UbiegÅ‚y rok zakoÅ„czyÅ‚ siÄ™ zapaÅ›ciÄ… na rynku pożyczek pozabankowych i kredytów gotówkowych. ObroniÅ‚y siÄ™ natomiast kredyty ratalne i mieszkaniowe, które w drugiej poÅ‚owie roku odbiÅ‚y po gwaÅ‚townym wiosennym spadku. W efekcie wartość udzielonych przez banki hipotek zmniejszyÅ‚a siÄ™ tylko o 2,9 proc. rok do roku, a ratalnych wzrosÅ‚a o 0,8 proc. Mimo pandemii i zwiÄ…zanego z niÄ… kryzysu stabilna pozostaje szkodowość, czyli liczba kredytów opóźnionych w spÅ‚acie. Analitycy BIK prognozujÄ…, że rozpoczÄ™ty wÅ‚aÅ›nie rok na rynku kredytowo-pożyczkowym bÄ™dzie zdecydowanie lepszy od poprzedniego, choć z pewnoÅ›ciÄ… nie wróci do poziomów z 2019 roku.
– Rok 2020 byÅ‚ trudny dla biznesu kredytowego i pożyczkowego. Polacy zaciÄ…gnÄ™li w ubiegÅ‚ym roku prawie 141 mld zÅ‚ kredytów. To jest o 18 proc. mniej niż rok wczeÅ›niej. WpÅ‚ynęły na to gÅ‚ównie najwiÄ™ksze spadki w segmencie kredytów gotówkowych i pożyczek pozabankowych, których sprzedaż byÅ‚a mniejsza odpowiednio o 30 i 33 proc. – wylicza w rozmowie z agencjÄ… informacyjnÄ… Newseria Biznes dr Mariusz Cholewa, prezes Biura Informacji Kredytowej.
WedÅ‚ug danych BIK na koniec grudnia wartość portfela kredytów i pożyczek wyniosÅ‚a 700 mld zÅ‚ i byÅ‚a o 30,4 mld zÅ‚ (czyli o 4,5 proc.) wyższa w porównaniu z koÅ„cem 2019 roku. Akcja kredytowa w tym czasie spadÅ‚a natomiast o 29 mld zÅ‚, czyli o blisko 1/5. Spadek zostaÅ‚ jednak zrekompensowany przez zamrożenie części spÅ‚at kredytów, wzrost kursu walutowego oraz fakt, że duży udziaÅ‚ w wartoÅ›ci nowych umów majÄ… kredyty mieszkaniowe, spÅ‚acane w dÅ‚ugich okresach.
Koronawirus wpÅ‚ynÄ…Å‚ na wszystkie segmenty rynku kredytowo-pożyczkowego, jednak najmocniej odbiÅ‚ siÄ™ na kredytach gotówkowych. Popyt na nie zaczÄ…Å‚ spadać jeszcze przed pandemiÄ…, która tylko pogÅ‚Ä™biÅ‚a ten trend – zwÅ‚aszcza w okresie wiosennym (w kwietniu spadek w tym segmencie wyniósÅ‚ aż 44,4 proc.). W efekcie w caÅ‚ym 2020 roku popyt na kredyty gotówkowe spadÅ‚ o 14 proc., a banki udzieliÅ‚y ich na kwotÄ™ niższÄ… o 30 proc. niż w roku poprzednim.
2020 rok zakoÅ„czyÅ‚ siÄ™ też zapaÅ›ciÄ… na rynku pożyczek pozabankowych. Popyt na nie spadÅ‚ o rekordowe 39 proc. w porównaniu z poprzednim (w kwietniu aż o 63,8 proc.). Z kolei wartość finansowania udzielonego przez firmy pożyczkowe (w sumie 4,8 mld zÅ‚) spadÅ‚a rok do roku o 1/3. WedÅ‚ug prezesa BIK wpÅ‚ynęła na to nie tylko pandemia i spadek popytu na finansowanie potrzeb konsumenckich, lecz również niekorzystne dla branży pożyczkowej zmiany legislacyjne.
– GwiazdÄ… ubiegÅ‚ego roku byÅ‚y natomiast kredyty ratalne, których Polacy zaciÄ…gnÄ™li o 1 proc. wiÄ™cej niż w 2019 roku – wskazuje dr Mariusz Cholewa.
To jedyny segment rynku, który obroniÅ‚ siÄ™ w ubiegÅ‚ym roku i zanotowaÅ‚ wzrost dynamiki sprzedaży – zarówno pod wzglÄ™dem liczby, jak i wartoÅ›ci udzielonego finansowania. Analitycy zwrócili uwagÄ™, że w czasie pandemii kredyty ratalne idealnie wpisaÅ‚y siÄ™ w potrzeby konsumentów, którzy – ze wzglÄ™du na niepewnÄ… sytuacjÄ™ – nie chcieli pozbywać siÄ™ wolnych Å›rodków nawet w obliczu niezbÄ™dnych poważniejszych wydatków.
DobrÄ… odpornoÅ›ciÄ… na koronawirusa wykazaÅ‚ siÄ™ też segment kredytów mieszkaniowych. Ten poczÄ…tkowo, w okresie wiosennym, zanotowaÅ‚ gwaÅ‚towny spadek (w maju aż o 27,7 proc. r/r), ale potem popyt zaczÄ…Å‚ siÄ™ stopniowo odbudowywać, a od sierpnia jest już dodatni. PrzyczyniÅ‚y siÄ™ do tego również same banki, które – po zaostrzeniu warunków kredytowych w pierwszych miesiÄ…cach pandemii – zaczęły stopniowo Å‚agodzić swojÄ… politykÄ™ od II póÅ‚rocza.
