Wciąż 2,7 mln domów jednorodzinnych ogrzewanych jest za pomocÄ… urzÄ…dzeÅ„, które nie speÅ‚niajÄ… wymogów uchwaÅ‚ antysmogowych – wynika z raportu Polskiego Alarmu Smogowego. SytuacjÄ™ majÄ… poprawić rzÄ…dowe programy – Czyste Powietrze skierowane do wÅ‚aÅ›cicieli domów oraz Stop Smog dla gmin poÅ‚ożonych na obszarze, gdzie obowiÄ…zuje uchwaÅ‚a antysmogowa. Oba programy zostaÅ‚y uproszczone, skrócono czas oczekiwania na wsparcie i wprowadzono dodatkowe zachÄ™ty, ale zdaniem ekspertów caÅ‚y proces wymaga przyspieszenia i dalszych zmian. Powinny one dotyczyć m.in. zwiÄ™kszenia nakÅ‚adów oraz wsparcia dla najuboższych.
– Domów, które należaÅ‚oby ocieplić, wyposażyć w fotowoltaikÄ™ i pompy ciepÅ‚a, jest jeszcze blisko 3 mln. Dopiero wówczas można byÅ‚oby rozwiÄ…zać problem do koÅ„ca – mówi agencji Newseria Biznes dr Andrzej Kassenberg, ekspert Instytutu na rzecz Ekorozwoju i Koalicji Klimatycznej.
Polskie miasta majÄ… jedne z najgorszych wskaźników jakoÅ›ci powietrza i regularnie pojawiajÄ… siÄ™ w rankingu Air Quality Index. 26 marca wÅ›ród siedmiu miast z najwiÄ™kszym zanieczyszczeniem powietrza znalazÅ‚y siÄ™ trzy polskie – Kraków, Warszawa i WrocÅ‚aw (odpowiednio 3., 6. i 7. miejsce). JednÄ… z gÅ‚ównych przyczyn smogu sÄ… kopciuchy, czyli przestarzaÅ‚e piece wÄ™glowe. Z raportu Polskiego Alarmu Smogowego „Domy jednorodzinne w Polsce” wynika, że od 2014 roku liczba używanych w domach jednorodzinnych w Polsce kopciuchów spadÅ‚a o okoÅ‚o 850 tys., wciąż jednak wykorzystywane sÄ… w 2,7 mln domów.
SytuacjÄ™ miaÅ‚y zmienić rzÄ…dowe programy. Czyste Powietrze, przeznaczony dla wÅ‚aÅ›cicieli domów jednorodzinnych, przewiduje dotacje na wymianÄ™ źródeÅ‚ ciepÅ‚a i termomodernizacjÄ™ w wysokoÅ›ci 30–37 tys. zÅ‚. Stop Smog skierowany jest zaÅ› do gmin poÅ‚ożonych na obszarze, gdzie obowiÄ…zuje tzw. uchwaÅ‚a antysmogowa, na wsparcie likwidacji lub wymiany źródeÅ‚ ciepÅ‚a na niskoemisyjne oraz termomodernizacji w budynkach osób najmniej zamożnych. Oba programy przeszÅ‚y restart – uproszczono procedury, skrócono też czas oczekiwania na wsparcie.
– Jest część zmian, które należy uznać za dobre w programie Czyste Powietrze. Przede wszystkim jest to zachÄ™cenie gmin do tego, żeby siÄ™ tym zajęły. Każda gmina, która siÄ™ zgÅ‚osi, a zgÅ‚osiÅ‚o siÄ™ już 1,2 tys., bÄ™dzie dostawać 30 tys. zÅ‚ rocznie na to, by tworzyć stanowiska specjalne temu poÅ›wiÄ™cone, aby ludzie z gospodarstw domowych mogli Å‚atwiej wypeÅ‚nić wszystkie formularze – wskazuje dr Andrzej Kassenberg.
