Udział seniorów w populacji systematycznie rośnie. Wielu z nich zbyt wcześnie staje się nieaktywnych, niesamodzielnych i niepełnosprawnych

Seniorzy w Polsce stanowiÄ… z roku na rok coraz wiÄ™kszÄ… część spoÅ‚eczeÅ„stwa. Rokrocznie pogÅ‚Ä™biajÄ… siÄ™ także ich problemy – finansowe i zdrowotne. Sytuacji nie poprawiajÄ… dÅ‚ugie kolejki do zakÅ‚adów opiekuÅ„czo-leczniczych czy placówek opieki zdrowotnej. – Zbyt dÅ‚ugo czekamy na wizytÄ™ u specjalisty, na skierowanie do ZOL-u i DPS-u. Musimy te kolejki skracać, powodować, żeby nie musieć w tej kolejce być: dbać o zdrowie, sprawność, korzystać z form aktywizacji, które mamy już dostÄ™pne, tworzyć nowe – mówi Łukasz Salwarowski, prezes Stowarzyszenia MANKO – GÅ‚os Seniora.

Starsze osoby, majÄ…ce 60 i wiÄ™cej lat, stanowiÄ… obecnie 28 proc. spoÅ‚eczeÅ„stwa, czyli niespeÅ‚na 10 mln ludzi. Jeszcze dwa lata temu byÅ‚o to ponad 25 proc. spoÅ‚eczeÅ„stwa. WedÅ‚ug prognoz GUS w 2050 roku osoby 60+ bÄ™dÄ… stanowić 40 proc. spoÅ‚eczeÅ„stwa (prawie 14 mln osób). Ich liczba i udziaÅ‚ w populacji stale wiÄ™c rosnÄ… i bÄ™dÄ… rosÅ‚y w kolejnych dekadach, a wraz z nimi – narastać bÄ™dÄ… problemy charakterystyczne dla tej grupy, których już teraz jest niemaÅ‚o.

– NajwiÄ™kszym problemem osób starszych w Polsce jest samotność, dostÄ™p do sÅ‚użby zdrowia i niewystarczajÄ…ce Å›rodki ekonomiczne do życia. Tym problemom trzeba przeciwdziaÅ‚ać i dlatego my zajmujemy siÄ™ od 12 lat edukacjÄ… i aktywizacjÄ… osób starszych. Polacy przedwczeÅ›nie wycofujÄ… siÄ™ z Å¼ycia, z aktywnoÅ›ci, przedwczeÅ›nie stajÄ… siÄ™ samotni, niesamodzielni i niepeÅ‚nosprawni – wylicza w rozmowie z agencjÄ… Newseria Biznes Łukasz Salwarowski. – Dlatego musimy zrobić wszystko, aby wyciÄ…gać ich z domu, aby przywrócić ich aktywność fizycznÄ…, psychicznÄ… i zawodowÄ….

GUS wskazuje, że w 2021 roku ponad 84,4 proc. osób w wieku 60–89 lat byÅ‚o biernych zawodowo. WspóÅ‚czynnik aktywnoÅ›ci zawodowej osób w wieku 60–89 lat wyniósÅ‚ 15,6 proc. Seniorzy czÄ™sto padajÄ… również ofiarami dyskryminacji, zwÅ‚aszcza gdy mowa o rynku pracy – podkreÅ›lajÄ… eksperci komisji ekspertów przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Jak wynika z danych przytaczanych w prezentacji „Dyskryminacja osób 50+ na rynku pracy ze wzglÄ™du na wiek w Å›wietle badaÅ„ Polskiego Instytutu Ekonomicznego”, aż 63 proc. bezrobotnych powyżej 50. roku życia stwierdziÅ‚o, że gÅ‚ównÄ… przeszkodÄ… w znalezieniu przez nich pracy jest wiek. PrzeszkadzajÄ… w tym stereotypy dotyczÄ…ce osób starszych. SpoÅ‚eczeÅ„stwo, również pracodawcy, widzi seniorów jako osoby schorowane, z niskimi kwalifikacjami zawodowymi, bez znajomoÅ›ci jÄ™zyków obcych i nowych technologii, za to z wysokimi oczekiwaniami.

JednoczeÅ›nie polscy emeryci sÄ… na pierwszym miejscu badania Preply – wÅ›ród 45 spoÅ‚eczeÅ„stw krajów rozwiniÄ™tych to Polacy najczęściej wracajÄ… do pracy, by móc godnie żyć. Jak wynika z raportu „Poverty Watch 2022. Monitoring ubóstwa i polityki spoÅ‚ecznej przeciw ubóstwu w Polsce 2021–2022”, sytuacja seniorów pogarsza siÄ™ z roku na rok. Od roku 2019 wzrosÅ‚a liczba starszych osób żyjÄ…cych w relatywnym ubóstwie – z 1,2 do 1,3 mln. Stale roÅ›nie też udziaÅ‚ seniorów wÅ›ród osób korzystajÄ…cych z pomocy żywnoÅ›ciowej. Prognozy wskazujÄ…, że trend ten bÄ™dzie postÄ™powaÅ‚.

