Kryzys energetyczny, rosnÄ…ce rachunki za prÄ…d i ogrzewanie sÄ… wyzwaniem nie tylko dla indywidualnych odbiorców, ale też dla samorzÄ…dów. Jedni i drudzy majÄ… jednak do dyspozycji szeroki wachlarz dziaÅ‚aÅ„ i dotacji, z których mogÄ… skorzystać, żeby obniżyć ich wysokość. Polska Zielona Sieć przez caÅ‚y sezon grzewczy prowadziÅ‚a kampaniÄ™ „CiepÅ‚a zima”, w której pokazywaÅ‚a różne sposoby na obniżenie rachunków za energiÄ™. Jego częściÄ… byÅ‚ m.in. specjalnie opracowany przewodnik online z listÄ… programów i źródeÅ‚ dotacji wspierajÄ…cych efektywność energetycznÄ….
– Polacy starajÄ… siÄ™ zmniejszyć rachunki za energiÄ™, do czego gÅ‚ównÄ… motywacjÄ… jest oczywiÅ›cie znaczÄ…cy wzrost cen energii elektrycznej i cieplnej w ostatnich kilkunastu miesiÄ…cach. Dodatkowym elementem motywujÄ…cym jest to, że ciÄ…gle mamy bardzo wysokÄ… inflacjÄ™, wiÄ™c te zwyżki cen dotyczÄ… nie tylko energii, ale i wszystkich produktów i usÅ‚ug. Tak wiÄ™c pieniÄ…dze zaoszczÄ™dzone na rachunkach za energiÄ™ Polacy mogÄ… przeznaczyć na inne wydatki – mówi Mateusz Kowalik, kierownik projektu Sprawiedliwa Transformacja, Polska Zielona Sieć.
W przeprowadzonym we wrzeÅ›niu ub.r. badaniu Biostatu zamiar oszczÄ™dzania energii zadeklarowaÅ‚o aż 87 proc. Polaków. Natomiast 40,3 proc. gospodarstw domowych wskazaÅ‚o, że jej koszty sÄ… dużym obciążeniem ich domowego budżetu. Podobny odsetek (40,7 proc.) wskazaÅ‚, że – aby opÅ‚acić rachunki za energiÄ™ – musi znaczÄ…co ograniczać inne wydatki. Tylko niecaÅ‚e 7 proc. gospodarstw domowych zadeklarowaÅ‚o, że z powodu rosnÄ…cych kosztów energii w ogóle nie musi zmieniać swoich przyzwyczajeÅ„.
– Jednym ze sposobów, który pozwala na ograniczenie zużycia prÄ…du, sÄ… przemyÅ›lane zakupy, kiedy już zdecydujemy siÄ™ na wymianÄ™ sprzÄ™tów, zwÅ‚aszcza tych najbardziej energochÅ‚onnych, takich jak lodówka, pralka czy zmywarka. Podczas wymiany tych sprzÄ™tów warto kupić takie, które charakteryzujÄ… siÄ™ jak najniższym zużyciem energii – mówi Mateusz Kowalik. – Kolejnym sposobem na obniżenie rachunków za energiÄ™ jest też zmiana codziennych nawyków. Trzeba np. wyÅ‚Ä…czać Å›wiatÅ‚o wszÄ™dzie tam, gdzie nas nie ma, albo podwyższyć temperaturÄ™ w lodówce, nawet o póÅ‚ stopnia. To dziaÅ‚anie wydaje siÄ™ niemal niezauważalne, ale w dÅ‚uższym okresie już przynosi pewne oszczÄ™dnoÅ›ci. Rachunki możemy obniżyć także dziÄ™ki zmianie nawyków podczas przygotowywania potraw. Jeżeli np. przygotowujemy jakieÅ› danie w piekarniku, wystarczy skrócić czas pieczenia o kilka minut, a potrawa dojdzie do pożądanego stanu dziÄ™ki tzw. ciepÅ‚u resztkowemu.
DÅ‚ugofalowym sposobem obniżenia rachunków za energiÄ™ i ogrzewanie może być też kompleksowa termomodernizacja domu – zwÅ‚aszcza że wedÅ‚ug ekspertów kryzys energetyczny nie zakoÅ„czy siÄ™ tej zimy i z problemami trzeba siÄ™ też liczyć w kolejnym sezonie grzewczym. Å»eby siÄ™ do niego przygotować, warto już teraz rozważyć takÄ… inwestycjÄ™, korzystajÄ…c z dotacji, które można pozyskać w ramach caÅ‚ego wachlarza rzÄ…dowych programów.
