W ostatniej dekadzie ceny wielu dzieÅ‚ sztuki wzrosÅ‚y kilkukrotnie. W modzie sÄ… zarówno obrazy dawne, jak i wspóÅ‚czesne. Kolekcjonerzy wciąż interesujÄ… siÄ™ sztukÄ… fantastycznÄ…, ale przebojem sÄ… dzieÅ‚a feministyczne oraz artystów do 35. roku życia. Zdaniem RafaÅ‚a Kameckiego, prezesa Artinfo.pl, polski rynek sztuki pozostaje daleko w tyle za globalnym pod wzglÄ™dem poziomu cen. JednoczeÅ›nie jednak oznacza to, że obecnie poczyniona inwestycja może siÄ™ zwrócić z nawiÄ…zkÄ… w kolejnych latach.
Jak wynika z indeksu inwestycji luksusowych prowadzonego przez firmÄ™ Knight Frank, Å›ledzÄ…cego ceny 10 przedmiotów kolekcjonerskich, w II kwartale br. dzieÅ‚a sztuki znalazÅ‚y siÄ™ na pierwszym miejscu. ZanotowaÅ‚y wzrost o 30 proc. w ujÄ™ciu rocznym. Dla porównania kategorie zegarki i biżuteria, które znalazÅ‚y siÄ™ na drugim i trzecim miejscu Knight Frank Luxury Investment Index, wzrosÅ‚y w tym czasie o 10 proc. Åšrednia dla caÅ‚ego koszyka analizowanych przedmiotów kolekcjonerskich to 7-proc. wzrost. W ujÄ™ciu 10-letnim dzieÅ‚a sztuki odnotowaÅ‚y wzrost o 109 proc. przy Å›redniej dla caÅ‚ego koszyka na poziomie 116 proc.
– W czasie ostatniej dekady wzrosty na dzieÅ‚ach sztuki byÅ‚y nawet dwu-, trzykrotne, spektakularne przykÅ‚ady mówiÄ… o 10-krotnych wzrostach. Widać, że inwestycja w dzieÅ‚o sztuki ma wysoki potencjaÅ‚, zarówno zachowania wartoÅ›ci pieniÄ™dzy, jak i przyniesienia bardzo solidnego zwrotu – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes RafaÅ‚ Kamecki, prezes Artinfo.pl. – Kolekcjonerzy koncentrujÄ… siÄ™ na najważniejszych nazwiskach, i to zarówno w sztuce dawnej, bo tu możemy mówić o Malczewskim, Wieruszu-Kowalskim, Brandcie, jak i w sztuce wspóÅ‚czesnej. Tutaj mamy takie nazwiska jak Magdalena Abakanowicz, Alina Szapocznikow, Andrzej Wróblewski, Fangor, także Nowosielski, Kantor, Stażewski. Tych nazwisk jest wiele, pewnie dziÅ› mogÄ… siÄ™ zamknąć w grupie powiedzmy 100 i w ramach tej grupy odbywajÄ… siÄ™ wszystkie rekordowe sprzedaże i i wiÄ™kszość obrotu aukcyjnego, który wynosi już obecnie okoÅ‚o 600 mln zÅ‚ rocznie.
WedÅ‚ug GÅ‚ównego UrzÄ™du Statystycznego w 2022 roku wartość sprzedaży dzieÅ‚ sztuki i antyków wyniosÅ‚a 650,7 mln zÅ‚. NajwiÄ™kszÄ… kwotÄ™ sprzedaży dzieÅ‚ sztuki i antyków podmioty uzyskaÅ‚y poprzez aukcje – 434,1 mln zÅ‚. Oznacza to wzrost o 10,1 proc. wobec 2021 roku. NajwiÄ™kszÄ… kwotÄ™ uzyskano ze sprzedaży dzieÅ‚ sztuki i antyków z dziedziny malarstwa – 563,0 mln zÅ‚ (tj. 86,5 proc. Å‚Ä…cznej kwoty sprzedaży), w tym malarstwa dawnego – 342,8 mln zÅ‚ (52,7 proc. ogólnej kwoty sprzedaży) i malarstwa wspóÅ‚czesnego – 220,2 mln zÅ‚ (33,8 proc.). W porównaniu z 2021 rokiem odnotowano wzrost sprzedaży dzieÅ‚ sztuki z dziedziny malarstwa o 20,2 proc., przy czym sprzedaż dzieÅ‚ malarstwa dawnego zwiÄ™kszyÅ‚a siÄ™ o 42,8 proc., a malarstwa wspóÅ‚czesnego zmniejszyÅ‚a siÄ™ o 3,6 proc.
