– Na astmÄ™ choruje ok. 10 proc. populacji dzieciÄ™cej, wiÄ™c w każdej 30-osobowej klasie jest Å›rednio troje dzieci z tym schorzeniem. W niekorzystnych warunkach albo np. przy wysiÅ‚ku fizycznym może dojść u nich do zaostrzenia tej choroby. Nauczyciele powinni być na to przygotowani – podkreÅ›la prof. Marek Kulus, przewodniczÄ…cy Koalicji na rzecz Leczenia Astmy. Tymczasem w polskim prawie nie ma przepisów, które okreÅ›lajÄ…, jak powinien siÄ™ zachować w takiej sytuacji nauczyciel bÄ…dź opiekun. Brak procedur i możliwoÅ›ci reakcji w przypadku takich incydentów to problem, który dostrzegli też sami nauczyciele, ale Ministerstwo Zdrowia we wspóÅ‚pracy z Polskim Towarzystwem Alergologicznym pracujÄ… już nad jego uregulowaniem.
– Dane epidemiologiczne pokazujÄ…, że dziÅ› na różne postaci alergii cierpi w Polsce okoÅ‚o 40 proc. populacji. W przypadku astmy pod opiekÄ… Narodowego Funduszu Zdrowia jest ok. 2,5 mln pacjentów z tym schorzeniem, jednak dane epidemiologiczne wskazujÄ…, że objawy astmy oskrzelowej ma nawet 3,5 mln osób – mówi prof. Maciej Kupczyk, prezydent Polskiego Towarzystwa Alergologicznego.
Alergie i astma należą do najczÄ™stszych chorób przewlekÅ‚ych wÅ›ród dzieci i mÅ‚odzieży, a na przestrzeni ostatnich dekad obserwowany jest wyraźny wzrost zachorowaÅ„, wywoÅ‚any m.in. czynnikami cywilizacyjnymi. Co istotne, nasilenie każdej z tych chorób – które może siÄ™ objawić np. wstrzÄ…sem anafilaktycznym bÄ…dź stanem astmatycznym – może być zagrożeniem dla życia chorego, dlatego każdorazowo wymaga pilnej pomocy.
– JeÅ›li chodzi o anafilaksjÄ™, szacuje siÄ™, że u okoÅ‚o oÅ›miu na każde 100 tys. osób mogÄ… wystÄ…pić objawy tej ciężkiej reakcji alergicznej – mówi prof. Maciej Kupczyk.
Zgodnie z ustawÄ… o ratownictwie medycznym do wezwania karetki i udzielenia choremu pomocy zobowiÄ…zani sÄ… Å›wiadkowie zdarzenia. Problem stanowi jednak to, że w przypadku dzieci do wystÄ…pienia ciężkiej reakcji alergicznej lub ciężkiego zaostrzenia alergicznej choroby przewlekÅ‚ej może dojść w placówce oÅ›wiatowej – szkole lub przedszkolu. Tymczasem w polskim prawie nie ma przepisów, które okreÅ›lajÄ…, jak powinien siÄ™ zachować w takiej sytuacji nauczyciel, opiekun bÄ…dź pracownik placówki.
– Na astmÄ™ choruje ok. 10 proc. populacji dzieciÄ™cej, wiÄ™c w każdej 30-osobowej klasie jest okoÅ‚o trójka dzieci z tym schorzeniem. W niekorzystnych warunkach albo np. przy wysiÅ‚ku fizycznym może dojść u nich do zaostrzenia tej choroby i nauczyciele powinni być na to przygotowani – dodaje prof. Marek Kulus, kierownik Kliniki Pneumonologii i Alergologii Wieku DzieciÄ™cego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, przewodniczÄ…cy Koalicji na Rzecz Leczenia Astmy.
Lekarze podkreślają, że w przypadku wystąpienia u dziecka ataku astmy lub wstrząsu anafilaktycznego niebagatelną rolę odgrywa czas, ponieważ od szybkości podania leku (adrenalina przy wstrząsie anafilaktycznym i salbutamolu w przypadku ataku astmy) może zależeć nawet jego życie.
– Napad astmy to po prostu skurcz oskrzeli, duszność. Podanie leków na wczesnym etapie Å‚agodzi objawy, zmniejsza ryzyko hospitalizacji i wszystkich konsekwencji z tego wynikajÄ…cych. Natomiast anafilaksja to jest reakcja, która z definicji zagraża życiu chorego, wiÄ™c kluczowe jest tu udzielenie pomocy na jak najwczeÅ›niejszym etapie rozwoju wstrzÄ…su anafilaktycznego – podkreÅ›la prof. Maciej Kupczyk.
