Rzetelność informacji podawanych przez producentów mleka modyfikowanego pod lupą badaczy. Wiele z nich nie ma naukowego poparcia

Tylko jedna czwarta zamieszczanych na opakowaniach informacji o dobroczynnym wpÅ‚ywie mlek modyfikowanych m.in. na rozwój mózgu czy ukÅ‚adu odpornoÅ›ciowego odnosi siÄ™ do naukowych dowodów, np. badaÅ„ klinicznych – wykazaÅ‚o miÄ™dzynarodowe badanie przeprowadzone w 15 krajach. Nawet jeÅ›li majÄ… takie odniesienia, to czÄ™sto siÄ™ okazywaÅ‚o, że badania te sÄ… obarczone ryzykiem bÅ‚Ä™du statystycznego lub też ich bezstronność budzi wÄ…tpliwoÅ›ci. Choć badacze nie negujÄ… koniecznoÅ›ci wprowadzania do diety mleka modyfikowanego w przypadkach uzasadnionych medycznie, to nierzetelne informacje uznajÄ… za chwyt marketingowy skierowany do podatnej grupy odbiorców, jakÄ… sÄ… mamy niemowlaków.

Naukowcy z różnych krajów, również z Uniwersytetu WrocÅ‚awskiego, w latach 2020–2022 przeprowadzili badanie wiarygodnoÅ›ci naukowej marketingu sztucznego mleka dla dzieci. Analizie poddano produkty sprzedawane w 15 krajach, m.in. w Australii, Kanadzie, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Japonii, Nigerii, Rosji, Pakistanie i Norwegii. ObejmowaÅ‚a ona wszystkie oÅ›wiadczenia zdrowotne i Å¼ywieniowe, które Å‚Ä…czyÅ‚y produkt lub skÅ‚adnik produktu z potencjalnie korzystnym wpÅ‚ywem na normalne funkcjonowanie, wzrost i rozwój lub zdrowie konsumentów.

– KorzystaliÅ›my z publicznie dostÄ™pnych stron internetowych, które zostaÅ‚y zaÅ‚ożone przez podmioty z branży i zawieraÅ‚y informacje na temat ich produktu, czyli mleka dla niemowlÄ…t. Każdy ze wspóÅ‚pracowników z poszczególnych krajów zbieraÅ‚ dane dotyczÄ…ce deklaracji zdrowotnych i Å¼ywieniowych odnoszÄ…cych siÄ™ do mleka dla niemowlÄ…t, a także skÅ‚adników, których dotyczÄ… te deklaracje oraz odniesienia do literatury naukowej, która sÅ‚użyÅ‚a na poparcie deklaracji – informuje w rozmowie z agencjÄ… Newseria Innowacje dr Daniel Munblit, docent pediatrii i wykÅ‚adowca w Imperial College London, jeden z autorów badania.

W ten sposób zweryfikowanych zostaÅ‚o niemal 760 produktów dla niemowlÄ…t, z czego ponad 600 zawieraÅ‚o co najmniej jedno oÅ›wiadczenie żywieniowe i zdrowotne. NajczÄ™stsze spotykane rodzaje oÅ›wiadczeÅ„ dotyczyÅ‚y wspomagania rozwoju mózgu, oczu i ukÅ‚adu nerwowego, a także systemu immunologicznego. W zaledwie jednej czwartej przypadków (161 produktów) wskazano naukowe odniesienie na poparcie oÅ›wiadczenia.

– ZaobserwowaliÅ›my, że wiÄ™kszość deklaracji nie ma poparcia naukowego. W wiÄ™kszoÅ›ci przypadków podmioty z branży nie odwoÅ‚ywaÅ‚y siÄ™ do żadnych dowodów naukowych – mówi dr Daniel Munblit. – Mamy na przykÅ‚ad do czynienia z deklaracjÄ…, że dane mleko dla niemowlÄ…t wspomaga rozwój ukÅ‚adu odpornoÅ›ciowego, mózgu i rozwój poznawczy. Najczęściej te deklaracje nie zawierajÄ… odniesieÅ„ do danych naukowych na poparcie takich stwierdzeÅ„, a jeÅ›li takie potwierdzenie siÄ™ znajdzie, zazwyczaj odnosi siÄ™ do badaÅ„ klinicznych o dużym ryzyku bÅ‚Ä™du. Bardzo czÄ™sto deklaracje odwoÅ‚ujÄ… siÄ™ do dowodów niskiej jakoÅ›ci lub wcale ich nie zawierajÄ….

