Na poczÄ…tku stycznia Komisja Europejska wydaÅ‚a zgodÄ™ na wprowadzenie do sprzedaży w krajach Wspólnoty produktów zawierajÄ…cych mÄ…kÄ™ ze Å›wierszczy. Zgoda wydana zostaÅ‚a jednemu producentowi i bÄ™dzie obowiÄ…zywaÅ‚a przez pięć lat. Produkt cechuje siÄ™ wysokÄ… zawartoÅ›ciÄ… biaÅ‚ka i może być wykorzystywany jako substytut mÄ…ki zbożowej. Choć produkcja żywnoÅ›ci z owadów budzi wÅ›ród Europejczyków kontrowersje, to na Å›wiecie, a zwÅ‚aszcza w krajach azjatyckich, jest to czÄ™sta praktyka. Ma ona również istotny wymiar ekologiczny: hodowla owadów jest dużo mniejszym emitentem gazów cieplarnianych niż hodowla bydÅ‚a i trzody chlewnej. Co wiÄ™cej, Å›wierszcze sÄ… nie tylko źródÅ‚em biaÅ‚ka, ale i bÅ‚onnika, witamin i mineraÅ‚ów.
Z danych Humane Society International wynika, że ponad 16,5 proc. emisji gazów cieplarnianych spowodowanych przez czÅ‚owieka pochodzi z hodowli zwierzÄ…t. To odsetek zbliżony do tego, za który odpowiada transport. Co wiÄ™cej, jeÅ›li sytuacja siÄ™ nie zmieni, to do 2030 roku sektor ten bÄ™dzie odpowiadaÅ‚ za ponad poÅ‚owÄ™ skumulowanej globalnej emisji dwutlenku wÄ™gla.
– Å»ywność z owadów w mniejszy sposób wpÅ‚ywa na Å›rodowisko niż tradycyjna przymusowa hodowla zwierzÄ…t. Wykorzystujemy o wiele mniej wody, o wiele mniej miejsca, a owady możemy karmić resztkami – mówi w wywiadzie dla agencji Newseria Innowacje Paulina Górska, ekoedukatorka, ekspertka ds. zrównoważonego rozwoju. – Musimy szukać takich źródeÅ‚ biaÅ‚ka, które bÄ™dÄ… wywierać mniejszy negatywny wpÅ‚yw na Å›rodowisko.
Ma to też aspekt ekonomiczny – hodowla owadów zajmuje znacznie mniej czasu i wymaga znacznie mniejszych nakÅ‚adów finansowych niż ryb czy zwierzÄ…t domowych.
– Cztery Å›wierszcze to równowartość szklanki mleka pod wzglÄ™dem zawartoÅ›ci biaÅ‚ka. PowinniÅ›my poszukiwać nowych źródeÅ‚ biaÅ‚ka, bo naukowcy przewidujÄ…, że w 2050 roku bÄ™dziemy potrzebowali produkować nawet 50 proc. wiÄ™cej żywnoÅ›ci niż dzisiaj – mówi Paulina Górska. – Ponad 2 mld ludzi na caÅ‚ym Å›wiecie regularnie spożywa owady i dla nas, w Europie czy Polsce, jest to kontrowersyjne, to nie sÄ… nasze nawyki żywieniowe, nie jesteÅ›my przyzwyczajeni do jedzenia owadów, ale być może za 20 lat to siÄ™ zmieni. JeÅ›li chodzi o wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci odżywcze takiej mÄ…ki, to Å›wierszcze dostarczajÄ… nawet 60 proc. biaÅ‚ka, wiÄ™c one sÄ… po prostu bardzo odżywcze. ZawierajÄ… też różne witaminy, mineraÅ‚y i bÅ‚onnik, na przykÅ‚ad z chityny. To bardzo pożywny pokarm.
MÄ…ka z owadów może być substytutem mÄ…ki ze zboża. Zgodnie z rozporzÄ…dzeniem Komisji Europejskiej sproszkowane Å›wierszcze mogÄ… być stosowane pod pewnymi warunkami m.in. w pieczywie, herbatnikach, produktach makaronowych, sosach, pizzach, zupach czy napojach. Zgoda KE dotyczy jednak jednego producenta.
