Tylko 2 proc. Polaków w ogóle nie chce mieć dzieci. Blisko poÅ‚owa chciaÅ‚aby mieć dwójkÄ™, a 28 proc. – trójkÄ™ dzieci. Prawie 1/3 marzy o dużej, wielopokoleniowej rodzinie – pokazujÄ… ubiegÅ‚oroczne badania CBOS. Wiele osób przed zakÅ‚adaniem rodziny powstrzymuje gÅ‚ównie sytuacja ekonomiczna. W efekcie wspóÅ‚czynnik dzietnoÅ›ci w Polsce już od lat nie gwarantuje zastÄ™powalnoÅ›ci pokoleÅ„, a sytuacja bÄ™dzie siÄ™ pogarszać. Strategia Demograficzna, którÄ… rzÄ…d ma upublicznić jeszcze w czerwcu, wskaże dziaÅ‚ania, które sÄ… konieczne, aby takiemu scenariuszowi w porÄ™ zapobiec i skÅ‚onić Polaków do wiÄ™kszej dzietnoÅ›ci.
– KoÅ„czymy prace nad StrategiÄ… DemograficznÄ…. MyÅ›lÄ™, że bÄ™dziemy mogli przedstawić jÄ… jeszcze w czerwcu – zapowiada w rozmowie z agencjÄ… Newseria Biznes Barbara Socha, wiceminister rodziny i polityki spoÅ‚ecznej, peÅ‚nomocnik rzÄ…du ds. polityki demograficznej.
Prace nad rzÄ…dowÄ… StrategiÄ… DemograficznÄ… dla Polski ruszyÅ‚y w zeszÅ‚ym roku. Dokument ma odpowiedzieć na pytanie, czego potrzebujÄ… polskie rodziny, i wyznaczyć kierunek dziaÅ‚aÅ„, które bÄ™dÄ… sprzyjać dzietnoÅ›ci. Polska ma bowiem duży problem z demografiÄ… – populacja siÄ™ kurczy, a od wielu lat rodzi siÄ™ za maÅ‚o dzieci, żeby zapewnić zastÄ™powalność pokoleÅ„. Od 1998 roku wspóÅ‚czynnik dzietnoÅ›ci nie przekracza w Polsce 1,5 dziecka na kobietÄ™ w wieku rozrodczym (w 2019 roku wynosiÅ‚ 1,44). Tymczasem zastÄ™powalność pokoleÅ„ gwarantuje dopiero wskaźnik dzietnoÅ›ci na poziomie 2,1–2,15 (dane z czerwcowego raportu „Demografia” Warsaw Enterprise Institute).
Prognoza demograficzna GUS zakÅ‚ada, że w 2050 roku liczba ludnoÅ›ci Polski spadnie do 33 mln 951 tys. (dla porównania w 2020 roku Polaków byÅ‚o nieco ponad 37 mln 958 tys.). W stosunku do bazy, za którÄ… przyjÄ™to 2013 rok, bÄ™dzie to oznaczać spadek liczby ludnoÅ›ci o 12 proc., czyli 4,55 mln osób. Oprócz ujemnego przyrostu naturalnego GUS prognozuje też spadek liczebnoÅ›ci kobiet w wieku rozrodczym (15–49 lat) oraz szybkie starzenie siÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stwa.
W 2050 roku seniorzy w wieku 65+ bÄ™dÄ… już stanowić 32,7 proc. populacji (wobec 14,7 proc. w stosunku do bazy z 2013 roku, co oznacza wzrost o 5,4 mln osób). To zaÅ› wywoÅ‚a perturbacje na rynku pracy, wpÅ‚ywajÄ…c na PKB i konkurencyjność gospodarki, zaburzy dziaÅ‚anie modelu ubezpieczeÅ„ spoÅ‚ecznych, w skrajnym scenariuszu prowadzÄ…c nawet do zaÅ‚amania systemu emerytalnego, i bÄ™dzie stanowić wyzwanie dla caÅ‚ego systemu usÅ‚ug publicznych, zwÅ‚aszcza opieki zdrowotnej. RzÄ…dowa Strategia Demograficzna ma wskazać dziaÅ‚ania, które sÄ… konieczne, żeby takiemu scenariuszowi w porÄ™ zapobiec i skÅ‚onić Polaków do wiÄ™kszej dzietnoÅ›ci.
