4 lutego rozpoczynajÄ… siÄ™ XXIV Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Pekinie. Rywalizacja najlepszych sportowców Å›wiata potrwa do 20 lutego. Takim wydarzeniom czÄ™sto towarzyszy ogromny stres, a sukces jest uzależniony nie tylko od przygotowania fizycznego, ale także umiejÄ™tnoÅ›ci kontroli emocji i pewnoÅ›ci siebie. Gdy jeszcze kilkanaÅ›cie lat temu Adam MaÅ‚ysz opowiadaÅ‚ o wspóÅ‚pracy z psychologiem, byÅ‚o to uważane za ciekawostkÄ™. DziÅ› takie wsparcie to dziÅ› dla sportowców codzienność, zarówno najlepszych zawodników, jak i tych dopiero rozpoczynajÄ…cych karierÄ™.
– Rola psychologa sportowego w budowaniu sukcesu zawodnika jest wielowÄ…tkowa, bo to i przygotowanie, czyli umiejÄ™tność poradzenia sobie z trudnym treningiem, i oczekiwania, stres przedstartowy, potem wsparcie zawodnika w samym starcie, umiejÄ™tność skupienia siÄ™ na ważnych rzeczach, panowania nad emocjami czy nad stresem, ale też wspólna analiza tego, co zadziaÅ‚aÅ‚o i co zawsze można poprawić – tÅ‚umaczy w rozmowie z agencjÄ… Newseria Biznes dr Marcin Kochanowski, psycholog sportu i nauczyciel akademicki.
Zawodowi sportowcy otwarcie wypowiadajÄ… siÄ™ na temat swojego zdrowia psychicznego. Gimnastyczka olimpijska Simone Biles, gwiazda tenisa Naomi Osaka czy piÅ‚karka Christen Press szczerze mówiÅ‚y o swoich problemach ze zdrowiem psychicznym w ostatnich latach. Z kolei Ben Stokes zdecydowaÅ‚ siÄ™ na przerwÄ™ od krykieta na czas nieokreÅ›lony, aby nadać priorytet swojemu samopoczuciu psychicznemu.
– To, po co najczęściej zawodnicy do mnie trafiajÄ…, to umiejÄ™tność poradzenia sobie ze stresem, z emocjami, ale też umiejÄ™tność koncentracji, czyli skupienia siÄ™ na starcie, na tym, co jest do zrobienia, a nie na tym, ilu jest ludzi dookoÅ‚a, jaka jest stawka tego wystÄ™pu, nad tym wszystkim, co siÄ™ dzieje gdzieÅ› tam dalej. Do tego, jeÅ›li mówimy o grach zespoÅ‚owych, dochodzÄ… relacje na linii trener–zawodnik, ale też relacje miÄ™dzy samymi zawodnikami, czyli zbudowanie silnej, dobrej drużyny – mówi dr Marcin Kochanowski.
Sportowcy sÄ… coraz bardziej Å›wiadomi, że sukces w sporcie zależy nie tylko od przygotowania fizycznego, ale i odpornoÅ›ci psychicznej. Dobrze pokazaÅ‚ to przykÅ‚ad Emmy Raducanu, mÅ‚odej brytyjskiej tenisistki, która w debiucie wielkoszlemowym doszÅ‚a do czwartej rundy Wimbledonu. Meczu o ćwierćfinaÅ‚ nie dograÅ‚a, bo na przeszkodzie stanęły emocje i olbrzymia presja. WÅ›ród polskich zawodników dużo na ten temat mógÅ‚by powiedzieć PaweÅ‚ Fajdek. Polski kulomiot jechaÅ‚ na igrzyska w Londynie i Rio de Janeiro jako faworyt do zÅ‚ota, a odpadaÅ‚ w eliminacjach.
– MieliÅ›my fantastyczny przykÅ‚ad tego, jak wsparcie psychologa w trakcie igrzysk olimpijskich może być potrzebne. Nasza srebrna medalistka w rzucie oszczepem już po caÅ‚ym konkursie powiedziaÅ‚a, że rano na rozgrzewce byÅ‚a tak roztrzÄ™siona i tak wiele rzeczy miaÅ‚a w gÅ‚owie, że absolutnie nie wiedziaÅ‚a, co z tym zrobić. Wzięła prof. Jana Blecharza na spacer, porozmawiali, jak potem powiedziaÅ‚ sam profesor, udzieliÅ‚ zawodniczce wsparcia, które przywróciÅ‚o jej wiarÄ™ i poprawiÅ‚o jej skupienie na tym, co jest ważne. ZaskutkowaÅ‚o to srebrnym medalem na igrzyskach olimpijskich. MyÅ›lÄ™ wiÄ™c, że z jednej strony to wczeÅ›niejsze przygotowanie zawodnika do tego, co siÄ™ może wydarzyć, ale z drugiej strony obecność wtedy, gdy zawodnik czuje najwiÄ™kszy poziom stresu – mówi psycholog sportu.
