– OkoÅ‚o 30 proc. Polaków to osoby przyzwyczajone wyÅ‚Ä…cznie do pÅ‚atnoÅ›ci bezgotówkowych. To oznacza, że gotówka w ich życiu może nie funkcjonować, nie majÄ… takiej potrzeby – mówi dr Urszula Wysocka z warszawskiej Wyższej SzkoÅ‚y Bankowej. Jak wskazuje, stopniowy wzrost ubankowienia i kolejne nowinki, które Polacy szybko i chÄ™tnie adaptujÄ…, przyczyniajÄ… siÄ™ do tego, że popularność pÅ‚atnoÅ›ci bezgotówkowych sukcesywnie roÅ›nie, a pandemia COVID-19 dodatkowo jÄ… zwiÄ™kszyÅ‚a. Tego trendu nie odwróci nawet uchwalona niedawno ustawa, która obliguje punkty handlowo-usÅ‚ugowe do przyjmowania pÅ‚atnoÅ›ci gotówkÄ…. Ten obowiÄ…zek zostaÅ‚ wprowadzony z myÅ›lÄ… o osobach wykluczonych finansowo.
– W październiku zostaÅ‚a wprowadzona ustawa, która obliguje punkty handlowo-usÅ‚ugowe do tego, aby umożliwiÅ‚y klientom pÅ‚atnoÅ›ci gotówkowe. Warto zaznaczyć, że to nie dotyczy punktów samoobsÅ‚ugowych, ale każdy inny już taki wymóg ma – mówi agencji Newseria Biznes dr Urszula Wysocka. – Ta ustawa nie wprowadziÅ‚a jednak zbyt wielu zmian, ponieważ już wczeÅ›niej wiÄ™kszość punktów handlowo-usÅ‚ugowych miaÅ‚a możliwość przyjmowania pÅ‚atnoÅ›ci gotówkÄ….
Zgodnie z ustawÄ…, którÄ… pod koniec wrzeÅ›nia podpisaÅ‚ prezydent Andrzej Duda, z witryn sklepowych muszÄ… zniknąć tabliczki z napisem „pÅ‚atność tylko kartÄ…”. Zgodnie z nowÄ… regulacjÄ…, forsowanÄ… przez szefa NBP Adama GlapiÅ„skiego, żaden sklep ani usÅ‚ugodawca nie bÄ™dzie mógÅ‚ uzależnić sprzedaży towaru bÄ…dź usÅ‚ugi od konkretnej formy pÅ‚atnoÅ›ci ani odmówić przyjÄ™cia zapÅ‚aty w gotówce. Ten obowiÄ…zek nie bÄ™dzie jednak dotyczyć m.in. sprzedaży przez internet czy w punktach samoobsÅ‚ugowych.
– Ona wynika z tego, że w niektórych częściach Polski poziom ubankowienia i Å›wiadomoÅ›ci pÅ‚atnoÅ›ci bezgotówkowych wciąż jest mniejszy niż na przykÅ‚ad w dużych miastach. StÄ…d automatycznie w tych regionach powinna być zapewniona możliwość pÅ‚atnoÅ›ci gotówkowych – mówi ekspertka WSB w Warszawie.
Raport NBP „Zwyczaje pÅ‚atnicze w Polsce w 2020 roku” wskazuje, że gotówka wciąż jest najczęściej wskazywanÄ… przez badanych metodÄ… pÅ‚atnoÅ›ci. Prawie 98 proc. respondentów potwierdziÅ‚o, że pÅ‚aciÅ‚o w ten sposób w ciÄ…gu ostatnich 12 miesiÄ™cy poprzedzajÄ…cych badanie. Na kartÄ™ pÅ‚atniczÄ… z technologiÄ… zbliżeniowÄ… wskazaÅ‚o prawie 76 proc. Jednak w codziennych transakcjach w fizycznych sklepach i punktach usÅ‚ugowych gotówka straciÅ‚a pozycjÄ™ dominujÄ…cÄ…, odpowiadajÄ…c za niecaÅ‚e 47 proc. liczby transakcji i 29,3 proc. ich wartoÅ›ci. PrzeważaÅ‚a tylko w pÅ‚atnoÅ›ciach do 25 zÅ‚ i w przedziale 25–50 zÅ‚.
Analiza banku centralnego wykazaÅ‚a, że okoÅ‚o 49 proc. transakcji gotówkowych w ostatnim roku zostaÅ‚o zrealizowanych przez osoby posiadajÄ…ce karty pÅ‚atnicze w miejscach wyposażonych w terminal pÅ‚atniczy. Osoby te, mimo możliwoÅ›ci zapÅ‚aty kartÄ… (posiadanie karty i obecność terminala), wybraÅ‚y transakcje gotówkowe z uwagi na wÅ‚asne preferencje. Blisko 17 proc. transakcji gotówkowych zrealizowanych zostaÅ‚o przez osoby, które nie posiadaÅ‚y karty pÅ‚atniczej w miejscach, które byÅ‚y wyposażone w terminal. To może być grupa osób wykluczonych finansowo. Tym bardziej że w trakcie pandemii zdarzaÅ‚y siÄ™ sytuacje, w których realizacja pÅ‚atnoÅ›ci gotówkowych byÅ‚a utrudniona. DoÅ›wiadczyÅ‚o tego 8,3 proc. badanych.
– Pandemia spowodowaÅ‚a, że staliÅ›my siÄ™ ostrożniejsi w kwestii korzystania z gotówki. Wynika to z faktu, że nie tylko w Polsce, ale i wszÄ™dzie na Å›wiecie pÅ‚atnoÅ›ci bezgotówkowe byÅ‚y promowane jako bezpieczniejsze – mówi dr Urszula Wysocka.