W efekcie w caÅ‚ym 2020 roku liczba zÅ‚ożonych wniosków o kredyt mieszkaniowy zmniejszyÅ‚a siÄ™ tylko o 0,6 proc. Wartość udzielanych hipotek spadÅ‚a natomiast jedynie o 2,9 proc. rok do roku. WpÅ‚ynÄ…Å‚ na to gÅ‚ównie duży spadek liczby udzielanych kredytów na niższe kwoty. Blisko poÅ‚owÄ™ kredytów mieszkaniowych udzielonych w 2020 roku stanowiÅ‚y te z przedziaÅ‚ów kwotowych 350–500 tys. zÅ‚ oraz powyżej 500 tys. Ich liczba z kolei wzrosÅ‚a odpowiednio o 8,1 proc. i 11,5 proc.
– Można by siÄ™ spodziewać, że jakość kredytów w czasie kryzysu siÄ™ pogorszy. Natomiast byÅ‚a ona stabilna przez caÅ‚y ubiegÅ‚y rok, a patrzÄ…c na nasze indeksy wczesnego ostrzegania, można nawet powiedzieć, że generalnie siÄ™ poprawia – zapewnia prezes BIK. – WyjÄ…tkiem sÄ… pożyczki pozabankowe. Tutaj wartość przeterminowanych kredytów powyżej 90 dni przekroczyÅ‚a 43 proc. i byÅ‚ to wzrost aż o 9 pkt proc., czyli bardzo wysoki.
Najlepszy wskaźnik szkodowoÅ›ci, mierzony Indeksem JakoÅ›ci BIK, majÄ… kredyty ratalne (1,3 proc.). Dla porównania dla kredytów gotówkowych wartość tego indeksu wynosi 3,9 proc. i jest najwyższa ze wszystkich produktów kredytowych (nie uwzglÄ™dniajÄ…c pożyczek pozabankowych). Jednak co istotne, na koniec 2020 roku wszystkie indeksy nadal pokazywaÅ‚y bezpieczny poziom ryzyka portfela kredytów udzielanych gospodarstwom domowym.
– Na stabilnÄ… jakość kredytów wpÅ‚yw miaÅ‚y dwa gÅ‚ówne czynniki. Z jednej strony byÅ‚a to pomoc publiczna, która zahibernowaÅ‚a rynek pracy i dziÄ™ki której Polacy nie stracili pracy. Druga to tzw. wakacje kredytowe, których banki udzielaÅ‚y na trzy bÄ…dź sześć miesiÄ™cy. Wartość kredytów objÄ™tych wakacjami wyniosÅ‚a 82 mld zÅ‚, to byÅ‚ prawie milion rachunków. Widzimy też, że te rachunki w 95 proc. wracajÄ… do regularnej spÅ‚aty – podkreÅ›la Mariusz Cholewa.
Analitycy BIK prognozujÄ…, że ten rok na rynku kredytowo-pożyczkowym bÄ™dzie umiarkowanie dobry. Rynek nie wróci co prawda do poziomów sprzedaży z 2019 roku, ale powinien być znaczÄ…co lepszy od roku 2020. BIK szacuje wzrost o 14 proc. w segmencie kredytów mieszkaniowych (do poziomu 72 mld zÅ‚), o 16 proc. w kredytach gotówkowych (do 60 mld zÅ‚) oraz o 5 proc. w segmencie produktów ratalnych (do 15,3 mld zÅ‚).
– Widzimy, że wniosków kredytowych jest caÅ‚kiem sporo. Banki też Å‚agodzÄ… kryteria przyznawania kredytów, zwÅ‚aszcza mieszkaniowych. W ostatnich dniach pojawiaÅ‚y siÄ™ nawet komunikaty o zmniejszeniu wymogu dotyczÄ…cego wkÅ‚adu wÅ‚asnego. Wszystkie te elementy mogÄ… spowodować, że ten rok nie bÄ™dzie zÅ‚y. Dużym znakiem zapytania jest jednak jakość kredytów, bo wakacje kredytowe siÄ™ skoÅ„czyÅ‚y, a jeÅ›li lockdown bÄ™dzie siÄ™ utrzymywaÅ‚ zbyt dÅ‚ugo, to może spowodować, że w 2021 roku bÄ™dzie wiÄ™cej przeterminowanych kredytów – prognozuje prezes BIK.
JeÅ›li sytuacja epidemiologiczna w kraju bÄ™dzie siÄ™ poprawiać, banki powinny Å‚agodzić warunki udzielania kredytów, a odroczone decyzje zakupowe konsumentów, a tym samym odroczony popyt na kredyty, powinny wywoÅ‚ać dynamiczny impuls wzrostowy. Analitycy zwracajÄ… jednak uwagÄ™, że pod znakiem zapytania stoi przyszÅ‚a sytuacja na rynku pracy i możliwy wzrost bezrobocia w wyniku wygaÅ›niÄ™cia ograniczeÅ„ w redukcji zatrudnienia, zapisanych w tarczach pomocowych.
