Stres odczuwany w dzieciÅ„stwie ma szkodliwy wpÅ‚yw na rozwój mózgu dzieci, a co za tym idzie, może powodować problemy zdrowotne w nastoletnim życiu. Przed negatywnymi skutkami może chronić pozytywne rodzicielstwo, czyli utrzymywanie bliskich, ciepÅ‚ych relacji z dzieckiem, akceptacja i wsparcie – wynika z badania przeprowadzonego na Uniwersytecie Pittsburskim. – To pierwsze badanie, które potwierdziÅ‚o, że pozytywne wychowanie jest zwiÄ…zane z neurobiologicznymi zmianami w mózgu – podkreÅ›la Jamie L. Hanson, adiunkt psychologii na Uniwersytecie Pittsburskim.
– Dzieci mogÄ… odczuwać stres i negatywne uczucia na wiele sposobów. MogÄ… one wynikać z interakcji w mediach spoÅ‚ecznoÅ›ciowych, zastraszania na placu zabaw. Stres jest bardzo czÄ™sto wystÄ™pujÄ…cym zjawiskiem. WiÄ™kszość dzieci zgÅ‚asza wysoki poziom stresu na pewnych etapach, który wynika z osiÄ…gniÄ™cia kolejnego etapu rozwoju lub zmiany, np. przeprowadzki do innego miasta, zmiany klasy w szkole – mówi agencji Newseria Biznes Jamie L. Hanson, wspóÅ‚autor badania Healthy Brain Network (HBN).
Naukowcy podkreÅ›lajÄ…, że stres może mieć negatywny wpÅ‚yw na zdrowie psychiczne i samopoczucie. Stres w dzieciÅ„stwie jest powiÄ…zany ze zmianami w rozwoju mózgu, w tym w obszarach kortykolimbicznych, jak ciaÅ‚o migdaÅ‚owate i hipokamp. U osób narażonych na różne formy stresu, w tym wynikajÄ…ce z zaniedbania i fizycznego znÄ™cania siÄ™, zaobserwowano mniejszÄ… objÄ™tość hipokampa. Dlatego tak istotne jest zbadanie czynników odpornoÅ›ci, które mogÄ… chronić przed stresem.
– PrzeanalizowaliÅ›my obrazy mózgu ok. 500 dzieci, które opowiedziaÅ‚y nam o stresujÄ…cych doÅ›wiadczeniach, problemach i wyzwaniach zwiÄ…zanych z zachowaniem. PodawaÅ‚y one również informacje na temat praktyk wychowawczych swoich rodziców, m.in. zwiÄ…zanych z pozytywnym wychowaniem. StwierdziliÅ›my, podobnie jak wielu innych badaczy, że w przypadku wysokiego poziomu stresu obserwujemy mniejszÄ… objÄ™tość lub ubytki tkanki w regionie mózgu nazywanym hipokampem – mówi ekspert z Uniwersytetu Pittsburskiego.
Analiza odpowiedzi ponad 480 mÅ‚odych ludzi (10–17 lat, 39 proc. kobiet i 61 proc. mężczyzn) wykazaÅ‚a, że buforem chroniÄ…cym przed szkodliwym wpÅ‚ywem stresu z dzieciÅ„stwa na zachowanie w latach mÅ‚odoÅ›ci może być ciepÅ‚e i wspierajÄ…ce rodzicielstwo. JeÅ›li badani deklarowali odczuwanie dużego stresu w dzieciÅ„stwie, byÅ‚o to powiÄ…zane z problemami w kolejnych latach (i mniejszym hipokampem) tylko wÅ›ród tych osób, które nie majÄ… doÅ›wiadczenia pozytywnego rodzicielstwa. Badani z pozostaÅ‚ej grupy nie deklarowali takich problemów.
– Pozytywne wychowanie stanowiÅ‚o swego rodzaju przeciwwagÄ™ dla wpÅ‚ywu stresu z perspektywy neurobiologicznej. JeÅ›li dane dziecko doÅ›wiadczaÅ‚o silnego stresu i jednoczeÅ›nie miaÅ‚o do czynienia ze znacznym udziaÅ‚em pozytywnego wychowania, nie obserwowaliÅ›my zmian w mózgu – wskazuje Jamie Hanson.