– ŹródeÅ‚ finansowania na poprawÄ™ efektywnoÅ›ci energetycznej w mieszkaniu bÄ…dź domu jednorodzinnym w tej chwili nie brakuje. Mamy do dyspozycji szereg rzÄ…dowych programów, w wiÄ™kszoÅ›ci z dofinansowaniem funduszy unijnych, które wspierajÄ… okreÅ›lone grupy odbiorców – mówi Krzysztof Mrozek, kierownik programu Fundusze Europejskie dla Klimatu w Polskiej Zielonej Sieci. – Przede wszystkim jest to flagowy program Czyste Powietrze, który ma wspierać termomodernizacjÄ™ i wymianÄ™ źródeÅ‚ ciepÅ‚a, czyli wymianÄ™ starych pieców na nowoczesne i ekologiczne, a przy tym tanie w eksploatacji. To jest program skierowany do mieszkaÅ„ców domów jednorodzinnych, którzy zmagajÄ… siÄ™ z problemem nieefektywnoÅ›ci energetycznej swojego budynku, majÄ… przestarzaÅ‚y piec. I można dostać w nim naprawdÄ™ spore dofinansowanie wynoszÄ…ce od 66 do ponad 130 tys. zÅ‚, w zależnoÅ›ci od progu dochodowego i zamożnoÅ›ci gospodarstwa domowego.
Na poczÄ…tku stycznia br. ruszyÅ‚o przyjmowanie wniosków do nowej, zaktualizowanej wersji programu Czyste Powietrze. JednÄ… z ważniejszych zmian jest podniesienie progów dochodowych dla ubiegajÄ…cych siÄ™ o dotacjÄ™. Wyższa jest też kwota dofinansowania, która – w zależnoÅ›ci od dochodów – siÄ™ga nawet 136 tys. zÅ‚ w przypadku inwestycji w kompleksowÄ…, gÅ‚Ä™bokÄ… termomodernizacjÄ™. W programie urealniono również wartoÅ›ci poszczególnych kosztów kwalifikowanych. Wszystko to ma zachÄ™cić beneficjentów do bardziej kompleksowych inwestycji – instalacji OZE, wymiany źródeÅ‚ ciepÅ‚a i termomodernizacji budynku jednorodzinnego.
– Termomodernizacja wspierana z programu Czyste Powietrze to nie jest to, co nam przychodzi na myÅ›l, kiedy sÅ‚yszymy to sÅ‚owo, czyli po prostu przyklejenie styropianu na Å›cianÄ™. Tu chodzi o dużo gÅ‚Ä™bsze i poważniejsze dziaÅ‚ania, poprzedzone audytem energetycznym, podczas którego profesjonalista sprawdza, gdzie tak naprawdÄ™ leży problem, którÄ™dy ciepÅ‚o ucieka z domu. Potem wydaje rekomendacje, na tej podstawie powstaje projekt i przeprowadzana jest tzw. kompleksowa, gÅ‚Ä™boka termomodernizacja, która obejmuje m.in. ocieplenie Å›cian, wymianÄ™ okien, zaizolowanie stropów i podÅ‚óg – mówi Krzysztof Mrozek.
Ekspert zwraca również uwagÄ™ na podwyższone kwoty dofinansowania w cieszÄ…cym siÄ™ dużą popularnoÅ›ciÄ… programie dofinansowania prosumenckich mikroinstalacji fotowoltaicznych Mój PrÄ…d. W kwietniu br. ma wystartować jego kolejna, piÄ…ta edycja, rozszerzona o dopÅ‚aty do instalacji pomp ciepÅ‚a oraz kolektorów sÅ‚onecznych sÅ‚użących podgrzaniu wody użytkowej. Beneficjenci bÄ™dÄ… mogli pozyskać w niej na takie dziaÅ‚ania Å‚Ä…cznie nawet do 58 tys. zÅ‚.