ZwiÄ…zek Banków Polskich w swoim grudniowym raporcie również zauważa, że COVID-19 zmieniÅ‚ zwyczaje pÅ‚atnicze Polaków, a rozwój metod dokonywania pÅ‚atnoÅ›ci bezgotówkowych jeszcze nigdy dotÄ…d nie przebiegaÅ‚ tak szybko. Jak ocenia ekspertka warszawskiej WSB, to też może Å›wiadczyć o tym, że nowa regulacja nie bÄ™dzie mieć rewolucyjnego przeÅ‚ożenia na nawyki Polaków, którzy z każdym rokiem w coraz wiÄ™kszym stopniu przekonujÄ… siÄ™ do pÅ‚atnoÅ›ci bezgotówkowych.
– JesteÅ›my coraz bardziej ubankowieni. W tej chwili ok. 80 proc. Polaków posiada rachunek bankowy. To też oznacza, że jesteÅ›my automatycznie coraz bardziej otwarci na korzystanie z usÅ‚ug bankowych i różne formy pÅ‚atnoÅ›ci – mówi Urszula Wysocka.
PÅ‚atnoÅ›ciom bezgotówkowym mocno sprzyja też wzrost liczby Polaków, którzy aktywnie korzystajÄ… z e-bankowoÅ›ci. WedÅ‚ug danych ZwiÄ…zku Banków Polskich na koniec ub.r. byÅ‚o ich już 19,43 mln. Z kolei aż 37,99 mln klientów indywidualnych banków posiadaÅ‚o umowy umożliwiajÄ…ce dostÄ™p do bankowoÅ›ci internetowej. WedÅ‚ug danych NBP w I kwartale br. na okoÅ‚o 38 mln Polaków przypadaÅ‚o w sumie 44,1 mln kart pÅ‚atniczych (w tym prawie 39 mln kart zbliżeniowych), którymi dokonano w tym czasie 1,52 mld transakcji na Å‚Ä…cznÄ… kwotÄ™ 198,2 mld zÅ‚. Transakcje bezgotówkowe stanowiÅ‚y wÅ›ród nich blisko 93 proc. Dane NBP potwierdzajÄ…, że Polska należy do grona krajów o najwyższym poziomie użycia kart zbliżeniowych na Å›wiecie.
– Polska od wielu lat jest w czoÅ‚ówce krajów, w których wprowadzane sÄ… innowacyjne formy pÅ‚atnoÅ›ci. PrzyglÄ…dajÄ…c siÄ™ temu, w jaki sposób dokonujemy pÅ‚atnoÅ›ci bezgotówkowych, można zauważyć, że sÄ… to w wiÄ™kszoÅ›ci pÅ‚atnoÅ›ci kartÄ… pÅ‚atniczÄ…, bezdotykowe. PÅ‚acimy również telefonem czy zegarkiem, jesteÅ›my coraz bardziej otwarci na nowinki – podkreÅ›la ekspertka warszawskiej WSB.
Statystyki pokazujÄ…, że Polacy coraz chÄ™tniej pÅ‚acÄ… też innymi instrumentami, takimi jak telefon albo tzw. wearables, czyli zegarek bÄ…dź opaska. WedÅ‚ug danych Cashless w II kwartale tego roku udziaÅ‚ pÅ‚atnoÅ›ci mobilnych we wszystkich transakcjach zbliżeniowych wynosiÅ‚ już ok. 10 proc., natomiast z badania Mastercard, przeprowadzonego w 2019 roku, wynika, że Polska już wtedy byÅ‚a piÄ…tym krajem w Europie i szóstym na Å›wiecie pod wzglÄ™dem liczby transakcji dokonywanych za pomocÄ… wearables.
– OczywiÅ›cie do tego trzeba też dodać nasz polski BLIK, który podbija już nie tylko PolskÄ™ – mówi dr Urszula Wysocka.
Dane pokazujÄ…, że popularność BLIK-a praktycznie z każdym kolejnym kwartaÅ‚em bije nowe rekordy. W II kwartale br. liczba jego aktywnych użytkowników wynosiÅ‚a 8 mln, co oznacza prawie 50-proc. wzrost w porównaniu z analogicznym okresem rok wczeÅ›niej. Od kwietnia do czerwca br. użytkownicy BLIK-a zrealizowali w sumie blisko 176 mln transakcji, czyli dwa razy wiÄ™cej rok do roku. Ich Å‚Ä…czna wartość również podwoiÅ‚a siÄ™ w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku i siÄ™gnęła 24 mld zÅ‚.
Ekspertka warszawskiej WSB ocenia, że przyszÅ‚ość rynku pÅ‚atnoÅ›ci w Polsce bÄ™dzie prawdopodobnie zmierzać w kierunku wykorzystania kodów QR.
– W tym przypadku nie potrzebujemy żadnej karty. Podchodzimy do punktu handlowego, przykÅ‚adamy telefon z aplikacjÄ…, skanujemy kod QR, który jest powiÄ…zany z naszÄ… aplikacjÄ… bankowÄ…, i automatycznie pÅ‚acimy za dany towar. W Polsce tego jeszcze nie ma, ale nie mam wÄ…tpliwoÅ›ci, że dosyć szybko siÄ™ to pojawi. Wymaga to też wprowadzenia pewnych regulacji i zadbania o bezpieczeÅ„stwo naszych pÅ‚atnoÅ›ci – mówi dr Urszula Wysocka.