Kobiety częściej niż mężczyźni sÄ… narażone na utratÄ™ zatrudnienia i bardziej obawiajÄ… siÄ™ o swojÄ… przyszÅ‚ość na rynku pracy. Częściej dotykajÄ… je też obniżki wynagrodzeÅ„. W czasie pandemii dla kobiet dużym problemem okazaÅ‚o siÄ™ też Å‚Ä…czenie pracy zawodowej z obowiÄ…zkami domowymi, ponieważ to na nie w dużej mierze spadÅ‚y zadania zwiÄ…zane ze wsparciem dzieci w nauce, opiekÄ… nad dziećmi przedszkolnymi czy organizacjÄ… życia rodzinnego. Åšrednio co czwartej kobiecie uniemożliwiÅ‚o to poÅ›wiÄ™cenie czasu na pracÄ™ zawodowÄ… – wynika z raportu PARP.
Z badania Pracuj.pl przeprowadzonego z okazji MiÄ™dzynarodowego Dnia Kobiet wynika, że sytuacja zawodowa kobiet w Polsce jest dziÅ› lepsza niż 10 lat temu. Takiego zdania jest 61 proc. badanych, ale wciąż kobiety częściej niż mężczyźni uważajÄ…, że majÄ… gorsze szanse na karierÄ™. Na to postrzeganie sytuacji wpÅ‚yw może mieć również pandemia.
– Pandemia zdecydowanie wpÅ‚ynie na sytuacjÄ™ kobiet na rynku pracy. Na peÅ‚ne dane trzeba jeszcze poczekać, ale już dzisiaj widać kierunek tych zmian. Grudniowy raport PARP-u potwierdza, że skutki pandemii koronawirusa sÄ… niestety bardziej odczuwalne dla kobiet niż mężczyzn. PierwszÄ… przyczynÄ… jest to, że kobiety częściej pracujÄ… w sektorach takich jak turystyka, branża beauty, gastronomia czy eventy, które najbardziej ucierpiaÅ‚y w wyniku Å›rodków ograniczajÄ…cych dziaÅ‚anie przedsiÄ™biorstw – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes dr MaÅ‚gorzata Kluska-Nowicka, wicekanclerz Wyższej SzkoÅ‚y Bankowej w Poznaniu.
Badanie Europejskiej Fundacji na rzecz Poprawy Warunków Å»ycia i Pracy (Eurofound) przytaczane w grudniowej edycji raportu PARP („Rynek pracy, edukacja, kompetencje”) wskazuje, że w tych sektorach kobiety stanowiÄ… 61 proc. pracowników. Eksperci zwracajÄ… także uwagÄ™ na to, że mÅ‚ode kobiety byÅ‚y bardziej narażone na utratÄ™ pracy w czasie pandemii (11 proc. vs. 9 proc. mÅ‚odych mężczyzn). To też oznacza wiÄ™ksze ryzyko staÅ‚ego wykluczenia z rynku pracy. WÅ›ród osób, które pracowaÅ‚y przed wybuchem pandemii, a nastÄ™pnie straciÅ‚y pracÄ™, 4 proc. kobiet staÅ‚o siÄ™ nieaktywnych zawodowo (vs. 1 proc. mężczyzn).
– Ponadto część firm dokonaÅ‚a redukcji wynagrodzeÅ„ i tutaj znowu kobiety sÄ… dużo bardziej stratne niż mężczyźni – podkreÅ›la dr MaÅ‚gorzata Kluska-Nowicka.
Z raportu MiÄ™dzynarodowej Organizacji Pracy wynika, że w każdym z europejskich krajów, w którym odnotowano spadek wynagrodzeÅ„ w drugim kwartale 2020 roku (w porównaniu do pierwszego kwartaÅ‚u 2020 roku), to kobiety zostaÅ‚y dotkniÄ™te wiÄ™kszymi ciÄ™ciami. Åšrednio spadek pensji u paÅ„ wyniósÅ‚ 8,1 proc., podczas gdy u mężczyzn – 5,4 proc. W Polsce te dane wynosiÅ‚y odpowiednio 6,2 proc. oraz 3,8 proc.
