. Ten wzorzec byÅ‚ wyraźnie widoczny we wszystkich 14 badanych krajach. Prawie 39 proc. zgÅ‚aszanej przez uczestników badania caÅ‚kowitej poprawy stanu zdrowia miaÅ‚o miejsce w przypadku mieszkania w odlegÅ‚oÅ›ci do 2 km od wybrzeża. Im ta odlegÅ‚ość byÅ‚a wiÄ™ksza, tym samoocena stanu zdrowia gorsza.
– Powodów może być kilka. Z jednej strony blisko morza powietrze czÄ™sto jest mniej zanieczyszczone, co może mieć korzystny wpÅ‚yw na zdrowie. Z drugiej strony ludzie mieszkajÄ…cy w pobliżu morza częściej nad nim przebywajÄ…, wiÄ™c sÄ… bardziej aktywni fizycznie, co również ma dobroczynny wpÅ‚yw na zdrowie. Mówimy tutaj o wszelkich rodzajach sportów wodnych, ale także mniej wymagajÄ…cych rodzajach aktywnoÅ›ci, takich jak spacery lub jazda rowerem. Ostatnim i prawdopodobnie najważniejszym z czynników jest to, że woda, wybrzeże i morze wpÅ‚ywajÄ… regenerujÄ…co na zdrowie psychiczne. Dla wiÄ™kszoÅ›ci ludzi przebywanie nad wodÄ… wiąże siÄ™ z lepszym nastrojem i może siÄ™ przyczyniać do obniżenia poziomu stresu – wymienia Sandra Geiger.
Badacze dowiedli także, że niesÅ‚uszne jest zaÅ‚ożenie, że dostÄ™p do Å›rodowisk przybrzeżnych może pomóc w zmniejszeniu nierównoÅ›ci zdrowotnych zwiÄ…zanych z dochodami. Niższy dochód gospodarstwa domowego wiÄ…zaÅ‚ siÄ™ z gorszym stanem zdrowia, niezależnie od wizyt na wybrzeżu. WedÅ‚ug naukowców jednÄ… z przyczyn tego zjawiska jest fakt, że osoby o niskich dochodach mieszkajÄ… raczej na obszarach, gdzie ceny mieszkaÅ„ sÄ… niższe z uwagi na niższÄ… jakość estetycznÄ… i Å›rodowiskowÄ… terenu.
Badanie może mieć duże znaczenie spoÅ‚eczne w kontekÅ›cie dbania o zdrowie publiczne. Widać to na przykÅ‚adzie wÅ‚oskim, gdzie zależność miÄ™dzy wizytami nad morzem a stanem zdrowia byÅ‚a najsÅ‚absza spoÅ›ród wszystkich badanych krajów. Może to wynikać z mniejszej dostÄ™pnoÅ›ci wybrzeża dla mieszkaÅ„ców, m.in. z uwagi na jego prywatyzacjÄ™ i turystykÄ™.
– Z jednej strony ważne jest zapewnienie, aby każdy miaÅ‚ dostÄ™p do obszarów naturalnych lub konkretnie do terenów poÅ‚ożonych na wybrzeżu, na przykÅ‚ad poprzez odpowiednie planowanie transportu publicznego i polityki mieszkaniowej. Z drugiej strony istotna jest także ochrona i inwestycje w obszary naturalne, szczególnie wybrzeże, aby zapewnić potencjalne korzyÅ›ci dla zdrowia i dobrostanu ludzi. WczeÅ›niejsze badania również potwierdzajÄ…, że korzyÅ›ci zwiÄ…zane z obszarami zielonymi, ale także bÅ‚Ä™kitnymi, sÄ… zależne od ich jakoÅ›ci. Im lepszy stan wybrzeża, tym wiÄ™cej pÅ‚ynÄ…cych z niego korzyÅ›ci zdrowotnych – mówi badaczka.
Coraz wiÄ™cej badaÅ„ potwierdza powiÄ…zania istniejÄ…ce miÄ™dzy Å›rodowiskiem morskim a zdrowiem i dobrostanem czÅ‚owieka. Niedawno tym tematem zajÄ™li siÄ™ kataloÅ„scy naukowcy, którzy doszli do wniosku, że zajÄ™cia na plaży i nurkowanie przyczyniajÄ… siÄ™ do poprawy kondycji psychicznej pacjentów onkologicznych. WedÅ‚ug ich propozycji należy wdrożyć programy promocji zdrowia, takie jak „niebieskie recepty”, aby pomóc pacjentom uzyskać dostÄ™p do wybrzeża.
Naukowcy coraz częściej podnoszą, że negatywny wpływ człowieka na środowisko może uniemożliwić korzystanie z dobroczynnego wpływu natury. Od 2022 roku w ramach projektu Horizon Europe trwają prace nad zbadaniem, jak zmiany klimatu wpływają na bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty bytujące w środowiskach przybrzeżnych oraz jakie niesie to konsekwencje dla ludzi. Celem będzie opracowanie koncepcji działań na rzecz zmniejszenia zagrożeń dla zdrowia publicznego i narzędzi takich jak systemy wczesnego ostrzegania i aplikacje do bezpiecznego pływania.