Badania kliniczne byÅ‚y poparciem dla informacji na opakowaniu w 56 proc. z tych 161 przypadków. Tylko 14 proc. z nich dotyczyÅ‚o badaÅ„ prospektywnych. Jednak aż 90 proc. byÅ‚o obarczonych dużym ryzykiem bÅ‚Ä™du statystycznego. Ponadto w 88 proc. przypadków autorzy badaÅ„ byli opÅ‚acani przez sektor farmaceutyczny lub sami byli ich przedstawicielami.

– W Å¼adnym razie nie jesteÅ›my przeciwnikami preparatów takich jak mleko dla niemowlÄ…t. Nie twierdzimy, że sÄ… one zÅ‚e. SÄ… dzieci, których matki nie mogÄ… karmić piersiÄ…, i potrzebujÄ… modyfikowanego mleka. Z drugiej strony jesteÅ›my zdecydowanie przeciwko marketingowi opartemu na wprowadzajÄ…cych w bÅ‚Ä…d deklaracjach i marketingowi skupionemu w dużym stopniu na populacjach szczególnie na niego podatnych. Matki, które urodziÅ‚y swoje pierwsze dziecko, sÄ… wÅ‚aÅ›nie takÄ… grupÄ…: nie majÄ… odpowiedniego doÅ›wiadczenia i mogÄ… bardzo Å‚atwo ulegać wpÅ‚ywom. BiorÄ…c pod uwagÄ™ nasze wyniki w poÅ‚Ä…czeniu z seriÄ… artykuÅ‚ów poÅ›wiÄ™conych karmieniu piersiÄ… opublikowanych w „The Lancet” i raportami WHO, które zostaÅ‚y przedstawione w zeszÅ‚ym roku, możemy mówić o ogólnoÅ›wiatowej skali zjawiska – twierdzi naukowiec z Imperial College London.

Åšwiatowa Organizacja Zdrowia zwróciÅ‚a uwagÄ™ w szczególnoÅ›ci na produkty reklamowane jako hipoalergiczne lub organiczne i produkowane z mleka owczego lub koziego. Producenci niezgodnie z prawdÄ… reklamowali swoje produkty m.in. jako bardzo podobne do mleka matki. Zarówno takie dziaÅ‚ania, jak i te, które wykazaÅ‚o miÄ™dzynarodowe badanie, sÄ… niezgodne z zaÅ‚ożeniami MiÄ™dzynarodowego Kodeksu Marketingu Produktów ZastÄ™pujÄ…cych Mleko Kobiece WHO z 1981 roku.

– Nasza praca stanowi uzupeÅ‚nienie badaÅ„ dotyczÄ…cych karmienia piersiÄ…, wydanych w czasopiÅ›mie „The Lancet”, które opublikowano tydzieÅ„ przed wydaniem naszego artykuÅ‚u w „British Medical Journal”. Moim zdaniem mleko dla dzieci powinno być dostÄ™pne w opakowaniach, które nie zawierajÄ… deklaracji zdrowotnych i Å¼ywieniowych, ponieważ rodzice nie majÄ… czasu, żeby zapoznać siÄ™ ze wszystkimi stosownymi i dostÄ™pnymi dowodami na potwierdzenie takich deklaracji. Nie majÄ… również czasu na szukanie wszystkich stosownych informacji, wiÄ™c nie mogÄ… dokonać Å›wiadomego wyboru – uważa dr Daniel Munblit.

WedÅ‚ug analityków Global Market Insights Å›wiatowy rynek preparatów mlekozastÄ™pczych przeznaczonych do żywienia niemowlÄ…t zamknÄ…Å‚ ubiegÅ‚y rok z przychodami siÄ™gajÄ…cymi 73 mld dol. Do 2032 roku wycena rynku wzroÅ›nie do 184 mld dol.