Chorobą X, która wywoła kolejną pandemię, będzie najprawdopodobniej jedna z infekcji układu oddechowego. Powinniśmy już zacząć się do tego przygotowywać

– Choroby infekcyjne ukÅ‚adu oddechowego sÄ… szczególnie transmisyjne – wskazuje prof. Joanna Zajkowska, specjalistka chorób zakaźnych z Uniwersytetu Medycznego w BiaÅ‚ymstoku. WedÅ‚ug ekspertów to wÅ‚aÅ›nie jedna z nich bÄ™dzie tzw. chorobÄ… X, która wywoÅ‚a kolejnÄ… globalnÄ… pandemiÄ™. Polski system ochrony zdrowia nie jest do niej w peÅ‚ni przygotowany. Dlatego podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu eksperci zaapelowali do decydentów ochrony zdrowia o priorytetowe potraktowanie chorób ukÅ‚adu oddechowego i przedstawili szereg rekomendacji w tym kierunku, obejmujÄ…cych m.in. wzmożonÄ… profilaktykÄ™, rozszerzenie programów szczepieÅ„ na wszystkie etapy życia i wdrożenie tzw. szybkiej Å›cieżki dla pacjentów.  

– Pandemia obnażyÅ‚a nam niedoskonaÅ‚oÅ›ci naszego systemu ochrony zdrowia i wyostrzyÅ‚a potrzeby, które w tym systemie sÄ…. Czas, który mamy do momentu, zanim pojawi siÄ™ kolejna pandemia, powinniÅ›my wykorzystać na to, żeby wyciÄ…gnąć wnioski – ocenia w rozmowie z agencjÄ… Newseria Biznes ks. dr Arkadiusz Nowak, prezes Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, przewodniczÄ…cy Rady Organizacji Pacjentów przy Ministrze Zdrowia.

Od 4 marca 2020 roku, kiedy w Polsce odnotowano pierwszy przypadek COVID-19, do 8 wrzeÅ›nia br. zakażonych zostaÅ‚o ponad 6,2 mln osób, z których 117,2 tys. zmarÅ‚o. Pandemia uwidoczniÅ‚a brak przygotowania polskiego systemu opieki zdrowotnej do dziaÅ‚ania w kryzysowych warunkach. Eksperci oceniajÄ…, że i teraz – mimo pandemicznych doÅ›wiadczeÅ„ – nie jest gotowa na kolejne takie sytuacje.

– Pod wzglÄ™dem infrastruktury zwiÄ…zanej np. ze szpitalami polowymi czy z zabezpieczeniem bazy kadry medycznej myÅ›lÄ™, że jesteÅ›my przygotowani. Natomiast w kwestii edukacji zdrowotnej, edukacji dotyczÄ…cej szczepieÅ„ jednak ponieÅ›liÅ›my porażkÄ™ – mówi ks. dr Arkadiusz Nowak.

O kolejnej pandemii eksperci i przedstawiciele organizacji pacjentów debatowali podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu, wskazujÄ…c, że jej najbardziej prawdopodobnym źródÅ‚em – m.in. ze wzglÄ™du na dużą Å‚atwość rozprzestrzeniania – bÄ™dÄ… choroby zakaźne ukÅ‚adu oddechowego. Choroby pÅ‚uc należą do najczÄ™stszych przyczyn zgonów (wedÅ‚ug WHO sÄ… szóstÄ… najczÄ™stszÄ… przyczynÄ… Å›mierci na Å›wiecie) oraz kosztownych hospitalizacji. WÅ›ród nich jest m.in. zapalenie pÅ‚uc, na które już teraz umiera ok. 8 tys. Polaków rocznie.

 – Choroby ukÅ‚adu oddechowego, te wywoÅ‚ane przez czynniki infekcyjne, sÄ… szczególnym zagrożeniem epidemicznym, ponieważ oddychamy wspólnym powietrzem, a nasz styl życia – Å›rodki transportu, mieszkanie w miastach etc. – skraca dystans. Nie tylko w Polsce, ale np. w Azji, gdzie rzeczywiÅ›cie żyje siÄ™ w bardzo dużym tÅ‚oku. To powoduje, że te infekcje sÄ… transmitowane bardzo szybko – mówi prof. dr hab. n. med. Joanna Zajkowska, specjalistka chorób zakaźnych z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w BiaÅ‚ymstoku. – COVID-19, ale i szereg innych chorób, jak np. grypa, pokazaÅ‚y nam już, że ogniska zakażenia górnych dróg oddechowych przenoszÄ… siÄ™ w bardzo szybkim tempie, z kontynentu na kontynent, i to pomimo restrykcji.

Choroby ukÅ‚adu oddechowego wywoÅ‚ywane przez czynniki infekcyjne należą do grupy najgroźniejszych schorzeÅ„. SÄ… jednÄ… z najczÄ™stszych przyczyn zgonów i kosztownych hospitalizacji. Dlatego zanim jeszcze stanÄ… siÄ™ przyczynÄ… kolejnej pandemii, trzeba nadać im szczególny priorytet.

– Pandemia powinna zmusić osoby decydujÄ…ce o polskim systemie ochrony zdrowia do tego, aby potraktować priorytetowo zarówno profilaktykÄ™, jak i strategiÄ™ leczenia takich chorób – mówi ks. dr Arkadiusz Nowak.

