Od kwietnia obowiÄ…zuje zakaz wprowadzania do obrotu produktów z wysokÄ… zawartoÅ›ciÄ… tÅ‚uszczów trans, czyli izomerów trans kwasów tÅ‚uszczowych. SkÅ‚adnik ten – mogÄ…cy prowadzić np. do chorób serca – znajduje siÄ™ m.in. w ciastkach, sÅ‚onych przekÄ…skach czy margarynach i zdaniem WHO przyczynia siÄ™ do przedwczesnej Å›mierci nawet 500 tys. osób rocznie. Zakaz dotyczy produktów przeznaczonych dla konsumenta finalnego, czy to w handlu detalicznym, czy w gastronomii. Próg tej wysokiej zawartoÅ›ci zostaÅ‚ okreÅ›lony na maksymalnie 2 proc. wszystkich tÅ‚uszczów obecnych w produkcie. To oznacza, że produkty z wyższÄ… zawartoÅ›ciÄ… musiaÅ‚y zniknąć ze sklepów lub też ich skÅ‚ad zostaÅ‚ zmieniony na zdrowszy.
– Nowa regulacja przewiduje dwa obowiÄ…zki dla przedsiÄ™biorstw spożywczych – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes dr Agnieszka Szymecka-WesoÅ‚owska, prawniczka, specjalistka ds. prawa żywnoÅ›ciowego Centrum Prawa Å»ywnoÅ›ciowego. – Do obrotu nie mogÄ… być wprowadzane produkty przeznaczone dla konsumenta finalnego, które majÄ… przekroczony próg 2 gramów na 100 gramów izomerów trans kwasów tÅ‚uszczowych. Drugi obowiÄ…zek, który wynika z nowej regulacji, to jest obowiÄ…zek informacyjny.
Oznacza to, że w przypadku gdy dany produkt, póÅ‚produkt lub surowiec nie trafia do konsumenta poprzez handel czy gastronomiÄ™, tylko dostarczany jest innemu producentowi do dalszego przetwarzania, to może zawierać wiÄ™kszÄ… niż wyznaczona rozporzÄ…dzeniem ilość tÅ‚uszczów trans, jednak producent koÅ„cowy musi zostać dokÅ‚adnie poinformowany o tej zawartoÅ›ci, tak by sam ustawiÅ‚ swój proces wytwarzania i skÅ‚ad produktu finalnego zgodnie z przepisami.
– Ograniczenie dotyczy wszystkich produktów, w których tego rodzaju tÅ‚uszcze wystÄ™pujÄ…, czyli wysoko przetworzonych ciastek, frytek, tÅ‚uszczów do smażenia, popcornu czy różnego rodzaju daÅ„ gotowych – wskazuje dr Agnieszka Szymecka-WesoÅ‚owska. – TÅ‚uszcze trans powstajÄ… w wyniku częściowego uwodorniania lub utwardzenia pÅ‚ynnych olejów roÅ›linnych w sytuacji, w których producent dla swoich celów technologicznych chce zmienić ich konsystencjÄ™, chce sprawić, by byÅ‚y bardziej produktami staÅ‚ymi, póÅ‚staÅ‚ymi, tak jak w przypadku chociażby margaryn.
RozporzÄ…dzenie dotyczy tÅ‚uszczów trans zawartych wyÅ‚Ä…cznie w produktach pochodzenia roÅ›linnego. W naturalny sposób wystÄ™pujÄ… one także w nabiale czy miÄ™sie, ale produkty odzwierzÄ™ce nie sÄ… objÄ™te tymi przepisami.
– RozporzÄ…dzenie, które wprowadza te nowe regulacje, zostaÅ‚o przyjÄ™te jeszcze w 2019 roku, wiÄ™c producenci mieli bardzo dużo czasu, żeby dostosować swoje produkty pod tym kÄ…tem – podkreÅ›la ekspertka Centrum Prawa Å»ywnoÅ›ciowego.
Celem przepisów jest dbaÅ‚ość o zdrowie konsumentów, ponieważ zgodnie z licznymi badaniami i doniesieniami naukowymi tÅ‚uszcze trans majÄ… bardzo niekorzystny wpÅ‚yw na ukÅ‚ad krwionoÅ›ny, przyczyniajÄ…c siÄ™ do rozwoju miażdżycy, podnoszÄ… poziom „zÅ‚ego” cholesterolu we krwi i obniżajÄ… „dobrego”. Negatywnie wpÅ‚ywajÄ… także na ukÅ‚ad oddechowy czy rozrodczy. SprzyjajÄ… także alergiom, cukrzycy czy depresji. Åšwiatowa Organizacja Zdrowia zaleca, by wraz z pożywieniem czerpać nie wiÄ™cej niż 1 proc. energii z tÅ‚uszczów trans, a najlepiej wyeliminować je z diety w ogóle. WedÅ‚ug Europejskiej Agencji BezpieczeÅ„stwa Å»ywnoÅ›ci ryzyko Å›mierci z powodu chorób serca przy przyjmowaniu wiÄ™cej niż 2 proc. energii dziennie z tÅ‚uszczów trans roÅ›nie o 20–32 proc. PrzekÅ‚ada siÄ™ to na wielomiliardowe koszty przeznaczane na leczenie.
– Do tej pory przepisy w zakresie znakowania Å›rodków spożywczych przewidywaÅ‚y, że producent powinien informować konsumenta o tym, że w produkcie zostaÅ‚y użyte takie uwodornione tÅ‚uszcze czy oleje roÅ›linne – mówi dr Agnieszka Szymecka-WesoÅ‚owska. – Natomiast zgodnie z nowÄ… regulacjÄ… komisja uznaÅ‚a, że jest to niewystarczajÄ…ce, ponieważ przeciÄ™tny konsument niekoniecznie musi sobie zdawać sprawÄ™, co to jest tÅ‚uszcz trans albo jaki ma wpÅ‚yw na zdrowie. StÄ…d teraz ciężar zostaÅ‚ przeniesiony na producentów, którzy muszÄ… zadbać o to, żeby ilość izomerów tÅ‚uszczów trans nie byÅ‚a w produkcie zbyt wysoka.
Celem WHO jest wyeliminowanie z produktów żywnoÅ›ciowych wytwarzanych przemysÅ‚owo tÅ‚uszczów trans do 2023 roku. Zdaniem agencji przyczyniajÄ… siÄ™ one do ok. 500 tys. przedwczesnych zgonów rocznie z powodu chorób serca.
