Polipy w nosie ma ok. 4 proc. społeczeństwa. Chorzy przez lata męczą się z dokuczliwymi objawami, zanim zostaną poprawnie zdiagnozowani

Zatkany nos, uczucie bólu i rozpierania w zatokach oraz nawracajÄ…ce zakażenia dróg oddechowych mogÄ… być objawami zapalenia zatok przynosowych z polipami nosa (PZZPzPN), na które choruje nawet 4 proc. spoÅ‚eczeÅ„stwa. Mimo to niewiele osób ma w ogóle Å›wiadomość istnienia tej choroby i leczy siÄ™ na wÅ‚asnÄ… rÄ™kÄ™, lekami dostÄ™pnymi w aptece bez recepty. Dlatego też czas, który mija do momentu postawienia wÅ‚aÅ›ciwej diagnozy, zajmuje nawet kilka lat. Tymczasem u pacjentów, którzy zostanÄ… zdiagnozowani na wczesnym etapie i wdrożą skuteczne leczenie, bÄ™dzie można uniknąć podawania inwazyjnych leków i przeprowadzania powtarzajÄ…cych siÄ™ operacji – podkreÅ›lajÄ… organizatorzy ogólnopolskiej kampanii „Masz to w nosie”.

– PrzewlekÅ‚e zapalenie zatok przynosowych z polipami to jedna z najczÄ™stszych chorób górnych dróg oddechowych, po alergicznym nieżycie bÅ‚ony Å›luzowej nosa. WystÄ™puje najczęściej u mÅ‚odych dorosÅ‚ych, poczÄ…tkowo rozwija siÄ™ na tle alergii lub infekcji wirusowej. PrzewlekÅ‚a postać tej choroby jest niezwykle uciążliwa dla pacjentów, bo daje dokuczliwe objawy: blokadÄ™ i wydzielinÄ™ z nosa, uczucie bólu w okolicy czoÅ‚owej i rozpierania w zatokach, utratÄ™ wÄ™chu i smaku oraz nawracajÄ…ce zakażenia dróg oddechowych – wymienia w rozmowie z agencjÄ… Newseria Biznes prof. dr hab. n. med. Maciej Kupczyk z Kliniki Chorób WewnÄ™trznych, Astmy i Alergii Uniwersytetu Medycznego w Åodzi, prezydent Polskiego Towarzystwa Alergologicznego.

PrzewlekÅ‚e zapalenie zatok przynosowych z polipami nosa (PZZPzPN) to czÄ™sto lekceważony i marginalizowany problem, mimo że dotyczy on ok. 4 proc. populacji.

– Badanie, które przeprowadziliÅ›my, jednoznacznie pokazuje, że wiedza na temat tej choroby jest w spoÅ‚eczeÅ„stwie niewielka, także wÅ›ród samych pacjentów. Prawie 45 proc. ankietowanych nigdy o niej nie sÅ‚yszaÅ‚o. Bardzo wielu chorych – pomimo objawów, które sÄ… charakterystyczne dla polipów nosa – w ogóle nie wie, że choruje – mówi Hubert GodziÄ…tkowski, prezes Polskiego Towarzystwa Chorób Atopowych.

Wbrew powszechnej opinii to poważna choroba ukÅ‚adu oddechowego, która ma wyjÄ…tkowo negatywny wpÅ‚yw na życie pacjentów. Jej uciążliwe objawy sÄ… spowodowane zablokowaniem naturalnych ujść zatok oraz zaburzeniami przepÅ‚ywu powietrza przez polipy – miÄ™kkie guzki, które powstajÄ… w wyniku rozrostu bÅ‚ony Å›luzowej nosa i zatok przynosowych.

– Ta jednostka chorobowa czÄ™sto wspóÅ‚istnieje z innymi chorobami, jak np. astma oskrzelowa, dajÄ…c obraz ciężkiego zapalenia dolnych i górnych dróg oddechowych – mówi prof. Maciej Kupczyk. – OkoÅ‚o 15–20 tys. osób w Polsce cierpi też na ciężkÄ… postać PZZPzPN, która charakteryzuje siÄ™ nawracajÄ…cymi zmianami. To sÄ… pacjenci, którzy wymagajÄ… intensywnej pomocy medycznej. W ich przypadku czÄ™sto wymagane sÄ… leki, takie jak glikokortykosteroidy miejscowe, niekiedy systemowe, których skutki uboczne mogÄ… być niebezpieczne dla pacjenta. Widzimy też powtarzajÄ…ce siÄ™ zabiegi operacyjne.

