Ponad 80 proc. dostaw szczepionek Pfizera-BioNTechu i Moderny planowanych na 2021 rok zostaÅ‚o już sprzedanych do bogatych krajów. Te zakontraktowaÅ‚y już wystarczajÄ…cÄ… liczbÄ™ dawek, aby do koÅ„ca roku zaszczepić caÅ‚Ä… swojÄ… populacjÄ™ prawie trzykrotnie. Tymczasem biedniejsze nie bÄ™dÄ… w stanie zaszczepić nawet lekarzy czy osób z grup ryzyka. Blisko 70 krajów o niższych i Å›rednich dochodach w tym roku zaszczepi tylko 1 na 10 swoich obywateli – wynika z danych Amnesty International. Organizacja podkreÅ›la, że – zgodnie z miÄ™dzynarodowym prawem dotyczÄ…cym praw czÅ‚owieka – na bogatszych paÅ„stwach spoczywa odpowiedzialność za pomoc tym, które dysponujÄ… mniejszymi zasobami, a bez solidarnoÅ›ci nie uda siÄ™ zakoÅ„czyć globalnej pandemii COVID-19. WedÅ‚ug WHO bÄ™dzie to możliwe dopiero po wyszczepieniu okoÅ‚o 70 proc. caÅ‚ej Å›wiatowej populacji.
W krajach Europy masowe szczepienia przeciw COVID-19 ruszyÅ‚y 27 grudnia. W sobotÄ™ Wielka Brytania poinformowaÅ‚a, że tylko w ciÄ…gu jednej doby zaszczepiono prawie póÅ‚ miliona obywateli (do tej pory co najmniej jednÄ… dawkÄ™ szczepionki przyjęło w sumie ponad 5,8 mln Brytyjczyków). WÅ›ród krajów, które przodujÄ… w szczepieniach, jest też Izrael, który do tej pory zaszczepiÅ‚ ok. 25 proc. swojej populacji, a w ubiegÅ‚ym tygodniu rozpoczÄ…Å‚ podawanie szczepionki mÅ‚odzieży w wieku 16–18 lat.
W Polsce z kolei wykonano do tej pory ponad 707,5 tys. szczepieÅ„ (niecaÅ‚e 2 proc. populacji), a wedÅ‚ug rzÄ…dowych zapowiedzi do koÅ„ca marca majÄ… one objąć ok. 3,1 mln Polaków. W sobotÄ™ peÅ‚nomocnik rzÄ…du MichaÅ‚ Dworczyk poinformowaÅ‚, że 3,1 mln szczepionek, które majÄ… dotrzeć do Polski z koÅ„cem marca, zostaÅ‚y już w peÅ‚ni rozdysponowane i w tej chwili nie ma już wolnych dawek. Dynamika szczepieÅ„ w naszym kraju jest niewystarczajÄ…ca, ale – jak uzasadnia rzÄ…d – ma to zwiÄ…zek m.in. z tymczasowym ograniczeniem dostaw szczepionki Pfizera-BioNTechu do paÅ„stw UE. Firma zapowiedziaÅ‚a, że czasowo ograniczy dostawy do krajów europejskich po to, żeby móc zwiÄ™kszyć moce produkcyjne i nadrobić je w II kwartale.
– Nawet w Polsce, czyli w kraju czÅ‚onkowskim jednego z najbogatszych bloków gospodarczych na Å›wiecie, szczepienia na COVID-19 bÄ™dÄ… opóźnione ze wzglÄ™du na trudnoÅ›ci z wyprodukowaniem odpowiedniej liczby dawek szczepionki. To pokazuje, że kraje najbiedniejsze zapewne bÄ™dÄ… musiaÅ‚y czekać jeszcze wiele miesiÄ™cy, jeÅ›li nie lat, aby móc zaszczepić swoich obywateli – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes dr Wojciech Wilk, prezes Fundacji Polskie Centrum Pomocy MiÄ™dzynarodowej.
Jak wskazuje, wedÅ‚ug realistycznych prognoz część krajów afrykaÅ„skich bÄ™dzie mogÅ‚a przeprowadzić szczepienia na masowÄ… skalÄ™ dopiero w 2023 roku. To oznacza, że jeszcze przez co najmniej kolejne dwa lata bÄ™dÄ… dotkniÄ™te medycznymi, spoÅ‚ecznymi i gospodarczymi skutkami obecnej pandemii.
