– Kiedy zostanÄ… zrealizowane ambitne plany, kreÅ›lone na najbliższych 10–15 lat, Rosja ma szansÄ™ stać siÄ™ jednym z trzech czoÅ‚owych producentów LNG na Å›wiecie i objąć w tym rynku udziaÅ‚ siÄ™gajÄ…cy nawet 20 proc. – mówi dr Szymon KardaÅ› z OÅ›rodka Studiów Wschodnich. Jak wskazuje, dla Polski może to być z jednej strony szansa, bo oznacza wiÄ™cej możliwoÅ›ci sprowadzania LNG z różnych kierunków. Z drugiej strony może być wyzwaniem w obliczu celu, jakim jest uniezależnianie siÄ™ od dostaw gazu z Rosji. Jak podaje PGNiG, w 2020 roku LNG stanowiÅ‚o już ponad 25 proc. gazu importowanego do Polski. Rozbudowa terminala w ÅšwinoujÅ›ciu, w efekcie której jego moce regazyfikacyjne wzrosnÄ… do 8,3 mld m3 gazu rocznie, ma siÄ™ przyczynić do jeszcze wiÄ™kszej dywersyfikacji dostaw tego surowca.
– Rozbudowa infrastruktury energetycznej i terminali regazyfikacyjnych zarówno w Polsce, jak i w krajach baÅ‚tyckich, np. na Litwie, plus poÅ‚Ä…czenia miÄ™dzysystemowe, które umożliwiajÄ… przepÅ‚ywy gazowe – to wszystko ma niezwykle istotne znaczenie dla paÅ„stw naszego regionu. Im wiÄ™cej jest tego typu infrastruktury, terminali i miÄ™dzysystemowych poÅ‚Ä…czeÅ„, tym wiÄ™ksza szansa przeciwdziaÅ‚ania sytuacjom kryzysowym – mówi agencji Newseria Biznes dr Szymon KardaÅ›, ekspert OÅ›rodka Studiów Wschodnich i Uniwersytetu Warszawskiego.
DokÅ‚adnie pięć lat temu należący do Gaz-Systemu terminal LNG w ÅšwinoujÅ›ciu odebraÅ‚ pierwszy Å‚adunek skroplonego gazu ziemnego z Kataru, zamówiony przez PGNiG. Wtedy po raz pierwszy możliwe staÅ‚o siÄ™ sprowadzanie do Polski gazu innego niż rosyjski. To zaÅ› pozwoliÅ‚o na dywersyfikacjÄ™ źródeÅ‚ i kierunków dostaw tego surowca, jednoczeÅ›nie zwiÄ™kszajÄ…c krajowe bezpieczeÅ„stwo energetyczne. W 2020 roku LNG stanowiÅ‚o już ponad 25 proc. gazu importowanego do Polski, podczas gdy w 2016 roku byÅ‚o to tylko 8,4 proc. Równolegle, w latach 2015–2019, znaczÄ…co spadÅ‚ udziaÅ‚ tego paliwa kupowanego od Gazpromu w caÅ‚ym imporcie polskiej spóÅ‚ki (z 87 do 60 proc.).
Terminal w ÅšwinoujÅ›ciu w ciÄ…gu ostatnich piÄ™ciu lat odebraÅ‚ w sumie 130 Å‚adunków, czyli ok. 10,6 mln ton skroplonego surowca, co po regazyfikacji odpowiada prawie 15 mld m2 gazu ziemnego. WiÄ™kszość Å‚adunków pochodziÅ‚a z Kataru (85) i USA (30), kilkanaÅ›cie z Norwegii, a pojedyncze również z Nigerii oraz Trynidadu i Tobago. W kolejnych latach na mocy umów zawartych przez PGNiG znacznie wzroÅ›nie liczba dostaw z USA. Obecnie w portfelu importowym PGNiG wolumen kontraktów na amerykaÅ„skie LNG wynosi ok. 9,3 mld m3 rocznie po regazyfikacji. NiecaÅ‚y surowiec trafi jednak na polski rynek, ponieważ taki wolumen przekracza dostÄ™pne moce regazyfikacyjne. Dlatego też należący do Gaz-Systemu terminal w ÅšwinoujÅ›ciu jest w trakcie rozbudowy, po której jego moce wzrosnÄ… do 8,3 mld m3 gazu rocznie w 2024 roku.
– Rozbudowa mocy regazyfikacyjnych to kierunek widoczny w tej chwili w wielu krajach Europy. One nie tylko poprawiajÄ… bezpieczeÅ„stwo energetyczne, ale też zwiÄ™kszajÄ… możliwoÅ›ci budowania szerokiego, bezpiecznego portfela dostaw, bo rynek LNG jest po prostu bardziej elastyczny. Te podmioty, które sÄ… w czoÅ‚ówce producentów gazu skroplonego, mogÄ… zaoferować warunki dużo korzystniejsze niż np. dostawy na rurociÄ…gach – mówi dr Szymon KardaÅ›.
Ambitne plany na rynku gazu skroplonego ma również Rosja, która aspiruje do miana jednego z globalnych liderów produkcji i eksportu LNG. To jeden z priorytetów jej polityki energetycznej.
– Rosja nadrabia w tym zakresie pewne zapóźnienia, bo jeszcze nie tak dawno jej udziaÅ‚ w globalnym rynku LNG wynosiÅ‚ ok. 4 proc. Teraz siÄ™ga już 8 proc., a kiedy zostanÄ… zrealizowane, chociaż częściowo, ambitne plany, kreÅ›lone na najbliższych 10–15 lat, Rosja ma szansÄ™ stać siÄ™ jednym z trzech czoÅ‚owych producentów LNG na Å›wiecie i objąć w tym rynku udziaÅ‚ siÄ™gajÄ…cy nawet 20 proc. O ile ostrożnie patrzÄ™ na te maksymalne puÅ‚apy, kreÅ›lone przez Rosjan, czyli 140 mln ton produkcji do 2035 roku, o tyle miÄ™dzy 80 a 100 mln ton jest już jak najbardziej realne do osiÄ…gniÄ™cia – ocenia ekspert UW i OSW.
Jego zdaniem dla Polski i jej planów dywersyfikacji dostaw gazu ambitne plany Rosji to z jednej strony szansa, ale z drugiej – wyzwanie.
– Z jednej strony oczywiÅ›cie im wiÄ™cej LNG na rynku, szczególnie w bezpoÅ›rednim sÄ…siedztwie, tym lepiej z punktu widzenia importera, który może wtedy decydować miÄ™dzy wieloma ofertami. Z drugiej strony Rosjanie majÄ… mocne przewagi konkurencyjne. Koszty produkcji gazu tam sÄ… nadal relatywnie niskie, przez co istnieje ryzyko, że niekoniecznie uda siÄ™ nam zrealizować politykÄ™ ograniczania zależnoÅ›ci od dostaw rosyjskiego gazu. On bÄ™dzie siÄ™ pojawiaÅ‚, tylko w innej postaci – mówi dr Szymon KardaÅ›.
Jak podkreÅ›la, nie jest to jednak sytuacja równie groźna jak dÅ‚ugoterminowy kontrakt na niekorzystnych warunkach.
– Wtedy jednak też trzeba brać pod uwagÄ™ to, że wiÄ™kszy wolumen daje tej drugiej stronie pewnÄ… przewagÄ™. Importerzy muszÄ… siÄ™ liczyć z tym, że druga strona bÄ™dzie wykorzystywać różne instrumenty, aby ten swój wpÅ‚yw na rynku umocnić – mówi ekspert.