Polska ma najniższy w UE udziaÅ‚ OZE w swoim miksie energetycznym i najwyższe w caÅ‚ej Unii ceny hurtowe energii. – Utrzymanie obecnego miksu w dÅ‚ugookresowej perspektywie wiÄ…zaÅ‚oby siÄ™ z dalszym, znacznym wzrostem cen energii – wskazuje Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii w uzasadnieniu do nowelizacji tzw. ustawy odlegÅ‚oÅ›ciowej, której konsultacje wÅ‚aÅ›nie siÄ™ zakoÅ„czyÅ‚y. Po liberalizacji przepisów pod pewnymi warunkami bÄ™dzie możliwa budowa nowych wiatraków bliżej zabudowaÅ„. Resort szacuje, że to przyczyni siÄ™ do uwolnienia potencjaÅ‚u inwestycyjnego i budowy ok. 3,7 GW nowych mocy do 2025 roku. Co istotne, w dÅ‚uższej perspektywie ma to też wpÅ‚ynąć na obniżenie cen energii.
– Przepisy, które weszÅ‚y w życie w 2016 roku, spowodowaÅ‚y drastyczny spadek inwestycji w elektrownie wiatrowe. ZawieraÅ‚y jednak przepisy przejÅ›ciowe, które pozwalaÅ‚y na realizacjÄ™ takich inwestycji jeszcze w zasadzie do tego roku. Jednak ta możliwość powoli siÄ™ koÅ„czy i potrzebna jest zmiana, która pozwoli uwolnić kolejny potencjaÅ‚ inwestycyjny – mówi agencji Newseria Biznes Anna Kornecka, wiceminister rozwoju, pracy i technologii.
Tak zwana ustawa odlegÅ‚oÅ›ciowa, która weszÅ‚a w życie w 2016 roku, wprowadziÅ‚a zasadÄ™ 10H, czyli normÄ™ okreÅ›lajÄ…cÄ…, w jakiej odlegÅ‚oÅ›ci od zabudowaÅ„ mogÄ… powstawać elektrownie wiatrowe. Zgodnie z nazwÄ… limit wynosi 10-krotność wysokoÅ›ci wiatraka, czyli okoÅ‚o 1,5 km. W praktyce takich miejsc w Polsce nie ma jednak zbyt wiele, dlatego ustawa odlegÅ‚oÅ›ciowa na kilka lat zastopowaÅ‚a rozwój energetyki wiatrowej na lÄ…dzie.
– Mimo że w ostatnich dwóch latach zostaÅ‚o zainstalowane 2 GW nowych mocy, to bez zmiany przepisów w 2022 roku i kolejnych latach ten spadek mógÅ‚by być drastyczny – ocenia Anna Kornecka. – Na przestrzeni ostatnich kilku lat stowarzyszenia branżowe, samorzÄ…dy czy przedsiÄ™biorstwa energochÅ‚onne, które muszÄ… wykazywać odpowiedni udziaÅ‚ zielonej energii w swoim miksie energetycznym, sygnalizowaÅ‚y, że nie sÄ… w stanie tego zrobić bez uwolnienia potencjaÅ‚u i instalowania takich źródeÅ‚ jak energetyka wiatrowa.
Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii planuje teraz liberalizację ustawy odległościowej. Właśnie zakończyły się konsultacje projektu nowelizacji. Zgodnie z zapowiedziami resortu we wrześniu powinna ona trafić do Sejmu.
– W ramach zaprojektowanej ustawy odchodzimy od zasady 10H, ale rozumianej jako caÅ‚oÅ›ciowa regulacja dla caÅ‚ego kraju – zapowiada wiceminister.
Propozycja liberalizacji ustawy odlegÅ‚oÅ›ciowej zakÅ‚ada, że zasada 10H zostanie co prawda utrzymana, ale w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gmina bÄ™dzie mogÅ‚a okreÅ›lić innÄ… odlegÅ‚ość wiatraków od zabudowaÅ„. Minimalna, bezwzglÄ™dna odlegÅ‚ość zostanie ustalona na 500 m. Aby poluzować ograniczenie, gmina bÄ™dzie musiaÅ‚a jednak przeprowadzić najpierw konsultacje spoÅ‚eczne i badania prognostyczne dotyczÄ…ce wpÅ‚ywu elektrowni wiatrowej (np. haÅ‚asu) na funkcjonowanie mieszkaÅ„ców.
Projekt zakłada też, że nowe elektrownie wiatrowe będą mogły powstawać tylko na podstawie MPZP. Obowiązek sporządzania planu będzie jednak dotyczył tylko obszaru prognozowanego oddziaływania turbiny. Prognoza oddziaływań ma być też obowiązkowo konsultowana z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska.
– Chcemy uwolnić potencjaÅ‚ regionów i pozwolić im w sposób przemyÅ›lany, sprawiedliwy, w toku konsultacji spoÅ‚ecznych ustanowić takÄ… odlegÅ‚ość, która bÄ™dzie dla nich wÅ‚aÅ›ciwa, ażeby rozwijać energetykÄ™ wiatrowÄ…, a jednoczeÅ›nie pozwolić ludziom budować domy i rozwijać mieszkalnictwo – mówi Anna Kornecka. – Jest jeszcze jeden ważny element, który chcemy uwolnić, a mianowicie konkurencyjność polskiej gospodarki i przemysÅ‚u. Wprowadzenie minimalnej odlegÅ‚oÅ›ci 500 m,, ale ustanawianej lokalnie, umożliwi przemysÅ‚om energochÅ‚onnym lokowanie tanich, czystych źródeÅ‚ energii.