– Jest zgoda dla jednej firmy na pięć lat, ale możemy siÄ™ spodziewać tego, że bÄ™dzie to trend rosnÄ…cy i że ten rynek bÄ™dzie rósÅ‚ – mówi ekoedukatorka. – JeÅ›li jednak weźmiemy kwestie etyczne pod uwagÄ™, to nie jest to żywność atrakcyjna dla wegetarian czy wegan. Powstaje też pytanie, czy dobrym kierunkiem jest to, że tradycyjnÄ… hodowlÄ™ zwierzÄ…t chcemy wymienić również na hodowlÄ™ zwierzÄ…t, która powiedzmy, że wywoÅ‚uje mniejszy negatywny wpÅ‚yw na Å›rodowisko, ale nadal wykorzystujemy zwierzÄ™ta.
Tego typu rozważania stawiajÄ… wiÄ™c wyżej poszukiwanie roÅ›linnych źródeÅ‚ biaÅ‚ka. W tym temacie wiele siÄ™ dzieje i wciąż pojawiajÄ… siÄ™ nowe pomysÅ‚y i innowacje. RozwiÄ…zaniem, nad którym od kilku lat trwajÄ… prace, może być miÄ™so produkowane z protein sojowych lub grochowych.
– Jest ono drukowane w technologii 3D. Może wyglÄ…dać jak na przykÅ‚ad stek i zastÄ™pować nam potrzebÄ™ jedzenia miÄ™sa w takiej postaci, do której jesteÅ›my przyzwyczajeni. Istotnym trendem przyszÅ‚oÅ›ci najprawdopodobniej bÄ™dzie produkcja żywnoÅ›ci z alg, które sÄ… bardzo odżywcze, zawierajÄ… bardzo dużo biaÅ‚ka, a ich hodowla jest bardziej ekologiczna niż na przykÅ‚ad soi. Ciekawym trendem jest też wertykalna hodowla żywnoÅ›ci roÅ›linnej – wymienia ekspertka.
Na Å›wiecie coraz wiÄ™kszÄ… popularność zdobywa miÄ™so wytwarzane w warunkach laboratoryjnych. PrzykÅ‚adowo resort rolnictwa w Chinach w ubiegÅ‚ym roku wydaÅ‚ deklaracjÄ™, w której po raz pierwszy wÅ‚Ä…czyÅ‚ miÄ™so hodowane komórkowo i inne kategorie „żywnoÅ›ci przyszÅ‚oÅ›ci” do swojego piÄ™cioletniego planu rozwoju rolnego.
– Singapur jest pierwszym krajem, w którym takie miÄ™so zostaÅ‚o dopuszczone do sprzedaży. W tamtejszych restauracjach możemy zjeść miÄ™so, które zostaÅ‚o wyhodowane komórkowo, czyli w laboratorium, bez przemysÅ‚owej hodowli zwierzÄ…t, przez co jest ono pozbawione antybiotyków. Nawet w galeriach handlowych znajdujÄ… siÄ™ stoiska, na których możemy kupić wyÅ‚Ä…cznie miÄ™so wyhodowane komórkowo. Ostatnio również w Stanach Zjednoczonych taka żywność zostaÅ‚a uznana za bezpiecznÄ…. Wydaje siÄ™ wiÄ™c, że to jest bardzo mocny trend i być może za 20 lat te produkty bÄ™dÄ… już bardziej przystÄ™pne cenowo – przewiduje Paulina Górska.
Z danych zebranych przez RoÅ›linniejemy wynika, że coraz wiÄ™cej rzÄ…dów wspiera inicjatywy, które majÄ… na celu ograniczenie spożycia miÄ™sa. WÅ›ród nich jest dotowanie produkcji przyjaznej Å›rodowisku i rozwijaniu alternatyw dla miÄ™sa i produktów odzwierzÄ™cych, wprowadzanie zniżek na produkty pochodzenia roÅ›linnego czy wyższych podatków na miÄ™so. Holendrzy chcÄ… być liderami w badaniach i produkcji roÅ›linnych alternatyw dla miÄ™sa i nabiaÅ‚u, a także inwestujÄ… w miÄ™so hodowane komórkowo. LiczÄ… na to, że bÄ™dzie to w przyszÅ‚oÅ›ci ważna i dochodowa gałąź gospodarki. Również Finlandia dotuje z funduszu innowacji prace nad rozwojem biaÅ‚ek roÅ›linnych z rodzimych upraw i chce być liderem w tym przemyÅ›le.
WedÅ‚ug MarketsandMarkets Å›wiatowy rynek substytutów miÄ™sa byÅ‚ w 2021 roku wyceniany na prawie 1,9 mld dol. Do 2027 roku branża ta wypracuje przychody, które przekroczÄ… 4 mld dol.