W czasie pandemii dla kobiet dużym problemem jest też łączenie pracy zawodowej z obowiązkami domowymi. Według raportu PARP koncentracja aktywności w domu i obowiązki wobec rodziny uniemożliwiły większej liczbie kobiet (24 proc.) niż mężczyzn (13 proc.) poświęcenie czasu na pracę.
– Z raportu Fundacji Sukces Pisany SzminkÄ… wynika, że po 12 marca, kiedy zamkniÄ™to szkoÅ‚y, wiele kobiet musiaÅ‚o wziąć zasiÅ‚ek opiekuÅ„czy na dzieci do ósmego roku życia albo po prostu urlop. Prawie co 10. ankietowana kobieta z tej grupy przyznaÅ‚a, że pracodawcy oczekiwali od niej wykonywania pracy nawet wtedy, kiedy ten urlop byÅ‚ wykorzystywany. Co wiÄ™cej, prawie jedna trzecia kobiet deklaruje, że pracuje wiÄ™cej niż wczeÅ›niej, a do tego dochodzÄ… jeszcze obowiÄ…zki domowe i rodzinne, które w pandemii nabierajÄ… zupeÅ‚nie innego znaczenia – mówi wicekanclerz Wyższej SzkoÅ‚y Bankowej w Poznaniu. – PotwierdzajÄ… to też dane zebrane chociażby w Å›rodowisku naukowym. Okazuje siÄ™, że kobiety-naukowcy publikujÄ… o wiele mniej artykuÅ‚ów niż przed pandemiÄ…, bo skupiÅ‚y siÄ™ na organizowaniu swojego życia rodzinnego.
Styczniowa, 42. edycja badania Randstad „Monitor Rynku Pracy” pokazuje, że kobiety gorzej oceniajÄ… również swoje możliwoÅ›ci na rynku pracy w popandemicznych realiach. 84 proc. mężczyzn jest przekonanych, że bez trudu znalazÅ‚oby nowÄ… pracÄ™ w ciÄ…gu szeÅ›ciu miesiÄ™cy, podczas gdy wÅ›ród kobiet ten odsetek wynosi 71 proc. WedÅ‚ug ekspertów jest to m.in. efekt zamkniÄ™cia szkóÅ‚. W wielu wypadkach to wÅ‚aÅ›nie na kobiety spadÅ‚y obowiÄ…zki zwiÄ…zane ze wsparciem dzieci w nauce czy opiekÄ… nad dziećmi przedszkolnymi, co nie tylko zwiÄ™kszyÅ‚o ich obciążenie, ale też pogorszyÅ‚o ocenÄ™ wÅ‚asnych możliwoÅ›ci jako pracownika. Badanie Randstad pokazuje też, że kobiety nie tylko gorzej widzÄ… swoje możliwoÅ›ci na rynku pracy, lecz także bardziej obawiajÄ… siÄ™ jej utraty.
Ekspertka poznaÅ„skiej WSB zauważa, że Å‚Ä…czenie ról zawodowych z rodzinnymi i wychowywaniem dzieci byÅ‚o problemem jeszcze przed pandemiÄ… COVID-19, która dodatkowo go uwypukliÅ‚a.
– Aż 64 proc. kobiet (ale też 45 proc. mężczyzn) deklarowaÅ‚o, że wyzwaniem byÅ‚o dla nich pogodzenie pracy z wychowywaniem dzieci. Odsetek pracujÄ…cych rodziców, którzy tak deklarowali, rósÅ‚ z roku na rok. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni podkreÅ›lali, że obowiÄ…zki zawodowe utrudniajÄ… peÅ‚ne uczestnictwo w życiu dziecka i znacznie ograniczajÄ… czas spÄ™dzany z rodzinÄ…. Wskazywali też np. na sytuacje zwiÄ…zane z chorobÄ… dziecka, które powodujÄ…, że trzeba szukać możliwoÅ›ci sprawowania opieki. CzÄ™sto mówili również o sytuacjach zwiÄ…zanych z utrudnieniami po stronie pracodawców: nieelastycznymi godzinami pracy, nadgodzinami czy wyjazdami sÅ‚użbowymi. Te nowe modele pracy, które przyjmÄ… siÄ™ w nastÄ™pstwie pandemii, mogÄ… być skutecznym remedium na te trudnoÅ›ci, choć na ocenÄ™ jeszcze za wczeÅ›nie – mówi dr MaÅ‚gorzata Kluska-Nowicka.