– Na rynku dzieÅ‚ sztuki zawsze byÅ‚y obecne trendy. Na polskim rynku caÅ‚y czas mamy trend na sztukÄ™ fantastycznÄ…, reprezentowanÄ… przez takie nazwiska jak ZdzisÅ‚aw BeksiÅ„ski, Jacek Yerka, ale to już może być koÅ„cowa faza, bo byÅ‚o niÄ… ogromne zainteresowanie przez ostatni rok – mówi RafaÅ‚ Kamecki. – Kolejna jest sztuka feministyczna, której reprezentantkami sÄ… znakomite mÅ‚ode artystki. Mówimy tutaj o Agacie Kus, Agacie SÅ‚owak, Karolinie JabÅ‚oÅ„skiej. To sÄ… prace, które teraz sÄ… najbardziej rozchwytywane. Galerie, które reprezentujÄ… te artystki, majÄ… wrÄ™cz kolejkÄ™ kolekcjonerów czekajÄ…cych na możliwość zakupu. Ceny z poziomów 20–30 tys. zÅ‚ jeszcze rok temu urosÅ‚y do 100 tys. zÅ‚ i wiÄ™cej, wiÄ™c tutaj poziom zysku jest bardzo wysoki, ale nie jest Å‚atwo znaleźć takÄ… pracÄ™, wiÄ™c wszystko siÄ™ opiera na bardzo ograniczonej podaży.
Kolejny trend jest zwiÄ…zany z mÅ‚odymi twórcami, z pokoleniem artystów do 35. roku życia. Szef Artinfo.pl wymienia w tej grupie Karola Palczaka, którego prace również sÄ… wyceniane na ponad 100 tys. zÅ‚, a każda z nich na poczekaniu znajduje nabywcÄ™. Na fali jest także pokolenie debiutujÄ…ce na rynku po 1989 roku, do którego zaliczajÄ… siÄ™ Wilhelm Sasnal, Marcin Maciejowski czy RafaÅ‚ Bujnowski, czyli Grupa Åadnie. Ale też sÄ… nazwiska zwiÄ…zane z ÅodziÄ… KaliskÄ…, które cieszÄ… siÄ™ obecnie najwiÄ™kszym powodzeniem i na aukcjach ostateczna cena przekracza niejednokrotnie górne wartoÅ›ci estymacji przed licytacjÄ….
PrzykÅ‚adem spektakularnego sukcesu na tym rynku jest urodzona w 1984 roku Ewa Juszkiewicz, której prace w Galerii lokal_30 jeszcze parÄ™ lat temu można byÅ‚o kupić za kwotÄ™ do 25 tys. zÅ‚. Jej przejÅ›cie w 2021 roku do jednej z najbardziej znanych galerii na Å›wiecie, Galerii Gagosian, spowodowaÅ‚o, że ceny podskoczyÅ‚y wielokrotnie. W ubiegÅ‚ym roku na targach Art Basel praca Ewy Juszkiewicz w Galerii Almine Rech zostaÅ‚a sprzedana w ciÄ…gu godziny za 600 tys. euro. Inna jej praca w tym roku osiÄ…gnęła wartość ponad 7 mln zÅ‚.
RafaÅ‚ Kamecki zwraca jednak uwagÄ™ na fakt, że rynek dzieÅ‚ sztuki w Polsce jest rynkiem lokalnym, nastawionym gÅ‚ównie na polskÄ… sztukÄ™, z nielicznymi wyjÄ…tkami, jak np. kolekcja Grażyny Kulczyk.
– Wynika to trochÄ™ z braku edukacji, wiedzy i doÅ›wiadczeÅ„ kolekcjonerskich. To powoduje, że nasz rynek odstaje od Å›wiatowego. To widać na takich wydarzeniach jak Art Basel, najwiÄ™ksze targi sztuki, na które przyjeżdża blisko 300 galerii z 35 krajów. Tam wiÄ™kszość dzieÅ‚ sztuki to sÄ… prace po nawet kilkaset tysiÄ™cy do wielu milionów euro. My z reguÅ‚y jeszcze nie mamy takich cen nawet na mÅ‚odych artystów – wyjaÅ›nia szef Artinfo.pl. – Na tej bazie można powiedzieć, że polski rynek dzieÅ‚ sztuki jest wschodzÄ…cym rynkiem z bardzo dużą perspektywÄ… wzrostu. Od wielu lat uważamy, że jeżeli tylko bÄ™dziemy w nieznacznym stopniu niwelować tÄ™ może nie przepaść, ale znaczÄ…cÄ… różnicÄ™ w cenach i w sile tego rynku, to dzisiejsze zakupy na rynku aukcyjnym powinny powodować, że te prace bÄ™dÄ… wielokrotnie droższe za kilka lat. Rynek dzieÅ‚ sztuki w Polsce na pewno bÄ™dzie nadrabiaÅ‚ tÄ™ zalegÅ‚ość i próbowaÅ‚ dorównać do cen zachodnich. Na bazie tej nierównoÅ›ci, chyba najwiÄ™kszej ze wszystkich rynków dóbr luksusowych, można powiedzieć, że dzisiaj zainwestowanie w dzieÅ‚a sztuki jest bardzo dobrym posuniÄ™ciem i może siÄ™ zakoÅ„czyć bardzo wysokim zwrotem z takiej inwestycji.