Wraz z postÄ™pujÄ…cym zjawiskiem starzenia siÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stwa roÅ›nie liczba osób w grupie podwyższonego ryzyka ciężkiego przebiegu chorób ukÅ‚adu oddechowego wywoÅ‚anych przez choroby zakaźne. Dlatego w tym kontekÅ›cie ważne jest dbanie o zdrowie i sprawność seniorów. Jednak tym, co może uchronić spoÅ‚eczeÅ„stwo przed kolejnÄ… pandemiÄ…, sÄ… przede wszystkim szczepienia populacyjne (np. przeciw grypie, pneumokokom, krztuÅ›cowi, COVID-19).

– Szczepienia, szczepienia i raz jeszcze szczepienia. I to nie tylko w odniesieniu do dzieci, ale i dorosÅ‚ych o obniżonej odpornoÅ›ci oraz grup wrażliwych, czyli m.in. osób starszych i pacjentów DPS-ów – mówi prezes IPPEZ.

– Profilaktyka i szczepienia powinny być priorytetem paÅ„stwa, bo to sÄ… najbardziej opÅ‚acalne inwestycje po stronie systemu ochrony zdrowia. Osoba zaszczepiona – dziÄ™ki relatywnie niskokosztochÅ‚onnej procedurze – nie rozwija ciężkich objawów choroby, które koÅ„czÄ… siÄ™ hospitalizacjÄ…, utratÄ… zdrowia lub nawet zgonem – dodaje dr n. med. Jakub GierczyÅ„ski, ekspert systemu ochrony zdrowia z Instytutu ZarzÄ…dzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego.

Podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu organizacje pacjenckie i eksperci zaapelowali do decydentów ochrony zdrowia o priorytetowe potraktowanie chorób ukÅ‚adu oddechowego i przedstawili szereg rekomendacji w tym kierunku, ujÄ™tych w dokumencie Deklaracja Karpacka dla Zdrowia. ObejmujÄ… one m.in. rozszerzenie programów szczepieÅ„ na wszystkie etapy życia, objÄ™cie szczególnÄ… ochronÄ… osób z grup ryzyka, m.in. chorych przewlekle oraz seniorów, oraz wdrożenie tzw. szybkiej Å›cieżki dla pacjentów z takimi schorzeniami.  

– Wprowadzenie szybkiej Å›cieżki diagnostyczno-terapeutycznej w chorobach ukÅ‚adu oddechowego zaleca wiÄ™kszość ekspertów klinicznych i systemowych. Ta Å›cieżka musi siÄ™ rozpoczynać od jak najszybszej diagnozy postawionej przez lekarza POZ, który zadecyduje, jakÄ… dalszÄ… procedurÄ™ wdrożyć – mówi dr n. med. Jakub GierczyÅ„ski. – W przypadku COVID-19 ta Å›cieżka rozpocznie siÄ™ od diagnozy infekcji wirusem SARS-CoV-2. Mamy na szczęście terapie doustne, które podane w ciÄ…gu piÄ™ciu dni sÄ… bardzo skuteczne, jeżeli chodzi o zahamowanie rozwoju COVID-19, szczególnie u pacjentów z grupy ryzyka, czyli pacjentów po 60. roku życia, z cukrzycÄ…, chorobami naczyÅ„ czy nadciÅ›nieniem.

Jak podkreÅ›la ekspert, kluczowÄ… rolÄ™ w przeciwdziaÅ‚aniu zagrożeniom epidemicznym odgrywajÄ… też komunikacja i edukacja, które – co udowodniÅ‚a już pandemia COVID-19 – pomagajÄ… w walce z dezinformacjÄ… wÅ›ród spoÅ‚eczeÅ„stwa.

– PowinniÅ›my już od dziecka edukować, że należy dbać o wÅ‚asne zdrowie, że należy siÄ™ szczepić – mówi ekspert z Uczelni Łazarskiego.

– MÄ…dre, racjonalne dyskusje z ruchami antyszczepionkowymi to jest lekcja, którÄ… powinniÅ›my odrobić. Przeprowadzenie programów edukacyjnych – tutaj myÅ›lÄ™, że popeÅ‚niliÅ›my trochÄ™ bÅ‚Ä™dów i powinniÅ›my siÄ™ jednak nauczyć, że powinny one być starannie przygotowane, kierowane do poszczególnych grup odbiorców w sposób dla nich dedykowany – podkreÅ›la prof. Joanna Zajkowska.

Sygnatariusze deklaracji zdajÄ… sobie sprawÄ™ z ograniczonych zasobów opieki zdrowotnej, dlatego apelujÄ… również, by pilnie rozszerzyć farmaceutom możliwość wykonywania szczepieÅ„ przeciw chorobom ukÅ‚adu oddechowego.

DeklaracjÄ™ KarpackÄ… dla Zdrowia podpisaÅ‚y organizacje pacjenckie skupione w Sojuszu Na Rzecz Zwalczania Chorób Zakaźnych UkÅ‚adu Oddechowego „Polska Zdrowo Oddycha”: Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, Federacja StowarzyszeÅ„ Amazonki, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pacjentów ze Schorzeniami Serca i NaczyÅ„ EcoSerce, Polska Federacja StowarzyszeÅ„ Chorych na AstmÄ™ i Choroby Alergiczne i PrzewlekÅ‚e Obturacyjne Choroby PÅ‚uc.