– Mamy Europejski Plan Walki z Rakiem, zapowiedziany przez UrsulÄ™ von der Leyen. JeÅ›li sprawa jest traktowana poważnie, musi siÄ™ w nim znaleźć rak prostaty, który jest najczęściej wystÄ™pujÄ…cym nowotworem u mężczyzn i plasuje siÄ™ w czoÅ‚ówce zgonów – mówi prof. Hendrik Van Poppel, przewodniczÄ…cy Biura Politycznego Europejskiego Towarzystwa Urologicznego. Eksperci podkreÅ›lajÄ…, że rak prostaty – wczeÅ›nie wykryty i poddany wÅ‚aÅ›ciwemu leczeniu – dziÄ™ki nowoczesnym terapiom i nowym technologiom może być już dziÅ› niemalże chorobÄ… przewlekÅ‚Ä…. Mimo to w ostatnich latach Å›miertelność z jego powodu roÅ›nie, nie tylko w Polsce.
– Rak prostaty jest gÅ‚ównym zabójcÄ… mężczyzn. Szacuje siÄ™, że odpowiada za ok. 20–23 proc. wszystkich nowotworów, które dotykajÄ… mÄ™skiej populacji, odpowiada wÅ‚aÅ›nie rak prostaty – mówi agencji Newseria Biznes MichaÅ‚ KÄ™powicz, dyrektor ds. relacji strategicznych w Philips Healthcare.
Rak prostaty jest najczęściej wystÄ™pujÄ…cym nowotworem wÅ›ród mężczyzn – nie tylko w Polsce, ale i w krajach caÅ‚ej Unii Europejskiej. Każdego roku wykrywa siÄ™ ok. 417 tys. nowych przypadków, a w Europie jest w tej chwili ok. 2 mln mężczyzn ze zdiagnozowanym rakiem prostaty. Co istotne, w ostatnich latach liczba zachorowaÅ„ roÅ›nie, podobnie jak i Å›miertelność spowodowana tym nowotworem – z ok. 92 tys. zgonów rocznie jeszcze w 2010 roku zwiÄ™kszyÅ‚a siÄ™ do 107 tys. w 2018 roku.
– Ta sytuacja jest nie do przyjÄ™cia. Mamy lepsze narzÄ™dzia, lepsze metody leczenia, a jednak dzisiaj umiera wiÄ™cej mężczyzn niż jeszcze kilka lat temu. W Anglii na raka prostaty umiera wiÄ™cej mężczyzn niż kobiet na raka piersi. W Szwecji rak prostaty jest obecnie odpowiedzialny za najwiÄ™kszÄ… liczbÄ™ zgonów nowotworowych wÅ›ród mężczyzn, przewyższajÄ…c Å›miertelność z powodu raka pÅ‚uc. Z kolei w Niemczech rak prostaty jest drugÄ… najczÄ™stszÄ… przyczynÄ… zgonów, po nowotworach jelita grubego. Musimy coÅ› z tym zrobić, podejmujÄ…c pilnie wspólne dziaÅ‚ania – podkreÅ›la prof. Hendrik Van Poppel, przewodniczÄ…cy Europejskiego Towarzystwa Urologicznego, byÅ‚y przewodniczÄ…cy Kliniki Urologii Szpitala Uniwersyteckiego Gasthuisberg w Belgii.
W Polsce Å›miertelność z powodu raka prostaty jest jeszcze wyższa niż europejska Å›rednia. Liczba wywoÅ‚anych nim zgonów w Europie wynosi ok. 165 na każde 100 tys. osób, podczas gdy w naszym kraju ten odsetek oscyluje wokóÅ‚ 180–190. Niższa jest za to liczba zachorowaÅ„, ale w zwiÄ…zku ze starzejÄ…cÄ… siÄ™ populacjÄ… i to powoli siÄ™ zmienia.
