Powodzie stanowiÄ… 40–50 proc. wszystkich katastrof naturalnych. Tylko w latach 2000–2014 w Europie zginęło przez nie ponad 2 tys. osób, a prawie 9 mln byÅ‚o narażonych na ich skutki. Plany zarzÄ…dzania ryzykiem powodziowym, które sÄ… wÅ‚aÅ›nie po raz pierwszy aktualizowane, majÄ… zapobiegać tym negatywnym konsekwencjom. Jeszcze do czerwca potrwajÄ… regionalne konsultacje spoÅ‚eczne tych planów, które pozwolÄ… wskazać najpilniejsze inwestycje przeciwpowodziowe, m.in. budowÄ™ zbiorników retencyjnych i waÅ‚ów przeciwpowodziowych.
Dane przytaczane w raporcie HEAL i Koalicji Klimatycznej „WpÅ‚yw zmiany klimatu na zdrowie” wskazujÄ…, że w latach 1997–2012 powódź w Polsce wystÄ…piÅ‚a dziewięć razy, oddziaÅ‚ujÄ…c na blisko 370 tys. ludzi i powodujÄ…c Å›mierć 113 osób. Najbardziej dotkliwa byÅ‚a powódź z 1997 roku, podczas której zginęło 55 osób, a straty siÄ™gnęły prawie 13 mln zÅ‚. W wyniku powodzi z 2010 roku zginęło 20 osób, a straty oszacowano na ponad 10 mln zÅ‚. Duże i dotkliwe powodzie zdarzajÄ… siÄ™ coraz częściej, a powodem sÄ… m.in. wybetonowane miasta czy zagospodarowanie terenów zagrożonych zalewaniem na cele mieszkaniowe i przemysÅ‚owe. Ryzyko zwiÄ™kszajÄ… także gwaÅ‚towne opady deszczu po okresie dÅ‚ugotrwaÅ‚ej suszy, ponieważ mocno wysuszona ziemia nie przyjmuje wody i wiÄ™kszość z opadów szybko spÅ‚ywa do rzek.
– PrzeglÄ…d i aktualizacja planów zarzÄ…dzania ryzykiem powodziowym sÄ… podyktowane obowiÄ…zkiem ustawowym. Polska jako kraj unijny jest zobligowana do cyklicznej aktualizacji dokumentów, które wynikajÄ… bezpoÅ›rednio z tzw. dyrektywy powodziowej. Tymi dokumentami sÄ…: wstÄ™pna ocena ryzyka powodziowego, mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego oraz plany zarzÄ…dzania ryzykiem powodziowym. Taka cykliczna aktualizacja dokumentów pozwala na bieżąco monitorować postÄ™py w realizacji zaplanowanych dziaÅ‚aÅ„ oraz planować nowe inwestycje – wyjaÅ›nia w rozmowie z agencjÄ… Newseria Biznes Renata Supryk, kierownik ZespoÅ‚u Wodnego firmy Arcadis, która jest liderem konsorcjum wykonawcy wybranego do opracowania aktualizacji planów.
Jak dodaje, nie wszystkie dziaÅ‚ania, które zostaÅ‚y ujÄ™te w pierwszym cyklu planowania, czyli w latach 2016–2022, udaÅ‚o siÄ™ zrealizować i one muszÄ… być kontynuowane w nastÄ™pnych latach. Aktualizacja jest konieczna ze wzglÄ™du na wciąż powstajÄ…ce nowe inwestycje i modernizacjÄ™ już istniejÄ…cych. PrzykÅ‚adem niedawno uruchomionego projektu jest zbiornik na Odrze w Raciborzu, który może zredukować falÄ™ powodziowÄ… o rozmiarach tej z 1997 roku i ochronić przed powodziÄ… mieszkaÅ„ców części Dolnego ÅšlÄ…ska.
– Plany zarzÄ…dzania ryzykiem powodziowym to lista inwestycji przeciwpowodziowych stworzona dla caÅ‚ej Polski. Ich zadaniem jest osiÄ…gniÄ™cie trzech gÅ‚ównych celów zarzÄ…dzania ryzykiem powodziowym – zahamowanie wzrostu ryzyka powodziowego, obniżenie aktualnego ryzyka oraz poprawa systemu zarzÄ…dzania ryzykiem powodziowym. Podczas analiz oceniamy także skuteczność dotychczasowych dziaÅ‚aÅ„, czyli budowy waÅ‚ów, zbiorników i polderów, wykorzystujÄ…c do tego modelowanie hydrauliczne – tÅ‚umaczy Renata Supryk.
W grudniu 2020 roku Ministerstwo Infrastruktury i PaÅ„stwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie rozpoczęły proces konsultacji spoÅ‚ecznych, poprzedzajÄ…cych sporzÄ…dzenie planów. OdbywajÄ… siÄ™ one w trybie spotkaÅ„ online w 28 miastach w caÅ‚ym kraju i potrwajÄ… do 22 czerwca br. W efekcie powstanÄ… plany zarzÄ…dzania ryzykiem powodziowym dla dorzeczy Odry, WisÅ‚y, PregoÅ‚y, Dunaju, Niemna i Åaby, zawierajÄ…ce warianty dziaÅ‚aÅ„ ograniczajÄ…cych ryzyko powodziowe.
Katalog przedsiÄ™wzięć ujÄ™tych w planach zawiera zarówno dziaÅ‚ania techniczne, takie jak budowa waÅ‚ów, polderów czy zbiorników retencyjnych, jak i nietechniczne, np. wdrożenie lokalnego systemu prognozowania i ostrzegania przed powodziÄ…, analizÄ™ możliwoÅ›ci zwiÄ™kszenia retencji na terenach rolniczych, leÅ›nych i zurbanizowanych, a także prace utrzymaniowe w korytach i w miÄ™dzywale rzek.
– Nie ma szans na to, aby wszystkie ujÄ™te w planach dziaÅ‚ania zostaÅ‚y zrealizowane w ciÄ…gu najbliższych szeÅ›ciu lat, dlatego nadaje siÄ™ im priorytet realizacji. ZaÅ‚ożenie jest takie, żeby dziaÅ‚ania, które majÄ… najwyższy priorytet, zostaÅ‚y wykonane bÄ…dź przynajmniej rozpoczÄ™te w ciÄ…gu najbliższych szeÅ›ciu lat – uÅ›ciÅ›la ekspertka Arcadis.
DziaÅ‚ania z najwyższym priorytetem realizacji to przede wszystkim budowa zbiorników retencyjnych oraz budowa i modernizacja waÅ‚ów przeciwpowodziowych, gÅ‚ównie w Dolinie Górnej WisÅ‚y, gdzie zagrożenie powodziowe jest najwiÄ™ksze. W regionie Górnej-Zachodniej WisÅ‚y od 2016 roku zrealizowano w sumie ponad tysiÄ…c różnorodnych dziaÅ‚aÅ„, a kilkadziesiÄ…t z nich bÄ™dzie kontynuowanych w latach 2022–2027. Zaplanowano także blisko 380 dziaÅ‚aÅ„, a prawie poÅ‚owa z nich dotyczy bezpoÅ›rednio Krakowa i najbliższych okolic.