– To jest w dużej mierze pomoc polegajÄ…ca na refinansowaniu, czyli najpierw trzeba te pieniÄ…dze wyÅ‚ożyć z wÅ‚asnej kieszeni albo z kredytu, a nastÄ™pnie spÅ‚acić z dotacji. Na szczęście w Czystym Powietrzu jest przewidziany wyjÄ…tek dla osób najmniej zamożnych, które nie mogÄ… sobie pozwolić na wziÄ™cie kredytu i nie posiadajÄ… oszczÄ™dnoÅ›ci, które mogÄ… uzyskać prefinansowanie na tego typu wydatki. To jest jedna rzecz niesÅ‚ychanie istotna. DrugÄ… jest wÅ‚aÅ›nie audyt energetyczny, który też jest dofinansowany w caÅ‚oÅ›ci dla wszystkich beneficjentów. Teraz, kiedy jest jeszcze zimno, jest na niego najlepszy czas, ale tak naprawdÄ™ ten audyt można wykonać na każdym etapie przygotowaÅ„ do inwestycji, żeby stwierdzić, co tak naprawdÄ™ jest potrzebne, skonsultować siÄ™ z ekspertem, który powie, co musimy zrobić, żeby poprawić efektywność energetycznÄ… budynku – mówi kierownik programu Fundusze Europejskie dla Klimatu w Polskiej Zielonej Sieci.
Polska Zielona Sieć wskazuje, że na poziomie gmin i samorzÄ…dów sposobem na obniżenie cen energii dla mieszkaÅ„ców sÄ… też spóÅ‚dzielnie energetyczne, czyli specjalne podmioty zdefiniowane w ustawie o OZE, które tworzÄ… dla swoich czÅ‚onków lokalny rynek energii oparty na zbiorowej dziaÅ‚alnoÅ›ci prokonsumenckiej i lokalnych zasobach.
– SpóÅ‚dzielnie energetyczne to zrzeszenie obywateli, przedsiÄ™biorców i jednostek samorzÄ…du terytorialnego skupione na tym, aby produkować energiÄ™ ze źródeÅ‚ odnawialnych – mówi Joanna Krawczyk, specjalistka ds. energetyki obywatelskiej w Polskiej Zielonej Sieci. – JednÄ… z gÅ‚ównych korzyÅ›ci sÄ… duże oszczÄ™dnoÅ›ci, ponieważ taka energia ze źródeÅ‚ odnawialnych jest i bÄ™dzie coraz taÅ„sza w stosunku do energii z paliw kopalnych. Poza tym spóÅ‚dzielnie energetyczne majÄ… też dodatkowe benefity z tytuÅ‚u zwolnienia z opÅ‚at, chociażby opÅ‚aty dystrybucyjnej, opÅ‚aty OZE, mocowej czy kogeneracyjnej, które sÄ… skÅ‚adowÄ… rachunku za energiÄ™.
W Polsce dziaÅ‚a jak na razie tylko kilka spóÅ‚dzielni energetycznych, ale zainteresowanie tworzeniem takich podmiotów ze strony samorzÄ…dów jest coraz wiÄ™ksze. ZwÅ‚aszcza że spóÅ‚dzielnie energetyczne mogÄ… skorzystać m.in. z dofinansowania ze Å›rodków unijnych siÄ™gajÄ…cego nawet kilkuset tysiÄ™cy zÅ‚otych.
– Obecnie mamy do dyspozycji dwa takie programy: „Energia dla wsi” i program finansowany z Krajowego Planu Odbudowy. SÄ… to pieniÄ…dze na inwestycje w instalacje produkujÄ…ce energiÄ™. Dofinansowanie można uzyskać na technologie biogazowe, fotowoltaiczne, wiatrowe i na energetykÄ™ wodnÄ… – mówi Joanna Krawczyk.
Polska Zielona Sieć prowadziÅ‚a w tym roku kampaniÄ™ „CiepÅ‚a zima”, w której pokazywaÅ‚a, m.in. za pomocÄ… animowanych filmów, różne sposoby na obniżenie rachunków za energiÄ™. MateriaÅ‚om wideo towarzyszyÅ‚ specjalnie opracowany przewodnik online z listÄ… programów i źródeÅ‚ dotacji wspierajÄ…cych efektywność energetycznÄ…. MateriaÅ‚y kampanii sÄ… dostÄ™pne na stronie internetowej zielonasiec.pl oraz w mediach spoÅ‚ecznoÅ›ciowych Polskiej Zielonej Sieci.