– Każdego roku w Polsce co roku mniej wiÄ™cej 16–19 tys. mężczyzn choruje na nowotwór prostaty, a okoÅ‚o 5,5–6 tys. umiera – mówi ekspert Philips, MichaÅ‚ KÄ™powicz. – Można powiedzieć, że sytuacja nie jest jeszcze tak zÅ‚a w porównaniu z EuropÄ…, gdzie Å›rednia zapadalność na ten nowotwór to ok. 380 na 100 tys. osób. W Polsce ten wskaźnik wynosi ok. 320, czyli wciąż jest relatywnie trochÄ™ lepiej. Trzeba jednak pamiÄ™tać, że europejskie spoÅ‚eczeÅ„stwa sÄ… starsze. W Polsce proces starzenia siÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stwa też dynamicznie przyspiesza, wiÄ™c nowotworów bÄ™dzie przybywać.
– Trzeba pamiÄ™tać, że jeÅ›li choroba zostanie wykryta wczeÅ›nie, możliwe jest peÅ‚ne wyleczenie – podkreÅ›la prof. Hendrik Van Poppel.
Problem w tym, że rak prostaty wciąż jest wykrywany zbyt późno.
– Nie ma skutecznej rekomendowanej profilaktyki raka prostaty. Od wielu lat sÅ‚yszymy o próbach przeprowadzenia takich badaÅ„ profilaktycznych, wiÄ™c musimy siÄ™ zdać na szybkie zgÅ‚aszanie siÄ™ z objawami urologicznymi do lekarza specjalisty. I tu w Polsce jest pewien problem, ponieważ pacjenci zbyt późno zgÅ‚aszajÄ… siÄ™ do tej opieki – dodaje Adam Maciejczyk, przewodniczÄ…cy ZarzÄ…du GÅ‚ównego Polskiego Towarzystwa Onkologicznego w Polsce.
Ta kwestia dotyczy nie tylko polskich pacjentów. Jak podkreÅ›la prof. Hendrik Van Poppel, na forum unijnym od lat toczy siÄ™ dyskusja o wprowadzeniu badaÅ„ przesiewowych (oznaczanie stężenia PSA, biaÅ‚ka wytwarzanego przez komórki prostaty, we krwi) wÅ›ród okreÅ›lonej grupy spoÅ‚eczeÅ„stwa, tak jak ma to miejsce w Polsce chociażby w przypadku badaÅ„ mammograficznych wykrywajÄ…cych nowotwór piersi czy cytologicznych wykrywajÄ…cych raka szyjki macicy. Niechęć ta wynika z dużej liczby zbyt czÄ™stych diagnoz u mężczyzn z maÅ‚o znaczÄ…cymi nowotworami, które nigdy nie wyrzÄ…dzÄ… im krzywdy ani nie spowodujÄ… Å›mierci, a w konsekwencji z niepotrzebnego leczenia.
– Badania, jakie chcemy wprowadzić, majÄ… być prowadzone na poziomie krajowym lub regionalnym na podstawie zaproszeÅ„ wysyÅ‚anych do wszystkich mężczyzn w wieku 50–69 lat. Inicjatywa ta nabiera ksztaÅ‚tu, a my dziaÅ‚amy na rzecz uzyskania okoÅ‚o 10 mln euro przewidzianych w ramach programu EU4Health na leczenie raka pÅ‚uc, żoÅ‚Ä…dka i prostaty. Musimy pokazać, że to rozwiÄ…zanie można wprowadzić, że jest ono efektywne kosztowo, aby komisja mogÅ‚a wprowadzić to rozwiÄ…zanie w paÅ„stwach czÅ‚onkowskich UE – wyjaÅ›nia profesor belgijskiego uniwersytetu.
Eksperci podkreÅ›lajÄ…, że to dobry moment, by zintensyfikować dziaÅ‚ania na rzecz poprawy w diagnostyce i leczeniu raka prostaty, ponieważ trwa realizacja Europejskiego Planu Walki z Rakiem. Zdaniem profesora nowotwór prostaty – ze wzglÄ™du na alarmujÄ…ce statystyki – powinien zajmować w tych inicjatywach istotne miejsce. Jak podkreÅ›la, niezbÄ™dne sÄ… wspólne rekomendacje i ujednolicony plan walki z tym nowotworem na poziomie wszystkich paÅ„stw UE.