Brak procedur i możliwoÅ›ci reakcji w przypadku takich incydentów to problem, który dostrzegli też sami nauczyciele. Zgodnie z przepisami sÄ… oni zobowiÄ…zani raz na dwa lata odbyć kurs pierwszej pomocy przedmedycznej, ale w programie tego szkolenia nie ma nic na temat podawania leków, takich jak chociażby adrenalina.
– Nie ma przepisów prawa oÅ›wiatowego, które regulowaÅ‚yby możliwość udzielenia takiej pomocy. Niestety nauczyciele sami czegoÅ› takiego zrobić nie mogÄ…. SÄ… zobowiÄ…zani tylko do udzielenia doraźnej, nieingerujÄ…cej pomocy, jak np. naklejenie plastra. Å»adnych leków – mówi pedagog Jakub Tylman.
Jak wskazuje, w polskich szkoÅ‚ach i przedszkolach z reguÅ‚y nawet nie ma leków, które ratujÄ… życie dzieci w przypadku wstrzÄ…su anafilaktycznego lub ataku astmy.
– SzkoÅ‚y i przedszkola nie sÄ… wyposażone w żadne leki ratujÄ…ce życie. Nie ma też instrumentów prawnych, które pozwoliÅ‚yby nauczycielowi czy innemu opiekunowi dziecka na podanie takiego leku. Ponadto nauczyciele nie byli przeszkoleni w zakresie tego, aby takie leki podawać. Dlatego ta sytuacja wymaga uregulowania prawnego, jak również przeszkolenia nauczycieli w tym zakresie – podkreÅ›la Jakub Tylman.
– Polskie Towarzystwo Alergologiczne od lat próbowaÅ‚o dotrzeć do wszystkich osób zainteresowanych tym, aby bezpieczeÅ„stwo chorych na astmÄ™ dzieci w szkole również byÅ‚o peÅ‚ne. Na szczęście Ministerstwo Zdrowia pozytywnie odpowiedziaÅ‚o w koÅ„cu na tÄ™ inicjatywÄ™ i mam nadziejÄ™, że wspólnie bÄ™dziemy potrafili dokonać, aby nauczyciele w razie potrzeby mogli udzielać pomocy chorym uczniom – dodaje prof. Marek Kulus.
Na proÅ›bÄ™ Ministerstwa Zdrowia Polskie Towarzystwo Alergologiczne opracowaÅ‚o już zalecenia pokazujÄ…ce schematy postÄ™powania dla osoby dorosÅ‚ej znajdujÄ…cej siÄ™ w najbliższym otoczeniu chorego dziecka oraz wymogi dotyczÄ…ce wyposażenia placówek w leki ratujÄ…ce życie. Dokument pt. „Zalecenia grupy ekspertów Polskiego Towarzystwa Alergologicznego dotyczÄ…ce postÄ™powania u dzieci i mÅ‚odzieży z alergiami, w tym kwestii podawania adrenaliny w przypadku wystÄ…pienia wstrzÄ…su anafilaktycznego w placówkach oÅ›wiatowych” zostaÅ‚ już zÅ‚ożony w resorcie, gdzie obecnie jest analizowany i bÄ™dzie poddany konsultacjom przed ogÅ‚oszeniem w drodze obwieszczenia w dzienniku urzÄ™dowym.
– Te standardy opracowane przez Polskie Towarzystwo Alergologiczne zostaÅ‚y przekazane Ministerstwu Zdrowia, które – po omówieniu i ewentualnej korekcie – opublikuje jako obwieszczenie Ministra Zdrowia, co oznacza, że wreszcie zyskamy w tym zakresie regulacje prawne – potwierdza prof. Maciej Kupczyk.
We wspóÅ‚pracy z BarbarÄ… Grzelak, znanÄ… jako Gryzmolnik, Polskie Towarzystwo Alergologiczne opracowaÅ‚o również manuale postÄ™powania w wypadku wystÄ…pienia wstrzÄ…su anafilaktycznego lub ataku astmy. Krok po kroku pokazano na nich, jakie czynnoÅ›ci powinna podjąć osoba dorosÅ‚a, która znajduje siÄ™ w pobliżu chorego dziecka. Czytelne, merytoryczne manuale bÄ™dÄ… dostÄ™pne do pobrania na www.pta.med.pl oraz dystrybuowane w ramach dziennika elektronicznego Librus.
– Polskie Towarzystwo Alergologiczne już od wielu lat promuje wiedzÄ™ na temat alergii, anafilaksji, astmy oraz ciężkich postaci tych jednostek chorobowych u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Edukujemy nie tylko naszych lekarzy specjalistów, ale wspóÅ‚pracujemy też w tym zakresie z organizacjami pacjenckimi – wskazuje prezydent PTA.