Wiele starszych osób na rok przed Å›mierciÄ… wymaga dÅ‚ugoterminowej opieki zdrowotnej lub hospicyjnej. Naukowcy na podstawie bazy danych zgonów w Szwecji sformuÅ‚owali hipotezÄ™, że wydÅ‚użenie Å›redniej oczekiwanej dÅ‚ugoÅ›ci życia może również oznaczać wydÅ‚użony proces umierania. Problem z jej udowodnieniem polega przede wszystkim na tym, że trudno okreÅ›lić punkt poczÄ…tkowy tego procesu. Badacze podkreÅ›lajÄ…, że wydÅ‚użony proces umierania nie mieÅ›ci siÄ™ zwykle w definicji tzw. dobrej Å›mierci, chociaż z drugiej strony trudno o tej definicji mówić, skoro temat jest czÄ™sto pomijany w debacie publicznej. BÄ™dzie on jednak coraz poważniejszym wyzwaniem dla szybko starzejÄ…cych siÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stw.
Naukowcy po raz pierwszy przyjrzeli siÄ™ wszystkim zgonom w Szwecji w latach 2018–2020, biorÄ…c pod uwagÄ™ ostatni rok życia osób w wieku 70 lat i starszych. Zebranie danych na tak dużą skalÄ™ staÅ‚o siÄ™ możliwe dziÄ™ki wykorzystaniu rejestrów ludnoÅ›ci. Badacze zidentyfikowali sześć różnych typów trajektorii koÅ„ca życia. Kryterium byÅ‚o to, czy, jak bardzo oraz w jakim zakresie w ostatnim roku życia potrzebna byÅ‚a opieka medyczna czy geriatryczna.
– ChcieliÅ›my odejść od typowego sposobu prowadzenia badaÅ„. JeÅ›li chodzi o zdrowie publiczne i demografiÄ™, zazwyczaj dokonuje siÄ™ stratyfikacji zgonów wedÅ‚ug wieku w momencie zgonu, pÅ‚ci, czasami również wedÅ‚ug przyczyny Å›mierci i sytuacji spoÅ‚eczno-ekonomicznej. My natomiast staraliÅ›my siÄ™ stworzyć klasyfikacjÄ™ zgonów, która odzwierciedla, jak przebiegaÅ‚ okres poprzedzajÄ…cy Å›mierć. Inaczej mówiÄ…c, próbowaliÅ›my opisać typologie przebiegu koÅ„cowego etapu życia – mówi agencji Newseria Innowacje Marcus Ebeling z Instytutu BadaÅ„ Demograficznych im. Maxa Plancka w niemieckim Rostocku, który przeprowadzaÅ‚ badania wraz ze wspóÅ‚pracownikami z Karolinska Institutet w Sztokholmie.
Naukowcy na podstawie swoich badań sformułowali hipotezę, że większa długość życia może oznaczać także wydłużenie procesu umierania. Zaznaczają przy tym, że do tej pory nikt nie zdefiniował czasu rozpoczęcia procesu umierania.
– Możemy stwierdzić, że udziaÅ‚ zgonów zwiÄ…zanych z chorobami degeneracyjnymi, wymagajÄ…cych wczeÅ›niej opieki geriatrycznej czy medycznej, roÅ›nie wraz z wiekiem w momencie zgonu. Na podstawie tych wyników stworzyliÅ›my hipotezÄ™, że dÅ‚uższe życie może być zwiÄ…zane z wiÄ™kszym prawdopodobieÅ„stwem powolnego umierania – wskazuje naukowiec. – Jednak aby jÄ… udowodnić, musielibyÅ›my odpowiedzieć na kluczowe pytanie: kiedy wÅ‚aÅ›ciwie zaczynamy umierać. JeÅ›li jednak spojrzymy na nasze wyniki i na fakt, że choroby degeneracyjne, takie jak demencja czy choroba Alzheimera, stajÄ… siÄ™ gÅ‚ównymi przyczynami zgonów w krajach rozwiniÄ™tych, dostrzegamy wiele tendencji i dowodów z różnych źródeÅ‚, które mogÄ… potwierdzać naszÄ… hipotezÄ™. Niezależnie od tego, czy jest prawdziwa, czy nie, powinna być rozpatrywana w kontekÅ›cie dyskusji na temat zwiÄ™kszonej dÅ‚ugoÅ›ci życia i przygotowania systemów opieki zdrowotnej do wyższych wskaźników zgonów w przyszÅ‚oÅ›ci.
Demografowie sugerujÄ…, że na opóźnienie pojawienia siÄ™ wielu chorób i poprawÄ™ przeżywalnoÅ›ci wpÅ‚ynÄ…Å‚ postÄ™p medycyny. To m.in. skutkuje coraz wiÄ™kszÄ… oczekiwanÄ… dÅ‚ugoÅ›ciÄ… życia. Jednak może też oznaczać dÅ‚uższy okres kumulacji chorób i konieczność opieki pod koniec życia. To stoi w opozycji do pojÄ™cia tzw. dobrej Å›mierci, rozumianej jako stan, w którym czÅ‚owiek ma Å›wiadomość, kontrolÄ™ nad swoim ciaÅ‚em i umysÅ‚em i nie wymaga intensywnej opieki. W kontekÅ›cie spoÅ‚ecznym dÅ‚uższy proces umierania oznacza szereg wyzwaÅ„ dla systemów opieki zdrowotnej zwiÄ…zanych m.in. z zapewnieniem opieki dÅ‚ugoterminowej czy kosztami leczenia.
– StaraliÅ›my siÄ™ nie tylko zyskać nowÄ… perspektywÄ™ na Å›mierć na poziomie populacji, ale także chcieliÅ›my wnieść wkÅ‚ad do dyskusji na temat dobrej Å›mierci. To ważne, ponieważ liczne kraje, na przykÅ‚ad Niemcy czy Polska, doÅ›wiadczajÄ… obecnie starzenia siÄ™ populacji. To z kolei oznacza, że w przyszÅ‚oÅ›ci nastÄ…pi wzrost bezwzglÄ™dnej liczby zgonów. Na przykÅ‚ad dla Szwecji ONZ prognozuje 20–25 proc. wiÄ™cej zgonów w ciÄ…gu 20–25 lat. Potrzebne bÄ™dzie wsparcie systemu opieki zdrowotnej – osoby starsze bÄ™dÄ… potrzebować poradnictwa i opieki, na co system opieki zdrowotnej musi być przygotowany – podkreÅ›la Marcus Ebeling.
Jego zdaniem rozpoczęcie przygotowań wymaga jednak dyskusji publicznej na temat śmierci i umierania.
– Åšmierć w zbyt dużym stopniu staÅ‚a siÄ™ problemem opieki zdrowotnej, a nie tematem, który musimy zaakceptować jako część życia. Potrzebna jest dyskusja, w ramach której można szerzej mówić o tym, w jaki sposób starzejÄ…ce siÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stwo, wspóÅ‚czeÅ›ni ludzie z oczekiwanÄ… dÅ‚ugoÅ›ciÄ… trwania życia na poziomie ponad 80 lat wyobrażajÄ… sobie Å›mierć. To pomoże wypracować pewien konsensus co do dziaÅ‚aÅ„, jakie powinni podjąć decydenci i przedstawiciele publicznej sÅ‚użby zdrowia, aby przygotować infrastrukturÄ™ do jak najpeÅ‚niejszej realizacji wyobrażeÅ„ ludzi na temat dobrej Å›mierci – mówi ekspert z Instytutu BadaÅ„ Demograficznych im. Maxa Plancka.