WiÄ™kszÄ… objÄ™tość hipokampa i ciaÅ‚a migdaÅ‚owatego odkryto u tych nastolatków, u których poziom stresu w okresie przedszkolnym byÅ‚ niski, i u tych, którzy mieli duże wsparcie ze strony najbliższych.
– Pozytywne wychowanie polega na utrzymywaniu ciepÅ‚ych, wspierajÄ…cych relacji z dzieckiem, na zapewnianiu mu wsparcia, akceptacji, komunikowaniu, że dobrze sobie radzi, chwaleniu, ewentualnie także fizycznym okazywaniu uczuć oraz wspieraniu go w trudnych chwilach i etapach życia stanowiÄ…cych wyzwanie. Posiadanie serdecznego, wspierajÄ…cego opiekuna może spowodować, że dziecko ma mniej negatywnych odczuć i pomaga mu wyciszyć intensywne emocje po przykrym zdarzeniu – mówi wspóÅ‚autor badania Healthy Brain Network (HBN). – To pierwsze badanie, które potwierdziÅ‚o, że pozytywne wychowanie jest zwiÄ…zane z neurobiologicznymi zmianami w mózgu. Kolejnym interesujÄ…cym i istotnym elementem badania jest to, że najwiÄ™kszy wpÅ‚yw pozytywnego wychowania byÅ‚ zwiÄ…zany z postrzeganiem rodziców przez dziecko.
Jak podkreÅ›la, to wÅ‚aÅ›nie perspektywa mÅ‚odzieży ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia, w jaki sposób stres życiowy ksztaÅ‚tuje neurorozwój i zachowanie.
– Uważamy ten czynnik za kluczowy. My rodzice możemy o sobie myÅ›leć, że jesteÅ›my Å›wietni – sam jestem ojcem piÄ™ciolatka, jednak jeÅ›li dziecko ma innÄ… perspektywÄ™, może to mieć inny wpÅ‚yw na jego faktyczne zachowanie i w efekcie na jego mózg – ocenia Jamie Hanson.
Z raportu „MÅ‚ode gÅ‚owy” opublikowanego przez FundacjÄ™ Unaweza wynika, że stres dnia codziennego przerasta niemal 82 proc. dzieci i mÅ‚odzieży w Polsce. Co trzecie dziecko nie ma chÄ™ci do życia, a niemal poÅ‚owa to osoby o skrajnie niskiej samoocenie. Jak wskazuje badanie „Zdrowie psychiczne wyzwaniem naszych czasów”, zlecone przez Rzecznika Praw Dziecka, rodzice czÄ™sto nie dostrzegajÄ… smutku i poczucia samotnoÅ›ci u wÅ‚asnych dzieci. PokazujÄ… to przytaczane w badaniu przykÅ‚ady dotyczÄ…ce nastroju dzieci i jego postrzegania przez rodziców. 39 proc. mÅ‚odzieży deklarowaÅ‚o, że ma dobry nastrój, a w opinii rodziców byÅ‚o ich 52 proc. W przypadku dzieci klas szóstych dysproporcja w opiniach byÅ‚a również spora – 75 proc. uczniów wskazywaÅ‚o, że ma dobry nastrój, a rodzice wskazali na 58 proc.
Wyniki badania postaw rodzicielskich „Rodzice 2022” pokazujÄ…, że zaledwie 40 proc. matek i ojców akceptuje swoje dzieci takimi, jakie sÄ…, w ten sposób uczÄ…c dzieci ufnoÅ›ci do ludzi i Å›wiata, a także zachÄ™cajÄ…c je do nawiÄ…zywania pozytywnych relacji. Niemal 1/4 rodziców nie daje dziecku autonomii i nadmiernie je kontroluje, co trzeci zaÅ› nie daje dziecku poczucia niezależnoÅ›ci i wiary w siebie.