– Strategia Demograficzna wyznacza kierunki interwencji, które zaobserwowaliÅ›my w innych krajach europejskich. Chcemy skorzystać z ich doÅ›wiadczenia, ale nie tylko. Mamy też nowe pomysÅ‚y, które nazwaÅ‚abym innowacyjnymi czy nowatorskimi, skÅ‚adajÄ…ce siÄ™ na spójnÄ… ukÅ‚adankÄ™. WierzÄ™, że to przyniesie istotnÄ… zmianÄ™ – zapewnia Barbara Socha.
Na potrzeby nowej strategii rzÄ…d zdefiniowaÅ‚ 11 obszarów, które majÄ… wpÅ‚yw na dzietność (jest wÅ›ród nich m.in. rynek pracy), a w poÅ‚owie ubiegÅ‚ego roku Ministerstwo Rodziny i Polityki SpoÅ‚ecznej zleciÅ‚o badania opinii publicznej, które majÄ… pokazać, co powstrzymuje Polki przed decyzjÄ… o urodzeniu dziecka.
Podobne badanie w 2015 roku zostaÅ‚o już zresztÄ… przeprowadzone przez Dom Badawczy Maison dla Warsaw Enterprise Institute. Niemal 90 proc. Polaków negatywnie oceniÅ‚o wówczas politykÄ™ prorodzinnÄ… paÅ„stwa. Badanie pokazaÅ‚o też, że Polacy chcÄ… mieć dzieci, ale powstrzymuje ich przed tym przede wszystkim sytuacja ekonomiczna. 76 proc. chciaÅ‚oby mieć dwoje lub troje dzieci, ale poprzestajÄ… na jednym ze wzglÄ™du na niewystarczajÄ…ce warunki materialne (74 proc.) lub obawÄ™ przed ich pogorszeniem (61 proc.).
Podobne wnioski pÅ‚ynÄ… również z przeprowadzonego w 2019 roku badania CBOS („Preferowane i realizowane modele życia rodzinnego”), które pokazaÅ‚o, że tylko 2 proc. Polaków w ogóle nie chce mieć dzieci. Blisko poÅ‚owa (47 proc.) chciaÅ‚aby mieć dwójkÄ™, a 28 proc. – trójkÄ™ dzieci. MałżeÅ„stwo bez dzieci to pożądany model dla raptem 3 proc. Mimo to w 2019 roku 11 proc. polskich małżeÅ„stw byÅ‚o bezdzietnych. Tylko dla 17 proc. z nich ta sytuacja byÅ‚a satysfakcjonujÄ…ca, wiÄ™kszość (59 proc.) chciaÅ‚aby mieć w domu jeszcze jedno pokolenie.
– Strategia Demograficzna obejmuje przede wszystkim kompleksowÄ… diagnozÄ™ sytuacji w Polsce, w tym też na tle innych krajów Europy i naszego regionu. OpisaliÅ›my w niej wszystkie wyzwania i czynniki, które mogÄ… wpÅ‚ywać na dzietność – podkreÅ›la peÅ‚nomocnik rzÄ…du ds. polityki demograficznej. – Ta strategia powstaÅ‚a po bardzo dogÅ‚Ä™bnym przeanalizowaniu nie tylko systemów polityk rodzinnych i sytuacji w innych krajach, ale też na podstawie wszelkich dostÄ™pnych badaÅ„ naukowych prowadzonych zarówno w Polsce, jak i za granicÄ…, które dotyczyÅ‚y szeroko pojÄ™tej dzietnoÅ›ci i mechanizmów tworzenia rodzin. Jest to wiÄ™c bardzo kompleksowy dokument.
Jak zapowiadaÅ‚a już w marcu br. szefowa MRiPS Marlena MalÄ…g, rzÄ…dowa Strategia Demograficzna ma zawierać konkretne narzÄ™dzia i rozwiÄ…zania, np. w obszarze polityki mieszkaniowej, które bÄ™dÄ… wspierać rodziny i skÅ‚aniać Polaków do rozmnażania. Część z nich zostaÅ‚a już przedstawiona w Polskim Åadzie. To m.in. wspieranie rodzin z dziećmi w zakupach wÅ‚asnego mieszkania bez wymaganego wkÅ‚adu wÅ‚asnego.
– Wierzymy, że skuteczne wdrożenie tych instrumentów, które rekomendujemy w strategii, przyniesie dużą poprawÄ™ dzietnoÅ›ci w Polsce. ZaÅ‚ożenia dokumentu zostaÅ‚y przyjÄ™te na najbliższe 20 lat, czyli do 2040 roku – mówi peÅ‚nomocnik rzÄ…du ds. polityki demograficznej.