– Bez wspóÅ‚pracy miÄ™dzynarodowej to siÄ™ nie uda. Wiem, że byÅ‚y prowadzone kampanie na rzecz ponownego wprowadzenia wczesnego wykrywania i objÄ™cia nim populacji, z udziaÅ‚em paÅ„stwowych sÅ‚użb opieki zdrowotnej, ministerstw zdrowia. Takie dziaÅ‚ania miaÅ‚y miejsce we Francji, jednak nie zakoÅ„czyÅ‚y siÄ™ sukcesem. PodejmujÄ™ tego rodzaju próby w Belgii od 10 lat, również bez powodzenia. ZajmujÄ… siÄ™ tym również urolodzy, czÅ‚onkowie Europejskiego Towarzystwa Urologicznego w Niemczech – bez powodzenia. To samo dotyczy Wielkiej Brytanii – bez rezultatu. Musimy dziaÅ‚ać wspólnie, a nastÄ™pnie przedstawić w Unii Europejskiej postulaty dotyczÄ…ce wczesnego wykrywania raka prostaty – w formie, jakÄ… proponuje Europejskie Towarzystwo Urologiczne, ze stratyfikacjÄ… ryzyka wÅ›ród mężczyzn na podstawie rzetelnych informacji. To powinno być absolutnym priorytetem – mówi prof. Hendrik Van Poppel.
Kolejny problem utrudniający diagnostykę raka prostaty wynika z faktu, że mężczyźni rzadko i niechętnie poddają się podstawowym badaniom.
– Onkolodzy apelujÄ… o to, żeby mężczyźni powyżej 40. roku życia badali stężenie PSA. Natomiast w momencie, kiedy jest już podejrzenie nowotworu, w tÄ™ diagnostykÄ™ trzeba wÅ‚Ä…czyć technologie takie jak rezonans, ultrasonograf. Ten dostÄ™p do diagnostyki obrazowej w Polsce nie jest taki prosty, dlatego wielu specjalistów apeluje, aby go uÅ‚atwić – dodaje MichaÅ‚ KÄ™powicz. – Ważnym elementem jest też cyfryzacja caÅ‚ego procesu diagnostyki i późniejszego procesu leczenia pacjenta, aby móc robić to skutecznie. SÄ… już w tej chwili multimodalne systemy cyfrowe, dziÄ™ki którym lekarz ma na jednym monitorze wszystkie dane. Te systemy umożliwiajÄ… cyfrowe konsylia, podczas których specjaliÅ›ci mogÄ… skupić siÄ™ wokóÅ‚ konkretnego przypadku i ocenić sytuacjÄ™ danego pacjenta.
– Jednym ze sposobów na poprawÄ™ sytuacji pacjentów jest na pewno zwiÄ™kszenie liczby urologów i specjalistów, którzy zajmujÄ… siÄ™ urologiÄ… onkologicznÄ… – wskazuje Adam Maciejczyk. – Bardzo ważne jest też to, żeby jak najwiÄ™kszÄ… liczbÄ™ pacjentów urologicznych diagnozować i leczyć w warunkach ambulatoryjnych. Jednak w tej chwili ta diagnostyka i leczenie ambulatoryjne sÄ… bardzo źle wycenione, co czyni je nieopÅ‚acalnymi, przykÅ‚adem może być biopsja fuzyjna. Konieczna jest poprawa tej wyceny, dziÄ™ki czemu poprawi siÄ™ dostÄ™p do diagnostyki ambulatoryjnej, a w efekcie pacjenci bÄ™dÄ… szybciej trafiać na sale operacyjne albo do radioterapii.
Problematyka nowotworu prostaty byÅ‚a jednym z tematów poruszanych przez ekspertów z Polski, Belgii i Austrii podczas seminarium OncoRoundtable 2022, zorganizowanego przez Polskie Towarzystwo Onkologiczne, PolskÄ… KoalicjÄ™ Medycyny Personalizowanej, FundacjÄ™ Innowo i firmÄ™ Philips.