– JednoczeÅ›nie one caÅ‚y czas bÄ™dÄ… zagrożeniem epidemiologicznym dla innych krajów, dlatego że wirus mutuje. Mówimy nie tylko o mutacji wirusa w Wielkiej Brytanii, ale też o nowych szczepach – prawdopodobnie bardziej zaraźliwych – które pojawiÅ‚y siÄ™ w Republice PoÅ‚udniowej Afryki, ostatnio w Brazylii. Dlatego wyszczepienie jak najwiÄ™kszej liczby ludzi na Å›wiecie jest konieczne do tego, żeby zapewnić bezpieczeÅ„stwo epidemiologiczne – podkreÅ›la dr Wojciech Wilk.
Według Światowej Organizacji Zdrowia osiągnięcie zbiorowej odporności będzie możliwe dopiero po wyszczepieniu około 70 proc. całej światowej populacji. Jeżeli część państw pozostanie bez dostępu do szczepień, nie uda się zakończyć globalnej pandemii, bo wirus cały czas będzie się rozprzestrzeniać.
– Nie wystarczy, że zaszczepimy ludność Europy, a o wszystkich poza EuropÄ… możemy zapomnieć, bo to jest choroba zakaźna. W latach 70. udaÅ‚o siÄ™ wyeliminować ospÄ™, bo szczepienia objęły caÅ‚y Å›wiat. Podobnie teraz, żeby wyeliminować COVID-19, szczepienia też muszÄ… objąć caÅ‚y Å›wiat – podkreÅ›la prezes Fundacji Polskie Centrum Pomocy MiÄ™dzynarodowej.
Jak podaje Amnesty International, bogate kraje zakontraktowaÅ‚y już wystarczajÄ…cÄ… liczbÄ™ dawek, aby zaszczepić caÅ‚Ä… swojÄ… populacjÄ™ prawie trzykrotnie do koÅ„ca 2021 roku. Przoduje Kanada, która wykupiÅ‚a takÄ… liczbÄ™ dawek, która pozwoliÅ‚aby zaszczepić każdego obywatela pięć razy. Z kolei UE zakontraktowaÅ‚a dotÄ…d w sumie blisko 2,4 mld dawek, z czego do Polski w ramach wspólnego mechanizmu zakupowego ma trafić 60 mln.
WedÅ‚ug danych miÄ™dzynarodowej organizacji Oxfam bogate kraje – reprezentujÄ…ce zaledwie ok. 13 proc. Å›wiatowej populacji – kupiÅ‚y do tej pory 53 proc. wszystkich przyszÅ‚ych, najbardziej obiecujÄ…cych szczepionek. Z kolei od listopada ponad 80 proc. dostaw szczepionek Pfizera-BioNTechu i Moderny planowanych na 2021 rok zostaÅ‚o już sprzedanych do bogatych krajów.
Tymczasem 67 państw (w tym m.in. Kenia, Birma, Nigeria, Pakistan i Ukraina) o niższych i średnich dochodach pozostaje daleko w tyle. Według Amnesty International w całym przyszłym roku będą one w stanie zaszczepić na COVID-19 tylko 1 na 10 swoich obywateli, o ile przemysł farmaceutyczny i rządy innych państw nie zapewnią im właściwej pomocy.
– Tutaj wyzwania sÄ… trzy. Po pierwsze, kwestie wyprodukowania odpowiedniej liczby dawek szczepionki. Po drugie, możliwoÅ›ci zakupu tych szczepionek przez najbiedniejsze kraje Å›wiata. One nie sÄ… drogie, np. szczepionka Pfizera kosztuje ok. 40 dol., czyli ok. 160 zÅ‚ za dwie dawki. Ale w przypadku stumilionowej Etiopii przekÅ‚ada siÄ™ to już na dość duże koszty. PamiÄ™tajmy, że PKB krajów afrykaÅ„skich, czyli wielkość caÅ‚ej ich gospodarki, jest porównywalna do PKB jednego polskiego województwa. Zatem z naszego polskiego punktu widzenia te stosunkowo nieduże koszty zwiÄ…zane z zakupem szczepionek dla krajów afrykaÅ„skich sÄ… niesamowicie wysokie – mówi dr Wojciech Wilk.
