Różnice płciowe w aktywności wokalnej pojawiają się już u niemowląt. W pierwszym roku życia to chłopcy są bardziej „gadatliwi” niż dziewczynki, w drugim jest odwrotnie

Naukowcy z Uniwersytetu w Memphis przyjrzeli siÄ™ różnicom w aktywnoÅ›ci wokalnej niemowlÄ…t. OkazaÅ‚o siÄ™, że w pierwszym roku życia chÅ‚opcy wytwarzajÄ… wiÄ™cej dźwiÄ™ków zbliżonych do mowy, ale już w drugim roku życia to pÅ‚eć żeÅ„ska ma przewagÄ™, jeÅ›li chodzi o rozwój jÄ™zyka. Badacze nie sÄ… pewni, skÄ…d te różnice, ale wskazujÄ… na biologiczne wyjaÅ›nienie tego zjawiska.

– Moim celem jest próba zrozumienia, jak powstaÅ‚ jÄ™zyk. Od dawna podzielam opiniÄ™, że jeÅ›li chcemy wyjaÅ›nić to zagadnienie, powinniÅ›my zacząć od przyjrzenia siÄ™ wokalizacji w okresie niemowlÄ™cym. Jest to swego rodzaju model tworzenia siÄ™ jÄ™zyka z bardzo prymitywnych poczÄ…tków. Nie sÄ… one bÅ‚ahe, ale Å›ciÅ›le prymitywne i polegajÄ… na umiejÄ™tnoÅ›ci wokalizacji do woli w dowolnym momencie. To nie jest jedynie umiejÄ™tność, ale także skÅ‚onność, żeby celowo wokalizować 35 tys. razy dziennie – mówi agencji Newseria Innowacje prof. D. Kimbrough Oller z Uniwersytetu Memphis.

Wnioski z jego nowych badaÅ„ pokryÅ‚y siÄ™ z tymi, które zostaÅ‚y opublikowane w „Current Biology” w 2020 roku. Wówczas prof. D. Kimbrough Oller i jego wspóÅ‚pracownicy do próby wytypowali 65 chÅ‚opców i 35 dziewczynek do pierwszego roku życia. Tym razem zbadano tysiÄ…ce niemowlÄ…t. Profesor przeanalizowaÅ‚ nagrania zgromadzone przez FundacjÄ™ LENA w Louisville w stanie Colorado. W ostatnich latach na potrzeby projektów LENA Start i LENA Home zebrano 450 tys. godzin nagraÅ„ z domów z udziaÅ‚em niemal 6 tys. niemowlÄ…t z caÅ‚ych Stanów Zjednoczonych. Fundacja opracowaÅ‚a miniaturowy dyktafon, który zbieraÅ‚ dźwiÄ™ki wydawane przez dziecko oraz gÅ‚osy z otoczenia.

NastÄ™pnie nagrania byÅ‚y analizowane za pomocÄ… specjalnego oprogramowania zliczajÄ…cego trzy kategorie. PierwszÄ… z nich stanowiÅ‚y wokalizacje danego dziecka, ale tylko te przypominajÄ…ce mowÄ™. Oprogramowanie odrzucaÅ‚o wiÄ™c dźwiÄ™ki pÅ‚aczu, Å›miechu, czknięć czy kaszlu, a liczyÅ‚o wypowiadane przez niemowlÄ™ samogÅ‚oski, warczenia i krótkie dźwiÄ™ki przypominajÄ…ce sylaby. Drugim wskaźnikiem byÅ‚a liczba sÅ‚ów wypowiedzianych przez osoby przebywajÄ…ce z niemowlÄ™ciem, a trzecim liczba tzw. zwrotów konwersacyjnych, czyli wszystkich przypadków, gdy dziecko wydaÅ‚o z siebie dźwiÄ™k i w ciÄ…gu 5 s dorosÅ‚a osoba coÅ› powiedziaÅ‚a lub odwrotnie.

OkazaÅ‚o siÄ™, że chÅ‚opcy w pierwszym roku życia wydawali z siebie 10 proc. wiÄ™cej dźwiÄ™ków przypominajÄ…cych mowÄ™ niż ich rówieÅ›niczki. W drugim roku życia to dziewczynki wydawaÅ‚y o 7 proc. wiÄ™cej takich wokalizacji niż chÅ‚opcy. To zaskakujÄ…ce odkrycie, ponieważ dotychczas sÄ…dzono, że to pÅ‚eć żeÅ„ska ma przewagÄ™ w zakresie jÄ™zyka. Odpowiedź na pytanie, dlaczego chÅ‚opcy w pierwszym roku życia wytwarzajÄ… wiÄ™cej protogÅ‚osek, nie jest oczywista i wymaga dalszych badaÅ„. Prof. D. Kimbrough Oller sÄ…dzi jednak, że ma to zwiÄ…zek z zakorzenionÄ… ewolucyjnie potrzebÄ… przetrwania.