WedÅ‚ug badania przeprowadzonego na poczÄ…tku tego roku dla Polskiego Towarzystwa Chorób Atopowych aż 70 proc. pacjentów, u których zdiagnozowano PZZPzPN, okreÅ›liÅ‚o negatywny wpÅ‚yw tej choroby na jakość swojego życia jako duży albo bardzo duży. WÅ›ród najczÄ™stszych objawów, na które skarżą siÄ™ pacjenci, wymieniane sÄ… m.in.: nieustannie zatkany nos (84 proc. wskazaÅ„), upoÅ›ledzenie lub utrata wÄ™chu (66 proc.), spÅ‚ywanie wydzieliny po tylnej Å›cianie gardÅ‚a (56 proc.), przewlekÅ‚y katar (50 proc.) i bóle gÅ‚owy (32 proc.).

Pacjenci chorujÄ…cy na PZZPzPN skarżą siÄ™ też na trudnoÅ›ci w oddychaniu, co z kolei wpÅ‚ywa na jakość ich snu – problem bezdechu sennego dotyczy aż 23 proc. osób zmagajÄ…cych siÄ™ z tÄ… chorobÄ…. To zaÅ› prowadzi nie tylko do przewlekÅ‚ego zmÄ™czenia i rozdrażnienia, ale i zaburzeÅ„ funkcjonowania ukÅ‚adu sercowo-naczyniowego, co grozi poważnymi powikÅ‚aniami.

– Nieleczone przewlekÅ‚e zapalenie zatok utrudnia nam kontrolowanie chorób wspóÅ‚istniejÄ…cych, np. astmy. Dla pacjentów oznacza zaÅ› uciążliwe objawy, potrzebÄ™ stosowania wysokich dawek leków, nawracajÄ…ce infekcje i zakażenia, absencjÄ™ chorobowÄ… i generalne upoÅ›ledzenie jakoÅ›ci życia – mówi dr hab. n. med. Maciej Kupczyk. – W Polsce mamy jednak problem z wczesnym rozpoznaniem i wdrożeniem odpowiedniego leczenia.

– WedÅ‚ug naszych badaÅ„ czas, który mija od pojawienia siÄ™ objawów do postawienia prawidÅ‚owej diagnozy, to jest nawet pięć–sześć lat – dodaje Hubert GodziÄ…tkowski.

WedÅ‚ug badaÅ„ wiÄ™kszość pacjentów z pierwszymi objawami zapalenia zatok podejmuje też próby samoleczenia produktami dostÄ™pnymi bez recepty, co czÄ™sto prowadzi do nadużywania leków obkurczajÄ…cych bÅ‚onÄ™ Å›luzowÄ… nosa.

– Na poczÄ…tku pacjent może wykupić leki dostÄ™pne w aptece i próbować leczyć siÄ™ sam, jest to dopuszczalne również przez wytyczne europejskie. Jednak to samoleczenie nie może trwać dÅ‚użej niż 6–12 tygodni. Po tym czasie powinien zgÅ‚osić siÄ™ do lekarza POZ, który przeprowadzi wywiad, wypyta o choroby wspóÅ‚istniejÄ…ce, może zlecić dalsze leczenie, pÅ‚ukanie jam nosa, sterydy donosowe. Jeżeli nie ma poprawy, pacjent powinien zostać skierowany do laryngologa, który zleci poszerzonÄ… diagnostykÄ™ – mówi prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz, kierownik Kliniki Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej w Wojskowym Instytucie Medycznym, przewodniczÄ…cy Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów Chirurgów GÅ‚owy i Szyi.

Diagnostyka polipów nosa opiera siÄ™ przede wszystkim na wywiadzie uwzglÄ™dniajÄ…cym cztery objawy charakterystyczne dla tej choroby: niedrożność nosa, wyciek z nosa, zaburzenia wÄ™chu i bóle twarzoczaszki.

– Potwierdzeniem powinny być badania endoskopowe nosa, które pokazujÄ… nam, czy w jamach nosa sÄ… zmiany polipowate. Kolejnym etapem może być też wykonanie tomografii komputerowej zatok, dziÄ™ki której możemy dokÅ‚adnie ocenić Å›wiatÅ‚o zatok, ich ujÅ›cia i to, co dzieje siÄ™ w jamach nosowych – wyjaÅ›nia prof. Dariusz Jurkiewicz.

Lekarze podkreÅ›lajÄ…, że u pacjentów, którzy zostanÄ… zdiagnozowani na wczesnym etapie i wdrożą skuteczne leczenie, bÄ™dzie można uniknąć podawania inwazyjnych leków i przeprowadzania powtarzajÄ…cych siÄ™ operacji.