W ramach nowego systemu zachÄ™t dla gmin rzÄ…d przewidziaÅ‚ nie tylko Å›rodki na uruchomienie punktów konsultacyjno-informacyjnych, lecz również wyższÄ… refundacjÄ™ kosztów za zÅ‚ożone wnioski oraz premie dla gmin, z których wpÅ‚ynie najwiÄ™cej wniosków. ÅÄ…czny budżet na ten cel to 100 mln zÅ‚. NowoÅ›ciÄ… jest także doÅ‚Ä…czenie banków do programu Czyste Powietrze. Wkrótce osiem instytucji finansowych wprowadzi Å›cieżkÄ™ kredytowÄ…. DziÄ™ki gwarancjom Banku Gospodarstwa Krajowego banki bÄ™dÄ… mogÅ‚y zaproponować lepsze warunki finansowania ekologicznych inwestycji, m.in. przez rezygnacjÄ™ z wymogu posiadania dodatkowych zabezpieczeÅ„ przez kredytobiorców. Zdaniem eksperta Koalicji Klimatycznej wprowadzane zmiany sÄ… jednak niewystarczajÄ…ce.
– Dla najbardziej ubogich jest to program nie do przyjÄ™cia. Jeżeli chcemy coÅ› zrobić i dostać tÄ™ dotacjÄ™, to najpierw trzeba wydać te 30 tys. zÅ‚ na termomodernizacjÄ™ albo zamianÄ™ starego pieca na nowy. A te rodziny po prostu nie majÄ… zapasów gotówki – wskazuje.
Z koÅ„cem marca wystartowaÅ‚a z kolei druga odsÅ‚ona programu Stop Smog. Wnioskodawcy (gmina, zwiÄ…zek miÄ™dzygminny, powiat) mogÄ… uzyskać do 70 proc. dofinansowania kosztów ekologicznej inwestycji, a same muszÄ… doÅ‚ożyć 30 proc. DziÄ™ki temu mieszkaÅ„cy tych obszarów mogÄ… otrzymać w formie bezzwrotnej dotacji 100 proc. kosztów likwidacji lub wymiany źródeÅ‚ ciepÅ‚a na niskoemisyjne oraz termomodernizacji w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych. Beneficjentem tego wsparcia majÄ… być osoby, których nie stać na takÄ… inwestycjÄ™.
Problemem jednak, jak zauważa ekspert, jest fakt, że nie zaproponowano zatrzymania wsparcia dla nowych kotÅ‚ów spalajÄ…cych wÄ™giel. Kontynuacja takiego finansowania jest niezgodna z celami polityki energetycznej paÅ„stwa, która zakÅ‚ada odejÅ›cie od spalania wÄ™gla w gospodarstwach domowych w miastach do 2030 roku.
– Teraz wydamy pieniÄ…dze, a za dwa lata powiemy: panie, likwiduj pan, bo już nie wolno. Ponadto z punktu widzenia zmiany klimatu i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych absolutnie nie powinno siÄ™ zamieniać gorszych kotÅ‚ów wÄ™glowych na lepsze kotÅ‚y wÄ™glowe. Także dyskusyjna jest sprawa gazu, ale tu musimy wyważyć miÄ™dzy zdrowiem a zmianÄ… klimatu. Jest też problem zwiÄ…zany z pelletem, którego też jest nie tak dużo, jak by siÄ™ chciaÅ‚o, a ponadto jest drogi – wymienia dr Andrzej Kassenberg.
Polski Alarm Smogowy podkreÅ›la także, że wsparcie przeznaczone na ocieplenie domów i walkÄ™ ze smogiem sÄ… niewystarczajÄ…ce. Eksperci wiÄ…zali duże nadzieje na zmianÄ™ tej sytuacji z Krajowym Planem Odbudowy, jednak przewidziana w nim kwota też nie jest satysfakcjonujÄ…ca. KPO zakÅ‚ada bowiem 3,2 mld euro na termomodernizacjÄ™ i wymianÄ™ kotÅ‚ów w domach jednorodzinnych i wielorodzinnych, podczas gdy – zdaniem PAS – powinno to być 10 mld euro.
– Aby uzyskać znacznie wyższe tempo wymiany pieców, należaÅ‚oby uproÅ›cić caÅ‚Ä… procedurÄ™ w jeszcze wiÄ™kszym stopniu, pomóc rodzinom najuboższym tak, ażeby one byÅ‚y w stanie zrealizować to przedsiÄ™wziÄ™cie. Ponadto trzeba przeznaczyć na to wiÄ™cej Å›rodków – ocenia ekspert Instytutu na rzecz Ekorozwoju i Koalicji Klimatycznej. – Uważam też, że należy w wiÄ™kszym stopniu wiÄ…zać to z fotowoltaikÄ… i pompami ciepÅ‚a niż tylko samÄ… wymianÄ… kotÅ‚ów.