– Å»eby to wyjaÅ›nić, musimy uÅ›wiadomić sobie, dlaczego niemowlÄ™ta w ogóle wokalizujÄ…. W pierwszym roku życia wytwarzajÄ… ogromne liczby protodźwiÄ™ków: cztery–pięć na minutÄ™ w każdej godzinie czuwania. Wraz ze wspóÅ‚pracownikami opracowaliÅ›my teoriÄ™, że niemowlÄ™ta wytwarzajÄ… te dźwiÄ™ki jako tzw. sygnaÅ‚y dobrego stanu zdrowia, które oznaczajÄ…, że czujÄ… siÄ™ dobrze i Å¼e czas poÅ›wiÄ™cany im przez opiekunów przynosi efekty. Jak można sobie wyobrazić, w dalekiej przeszÅ‚oÅ›ci niemowlÄ™ta byÅ‚y bardzo narażone na niebezpieczeÅ„stwo. Nadal sÄ…, rodzÄ… siÄ™ caÅ‚kowicie bezradne, jednak jeszcze kilkaset lat temu wiÄ™kszość nie przeżywaÅ‚a roku. W historii ludzkoÅ›ci byÅ‚y czasy, że rodzice musieli zwracać uwagÄ™ na to, które spoÅ›ród ich potomstwa majÄ… najwiÄ™ksze szanse na przeżycie. Dlatego dzieci, które robiÅ‚y wrażenie chorych, byÅ‚y porzucane. WedÅ‚ug naszej hipotezy wokalizacje wytwarzane przez niemowlÄ™ta sÄ… wiÄ™c efektem naturalnej selekcji i sÅ‚użą jako informacja dla rodziców, że dziecko ma siÄ™ dobrze. Prawdopodobnie wiÄ™kszość wokalizacji dziecko wytwarza wtedy, gdy czuje siÄ™ Å›wietnie, i rodzice to dostrzegajÄ… – tÅ‚umaczy badacz z Uniwersytetu Memphis. – Warto zauważyć, że maÅ‚py czÅ‚ekoksztaÅ‚tne tego nie robiÄ…. MÅ‚ode maÅ‚p czÅ‚ekoksztaÅ‚tnych wydajÄ… bardzo niewiele dźwiÄ™ków i Å¼adne z nich nie majÄ… charakteru rozpoznawczego.

Profesor dodaje, że chÅ‚opcy sÄ… bardziej narażeni na Å›mierć w pierwszym roku niż dziewczÄ™ta, stÄ…d może wynikać wiÄ™ksza liczba wokalizacji Å›wiadczÄ…cej o dobrym samopoczuciu i zdrowiu. W drugim roku życia natomiast wskaźniki Å›miertelnoÅ›ci sÄ… niższe. 

Jak informuje prof. D. Kimbrough Oller, żeby potwierdzić tÄ™ hipotezÄ™, potrzebne bÄ™dÄ… dalsze badania, uwzglÄ™dniajÄ…ce także reakcje dorosÅ‚ych na dźwiÄ™ki wydawane przez niemowlÄ™ta.

– Planujemy monitorować stany fizjologiczne dorosÅ‚ych podczas sÅ‚yszenia różnego rodzaju odgÅ‚osów, w tym wydawanych przez dzieci. Na przykÅ‚ad za pomocÄ… pomiarów fal mózgowych, reakcji skórno-galwanicznej, tÄ™tna, ciÅ›nienia krwi bÄ™dziemy Å›ledzić różne reakcje fizjologiczne, które mogÄ… wskazywać na rzeczywiste reakcje na dźwiÄ™ki wydawane przez maÅ‚e dzieci. Wydaje mi siÄ™, że powinniÅ›my móc wskazać oznaki pewnego rodzaju pozytywnej reakcji ze strony rodzica sÅ‚yszÄ…cego, kiedy jego dziecko wydaje radosne dźwiÄ™ki. Jest to jedna z gaÅ‚Ä™zi badaÅ„, które staramy siÄ™ obecnie rozwinąć – mówi naukowiec z Uniwersytetu w Memphis.