– Nie jesteÅ›my w stanie caÅ‚kowicie wyleczyć tej choroby, ale możemy jÄ… leczyć. Przy zastosowaniu skutecznego leczenia – zarówno zachowawczego, jak i chirurgicznego – jesteÅ›my w stanie dobrze lub w miarÄ™ dobrze kontrolować objawy choroby pacjenta. Jednak to leczenie musi obejmować praktycznie caÅ‚e życie – wyjaÅ›nia przewodniczÄ…cy Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów Chirurgów GÅ‚owy i Szyi.

Dla pacjentów dotkliwym problemem mogÄ… być jednak nawroty polipów nosa pomimo stosowania Å›rodków farmakologicznych i leczenia chirurgicznego. W badaniu Polskiego Towarzystwa Chorób Atopowych aż 93 proc. chorych zadeklarowaÅ‚o, że leczenie farmakologiczne polipów nosa nie przyniosÅ‚o trwaÅ‚ych rezultatów, mimo że ponad poÅ‚owa (55 proc.) stosowaÅ‚a sterydy o silnym dziaÅ‚aniu.

Powszechnie stosowane procedury chirurgicznego usuwania polipów (chirurgia endoskopowa w znieczuleniu ogólnym albo zabieg usuwania polipów nosa w znieczuleniu miejscowym) – mimo że sÄ… bezpieczne i skuteczne – też wiążą siÄ™ z ryzykiem nawrotu i reoperacji. Ponad 88 proc. pacjentów okreÅ›liÅ‚o efekt swoich operacji jako nietrwaÅ‚y, a nawrót choroby wÅ›ród wszystkich pacjentów leczonych chirurgicznie wystÄ™powaÅ‚ Å›rednio już po 22 miesiÄ…cach. To zaÅ› powoduje konieczność powrotu pod opiekÄ™ lekarza i ponownÄ… walkÄ™ z objawami, która prowadzi do kolejnej operacji chirurgicznej. SÄ… pacjenci, którzy przechodzili je już nawet po kilkanaÅ›cie razy.

Konieczność hospitalizacji i dÅ‚ugie okresy rekonwalescencji po przebytych operacjach wiążą siÄ™ z nieobecnoÅ›ciÄ… w pracy – zwolnienia lekarskie po zabiegu usuwania polipów trwajÄ… Å›rednio 15 dni, ale część pacjentów wskazuje, że ich zwolnienie siÄ™gaÅ‚o nawet kilku miesiÄ™cy. Dodatkowe dni wolne sÄ… zmuszeni brać też wtedy, kiedy wystÄ™puje u nich nasilenie objawów i podczas nawracajÄ…cych infekcji górnych dróg oddechowych, które towarzyszÄ… tej chorobie.

– PrzyszÅ‚oÅ›ciÄ… terapii jest dostÄ™p do terapii biologicznych – mówi prof. Maciej Kupczyk. – Mamy już leki biologiczne wpÅ‚ywajÄ…ce na zapalenie typu 2, które leży u podÅ‚oża przewlekÅ‚ego zapalenia zatok z polipami nosa i odpowiada za jego nawrotowy charakter. DostÄ™p do takiego leczenia bÄ™dzie oznaczać, po pierwsze, lepszÄ… kontrolÄ™ objawów i poprawÄ™ jakoÅ›ci życia pacjentów, a po drugie – spadek kosztów dla systemu opieki zdrowotnej.

Eksperci wskazujÄ…, że szeroka edukacja na temat objawów przewlekÅ‚ego zapalenia zatok jest niezbÄ™dna, aby można byÅ‚o pomóc pacjentom, zanim ich choroba przeistoczy siÄ™ w ciężkÄ… postać z polipami nosa. Temu wÅ‚aÅ›nie ma sÅ‚użyć rozpoczÄ™ta niedawno ogólnopolska kampania edukacyjna „Masz to w nosie”, której inicjatorami sÄ… Polskie Towarzystwo Chorób Atopowych oraz Fundacja Wygrajmy Zdrowie.

– Na stronie kampanii masztownosie.pl można znaleźć informacje dotyczÄ…ce samej choroby i jej mechanizmów, dostÄ™pnych form terapeutycznych, ale też ulotki czy wyniki badaÅ„, które przeprowadziliÅ›my ostatnio w zakresie sytuacji pacjentów z polipami nosa – mówi prezes Polskiego Towarzystwa Chorób Atopowych.