Jak podkreÅ›la, trzecim wyzwaniem jest nie tylko sam zakup szczepionek, ale również koszty zwiÄ…zane z ich transportem i dystrybucjÄ….
– Ogromne nakÅ‚ady muszÄ… być wyÅ‚ożone na proces szczepienia, nie tylko personel medyczny, który musi podać te szczepionki caÅ‚ej populacji, lecz także m.in. na proces transportu. Szczepionka Pfizera musi być przechowywana w -70 stopniach Celsjusza. W przypadku wiÄ™kszoÅ›ci krajów afrykaÅ„skich jest praktycznie niemożliwe, żeby dostarczyć jÄ… do terenów poÅ‚ożonych w gÅ‚Ä™bi lÄ…du – mówi .
Prezes Polskiego Centrum Pomocy MiÄ™dzynarodowej wskazuje, że wiele krajów afrykaÅ„skich na skutek przedÅ‚użajÄ…cej siÄ™ pandemii i lockdownu może wejść w fazÄ™ gÅ‚Ä™bokiego kryzysu gospodarczego, co pociÄ…gnie za sobÄ… kolejne wojny domowe i kryzysy humanitarne na caÅ‚ym kontynencie.
– Jeżeli zapaść w ruchu turystycznym i handlu miÄ™dzynarodowym bÄ™dzie trwaÅ‚a jeszcze rok, to wiele z tych krajów wejdzie w fazÄ™ naprawdÄ™ gÅ‚Ä™bokiego kryzysu, który może skutkować powstaniem nowych zarzewi wojen domowych. Na przykÅ‚ad w Libanie widzimy, jak kryzys gospodarczy bardzo szybko przeksztaÅ‚ca siÄ™ w kryzys polityczny, a na to nakÅ‚ada siÄ™ jeszcze pandemia COVID-19 i kryzys uchodźców syryjskich – zaznacza.
Amnesty International wskazuje, że zgodnie z miÄ™dzynarodowym prawem dotyczÄ…cym praw czÅ‚owieka wszystkie kraje majÄ… obowiÄ…zek wspóÅ‚pracować w odpowiedzi na pandemiÄ™, a na bogatszych paÅ„stwach spoczywa szczególna odpowiedzialność za pomoc tym, które dysponujÄ… mniejszymi zasobami. Tymczasem w tej chwili część rzÄ…dów skupia siÄ™ wyÅ‚Ä…cznie na zapewnieniu szczepionek wÅ‚asnym obywatelom, gromadzÄ…c liczbÄ™ dawek pozwalajÄ…cÄ… na zaszczepienie ich po kilka razy, podczas gdy biedne paÅ„stwa nie bÄ™dÄ… w stanie zaszczepić nawet lekarzy czy osób z grup ryzyka. Co istotne, ich obywatele sÄ… też w wiÄ™kszym stopniu narażeni na zakażenie COVID-19, m.in. z powodu niedoboru wody pitnej, żywnoÅ›ci i ograniczonego dostÄ™pu do podstawowej opieki zdrowotnej.
– Zaszczepienie ludnoÅ›ci najbiedniejszych krajów na Å›wiecie jest moralnym obowiÄ…zkiem, przede wszystkim wÅ‚adz tych krajów, ale i wszystkich tych, którzy z tych szczepionek skorzystali i sÄ… w stanie pomóc finansowo czy z punktu widzenia humanitarnego. Ten proces bÄ™dzie trwać, ale w naszym wÅ‚asnym interesie jest to, aby szczepionka jak najszybciej dotarÅ‚a do ludzi najbardziej potrzebujÄ…cych – szczególnie do uchodźców mieszkajÄ…cych w przepeÅ‚nionych obozach, gdzie panujÄ… bardzo ciężkie warunki życia i inne choroby, nie tylko COVID-19. Na przykÅ‚ad na granicy tureckiej – czyli tysiÄ…c kilometrów od granicy UE – sÄ… obozy, gdzie na 1 mkw. przypada ponad 3 tys. osób. Åatwo sobie wyobrazić, jak ogromny bÄ™dzie koszt ludzki i jak wiele osób może pochÅ‚onąć pandemia w obozach dla uchodźców, zanim tam dotrze szczepionka – mówi dr Wojciech Wilk.