Ekspertka zauważa też, że nowe problemy zwiÄ…zane z pandemiÄ… naÅ‚ożyÅ‚y siÄ™ na stare, zwiÄ…zane chociażby z nierównoÅ›ciami w zarobkach kobiet i mężczyzn. WedÅ‚ug Eurostatu w skali caÅ‚ej UE w 2019 roku kobiety zarabiaÅ‚y Å›rednio o 14,1 proc. mniej niż mężczyźni. W Polsce luka pÅ‚acowa jest niższa od unijnej Å›redniej, choć i tak – jak pokazuje ubiegÅ‚oroczny raport Sedlak & Sedlak – mężczyźni z wyższym wyksztaÅ‚ceniem nadal zarabiajÄ… Å›rednio o ponad 1,7 tys. zÅ‚ wiÄ™cej niż kobiety o tych samych kwalifikacjach.
– Przed pandemiÄ… sytuacja w Polsce siÄ™ poprawiÅ‚a, z lukÄ… pÅ‚acowÄ… na poziomie 9 proc. wypadamy caÅ‚kiem nieźle. WiÄ™ksza różnica w zarobkach miÄ™dzy pÅ‚ciami wystÄ™puje w Estonii, gdzie wynosi prawie 23 proc., duża jest także u naszych sÄ…siadów – w Czechach i Niemczech, gdzie wynosi ponad 20 proc. – mówi wicekanclerz Wyższej SzkoÅ‚y Bankowej w Poznaniu. – Trzeba jednak pamiÄ™tać, że w gÅ‚ównych statystykach europejskich bierze siÄ™ pod uwagÄ™ tylko niektóre sektory gospodarki, co może wpÅ‚ywać na obraz luki pÅ‚acowej. Gdyby wziąć pod uwagÄ™ wszystkie branże, różnica w Å›rednich pÅ‚acach kobiet i mężczyzn byÅ‚aby zdecydowanie wyższa. Tylko 20 proc. kobiet pracuje w sektorach takich jak nauka, technologia czy inżynieria, uznawanych za lepiej pÅ‚atne. Kobiety spÄ™dzajÄ… też mniej godzin w pÅ‚atnej pracy niż mężczyźni, natomiast częściej wykonujÄ… nieodpÅ‚atne prace zwiÄ…zane z obowiÄ…zkami domowymi czy wychowywaniem dzieci.
Grudniowy raport PARP wskazuje, że nierównoÅ›ci na rynku pracy znajdujÄ… odzwierciedlenie m.in. w zawodach, które wykonujÄ… kobiety. SÄ… one nadreprezentowane na niskopÅ‚atnych stanowiskach, takich jak asystentka opieki, sprzÄ…taczka czy sprzedawca detaliczny. W Polsce kobiety stanowiÄ… 58 proc. osób zarabiajÄ…cych pÅ‚acÄ™ minimalnÄ… i 62 proc. pracowników zarabiajÄ…cych znacznie poniżej minimum.
– Obok wczeÅ›niejszych wyzwaÅ„ – takich jak regulacje wspierajÄ…ce aktywność zawodowÄ… kobiet, zmniejszanie luki pÅ‚acowej czy wprowadzanie polityki różnorodnoÅ›ci w firmach – doszedÅ‚ nowy obszar zwiÄ…zany z pandemiÄ…. Coraz częściej sÅ‚yszy siÄ™, że praca zdalna zagoÅ›ci na rynku w szerszym wymiarze. Jej zasady wymagajÄ… uregulowania ze strony paÅ„stwa. Na wyrównywanie szans na pewno pozytywnie wpÅ‚ynęłyby też – podobnie jak w Islandii – darmowa i ogólnie dostÄ™pna opieka dzienna dla dzieci oraz równe urlopy macierzyÅ„skie i tacierzyÅ„skie. To zwolnienie kobiet z nierówno podzielonego obowiÄ…zku opieki pozwoliÅ‚oby im rozwijać swoje życie zawodowe i zajmować wyższe stanowiska – ocenia dr MaÅ‚gorzata Kluska-Nowicka.