KiedyÅ› gÅ‚oÅ›no o wspóÅ‚pracy z psychologiem w Polsce mówili Adam MaÅ‚ysz (koncepcja dwóch równych skoków) czy Otylia JÄ™drzejczak. Teraz wiÄ™kszość zawodowych sportowców ma w swoim sztabie ludzi wÅ‚aÅ›nie od treningu psychicznego. CzÄ™sto to wÅ‚aÅ›nie oni mogÄ… pomóc w momencie kryzysu.
– Moja jedna z najkrótszych interwencji psychologa sportu to ta, gdy zawodnik wszedÅ‚ na boisko i lekko zagubiony rozglÄ…daÅ‚ siÄ™ i kogoÅ› szukaÅ‚, znalazÅ‚ mnie wzrokiem na trybunach, ja siÄ™ uÅ›miechnÄ…Å‚em, mrugnÄ…Å‚em do niego okiem, on siÄ™ uÅ›miechnÄ…Å‚ i poszedÅ‚. Nie powiedziaÅ‚em ani sÅ‚owa, ale czÄ™sto wÅ‚aÅ›nie sama Å›wiadomość tego, że jesteÅ›my i gdy coÅ› siÄ™ sypie, można do nas przyjść, porozmawiać i dostać wsparcie, to dla wielu już jest bardzo dużo – mówi dr Marcin Kochanowski.
Oczekiwania innych i wobec siebie samego czÄ™sto paraliżujÄ…, nawet tych najlepszych i doÅ›wiadczonych. W poÅ‚Ä…czeniu ze zbyt dużym perfekcjonizmem może siÄ™ to stać ciężarem nie do udźwigniÄ™cia. Tu z pomocÄ… przychodzi wÅ‚aÅ›nie psycholog, który pomaga nie tylko wyciÄ…gnąć z doÅ‚ka, ale też pracuje nad tym, by z dobrego sportowca zrobić jeszcze lepszego. Coraz częściej w swojej pracy psychologowie wykorzystujÄ… siatkÄ™ koncentracji, czyli trening, który pomaga skoncentrować siÄ™ na wÅ‚aÅ›ciwych bodźcach, a ignorować te, które nie sÄ… w danym momencie do niczego potrzebne.
– CzÄ™sto jest informacja zwrotna od zawodników, że gdy zrobiÅ‚ rozgrzewkÄ™ na siatce koncentracji, to w starcie potem Å‚atwiej szukaÅ‚o mu siÄ™ tych elementów, które rzeczywiÅ›cie sÄ… potrzebne: lukÄ™ w obronie, odsÅ‚oniÄ™tego zawodnika, inaczej uÅ‚ożonÄ… rÄ™kÄ™ bramkarza itd. Czyli to trening umysÅ‚u do wÅ‚aÅ›ciwego startu – podkreÅ›la psycholog sportu.
O takiej koncentracji mówiÅ‚ jeden z reprezentantów Polski w piÅ‚ce rÄ™cznej, który pytany, jak bardzo pomagajÄ… mu wywieszone na trybunach flagi i transparenty, odpowiedziaÅ‚, że zauważa je dopiero po koÅ„cowym gwizdku. Nad koncentracjÄ… pracuje też nasza najlepsza obecnie tenisistka Iga ÅšwiÄ…tek, która tak skupia siÄ™ na każdej kolejnej piÅ‚ce, że nie zawsze zwraca uwagÄ™ na wynik spotkania. Takich sportowców jest coraz wiÄ™cej.
– Jest coraz wiÄ™cej dobrze przygotowanych, wyksztaÅ‚conych psychologów sportu, coraz wiÄ™ksza jest też Å›wiadomość i zawodników, i trenerów. Dlatego że dzisiaj sukces w sporcie to nie tylko dobry sprzÄ™t, dobre przygotowanie motoryczne, techniczne czy taktyczne, dochodzi jeszcze element zwiÄ…zany z umiejÄ™tnoÅ›ciami mentalnymi. MyÅ›lÄ™ wiÄ™c, że jest coraz lepiej, aczkolwiek ciÄ…gle mogÅ‚oby być jeszcze lepiej – każdy sportowiec mógÅ‚by mieć możliwość przygotowania siÄ™ z psychologiem, żeby zapracować na rzeczywisty sukces – wskazuje Marcin Kochanowski.
O sposobach koncentracji, które pomagajÄ… nie tylko sportowcom, ekspert opowiadaÅ‚ podczas jednego z Thursday Gathering, cyklicznych spotkaÅ„ dla spoÅ‚ecznoÅ›ci innowatorów. OdbywajÄ… siÄ™ one co tydzieÅ„, w czwartkowe popoÅ‚udnia, w warszawskim Varso. Ich organizatorem jest Fundacja Venture Café Warsaw.