Organizacja MANKO od lat zajmuje siÄ™ wiÄ™c wsparciem osób starszych w Polsce i ich aktywizacjÄ…. Stowarzyszenie oferuje szereg różnych programów, stworzonych z myÅ›lÄ… o seniorach. To m.in. „Gmina przyjazna seniorom” czy Ogólnopolska Karta Seniora, w ramach której klienci 60+ mogÄ… liczyć na różnego typu zniżki i oferty specjalne w sklepach, punktach usÅ‚ugowych czy instytucjach kultury. Jednym z programów jest także „Stop manipulacji. Nie daj siÄ™ oszukać”. Jak wynika z badaÅ„ stowarzyszenia, ponad milion seniorów zgÅ‚osiÅ‚o próbÄ™ oszustwa lub kradzież. Co roku przestÄ™pcy wyciÄ…gajÄ… podstÄ™pem z kont i kieszeni starszych osób ponad 100 mln zÅ‚.

– StÄ…d potrzeba edukacji w zakresie praw konsumenta, Å›wiadomoÅ›ci ekonomicznej i przeciwdziaÅ‚ania tym wszystkim patologiom, które na seniorach żerujÄ… – mówi prezes Stowarzyszenia MANKO – GÅ‚os Seniora. – Staramy siÄ™ też wspierać organizacje seniorskie, zachÄ™cajÄ…c do innowacyjnych form aktywizacji, wyciÄ…gania seniorów z domu. StÄ…d program promowany przez nas w Polsce „Poznaj swojego sÄ…siada-seniora” czy „SzkoÅ‚a przyjazna seniorom”, gdzie zachÄ™camy mÅ‚odzież do tego, żeby swoich dziadków czy seniorów edukowaÅ‚a i aktywizowaÅ‚a.

Jak ocenia, seniorzy majÄ… do wyboru różne formy aktywnoÅ›ci. To m.in. kluby seniora, uniwersytety trzeciego wieku, dzienne domy pobytu, senioralia i seniorady. MANKO organizuje co roku najwiÄ™kszÄ… imprezÄ™ seniorskÄ… w Europie Centralnej – MiÄ™dzynarodowe Senioralia w Krakowie. Raport GUS „Sytuacja osób starszych w Polsce w 2021 roku” wskazuje jednak, że spadÅ‚a nieco liczba seniorów korzystajÄ…cych z oferty bibliotek publicznych, oferty kulturalnej centrów kultury, domów i oÅ›rodków kultury oraz klubów i Å›wietlic.

Kolejna ważna kwestia to zadbanie o zdrowie seniorów. Również tu jest wiele wyzwaÅ„, przed którymi stoi szybko starzejÄ…ce siÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stwo. Wyniki badania statystycznego „Uczestnictwo w sporcie i rekreacji ruchowej”, przytaczane przez GUS, wskazujÄ…, iż w 2021 roku niecaÅ‚e 29 proc. osób powyżej 60. roku życia oceniÅ‚o swojÄ… sprawność fizycznÄ… jako bardzo dobrÄ… lub dobrÄ…, w tym jako bardzo dobrÄ… jedynie 1,4 proc. Odsetek osób starszych okreÅ›lajÄ…cych swojÄ… kondycjÄ™ jako zÅ‚Ä… wyniósÅ‚ 18 proc., a bardzo zÅ‚Ä… – 3 proc. Co drugi senior oceniÅ‚ jÄ… jako Å›redniÄ….

– Musimy wydÅ‚użać okres sprawnoÅ›ci, a skracać okres niepeÅ‚nosprawnoÅ›ci, żeby odciążyć przeciążony system opieki. MówiÄ™ tu o domach pomocy spoÅ‚ecznej (DPS) czy zakÅ‚adach opiekuÅ„czo-leczniczych (ZOL) – mówi Łukasz Salwarowski. – Mamy utrudniony dostÄ™p do opieki dÅ‚ugoterminowej, terminy do ZOL-i siÄ™gajÄ… nawet do roku. Warunki w tych oÅ›rodkach sÄ… zależne od sytuacji: mamy prywatne domy seniora, publiczne, sÄ… one kontrolowane, ale nie zawsze poziom usÅ‚ug jest taki, jak byÅ›my chcieli. W zwiÄ…zku z tym na pewno warto, o to też apelujemy, bardziej kontrolować, edukować na temat etycznego biznesu w tym obszarze. ZachÄ™camy też do certyfikowania DPS-ów i ZOL-i. StÄ…d nasza kampania, którÄ… niedÅ‚ugo rozpoczniemy, „DPS i ZOL przyjazny seniorom”, czyli taki, który speÅ‚nia warunki i troszczy siÄ™ o seniora jak o wÅ‚asnÄ… mamÄ™, a nie jak o klienta.

Jak podkreÅ›la, stowarzyszenie popiera także program deinstytucjonalizacji opieki dÅ‚ugoterminowej, czyli wspieranie rodzin w opiece nad seniorami czy powoÅ‚anie instytucji opiekunów.

– Staramy siÄ™ też walczyć z polipragmazjÄ…, czyli nadużywaniem leków, bo ponad 1,5 mln seniorów nadużywa leków. StÄ…d nasza akcja „Zażywaj leki bezpiecznie” – podkreÅ›la ekspert.

Jej celem jest zachÄ™canie seniorów do bezpÅ‚atnych przeglÄ…dów lekowych.