MRPiT w ocenie skutków regulacji (OSR) przytacza raport McKinseya („Neutralna emisyjnie Polska 2050. Jak wyzwanie zmienić w szansÄ™”), który pokazuje, że potencjaÅ‚ lÄ…dowych elektrowni wiatrowych w Polsce to 18 GW do 2030 roku, 28 GW dekadÄ™ później i nawet 35 GW do 2040 roku, co stanowiÅ‚oby , ok. 1/5 caÅ‚kowitej mocy zainstalowanej w Krajowym Systemie Energetycznym. To jednak scenariusz optymistyczny. W bardziej ostrożnoÅ›ciowym wariancie resort szacuje, że liberalizacja ustawy odlegÅ‚oÅ›ciowej przyczyni siÄ™ do budowy od 6 do 10 GW nowych mocy wiatrowych na lÄ…dzie. W krótkim horyzoncie czasowym, do 2025 roku potencjalna moc nowych elektrowni wiatrowych zostaÅ‚a oszacowana na 3,7 GW.
– Szacujemy, że do 2025 roku możemy mieć nawet 3 GW dodatkowej energii z wiatru, a w perspektywie do 2030–2040 roku bÄ™dziemy w stanie potroić moce – podkreÅ›la wiceminister rozwoju. – To jest potencjaÅ‚ Polski, którego w tym momencie nie wykorzystujemy. I to wcale nie oznacza, że caÅ‚y kraj bÄ™dzie usÅ‚any wiatrakami, tylko poszczególne regiony, w których warunki atmosferyczne sÄ… optymalne.
Co istotne, budowa nowych mocy wiatrowych na lÄ…dzie w dÅ‚uższej perspektywie ma siÄ™ też przyczynić ,do obniżenia cen energii i realizacji zobowiÄ…zaÅ„ Polski, które wynikajÄ… z unijnej polityki klimatycznej.
– Każdy nowy gigawat energii może obniżyć ceny hurtowe nawet do 30 zÅ‚, co bardzo istotnie przeÅ‚oży siÄ™ na ceny energii w naszym kraju. Widzimy, co dzieje siÄ™ z opÅ‚atami za emisjÄ™ CO2, a docierajÄ…ce do nas sygnaÅ‚y sÄ… raczej pesymistyczne i wskazujÄ…, że te opÅ‚aty bÄ™dÄ… w dalszym ciÄ…gu rosnąć. One staÅ‚y siÄ™ przedmiotem spekulacji i metodÄ… wywierania nacisku na kraje, które do tej pory opieraÅ‚y siÄ™ transformacji energetycznej. My nie chcemy być na szarym koÅ„cu, ale wyprzedzić konkurencjÄ™. Chcemy pokazać, że nasza gospodarka i przedsiÄ™biorstwa sÄ… w stanie konkurować z firmami z zagranicy dziÄ™ki temu, że nie bÄ™dÄ… pÅ‚acić ogromnych kwot za zużycie energii – mówi Anna Kornecka.
Dane MRPiT pokazujÄ…, że w Polsce (której energetyka w ponad 70 proc. wciąż opiera siÄ™ na wÄ™glu), aby wyprodukować 1 kWh energii elektrycznej, trzeba wyemitować 724 g CO2, czyli trzy razy wiÄ™cej niż europejska Å›rednia (226 g). MiÄ™dzy innymi dlatego poziom cen energii elektrycznej jest w Polsce najwyższy w UE. WedÅ‚ug zestawienia Komisji Europejskiej w III kwartale 2020 roku Å›rednia cena energii elektrycznej na polskim rynku hurtowym wyniosÅ‚a 52 euro za 1 MWh, czyli aż o 60 proc. wiÄ™cej niż europejska Å›rednia w tym okresie. To zaÅ› negatywnie wpÅ‚ywa na konkurencyjność polskich przedsiÄ™biorstw, zwÅ‚aszcza dużych, przemysÅ‚owych odbiorów energii.
WedÅ‚ug Polskich Sieci Elektroenergetycznych w styczniu tego roku moc zainstalowana lÄ…dowych farm wiatrowych w Polsce wynosiÅ‚a nieco ponad 6,6 GW w okoÅ‚o 1,3 tys. tego typu instalacji. Rocznie wytwarzajÄ… one ok. 14 TWh energii elektrycznej (w 2019 roku stanowiÅ‚a to 8,2 proc. produkcji energii elektrycznej w Polsce ogóÅ‚em).
– Trzeba zauważyć, że ten rodzaj źródÅ‚a – przy stosunkowo ograniczonych kosztach – generuje najwiÄ™ksze zyski w zakresie energii – zaznacza wiceminister.
W OSR do nowych przepisów MRPiT wskazuje, że dziÄ™ki znacznej poprawie efektywnoÅ›ci wykorzystania mocy turbiny, która nastÄ…piÅ‚a w ostatnich latach, lÄ…dowa energetyka wiatrowa jest najtaÅ„szÄ… technologiÄ… wytwarzania energii nie tylko w porównaniu do źródeÅ‚ konwencjonalnych, ale i innych źródeÅ‚ OZE.
