Z badaÅ„ przeprowadzonych przez CBOS wynika, że 32 proc. ankietowanych kobiet w wieku 18–45 lat planuje potomstwo w bliższej lub dalszej perspektywie, natomiast 68 proc. nie ma takich planów. Pary nie chcÄ… w tym momencie decydować siÄ™ na dziecko z wielu powodów. BiorÄ… pod uwagÄ™ m.in. kwestie finansowe, czyli problem z uzyskaniem kredytu i zakupem mieszkania, ale także wysokie ceny najmu. Kobiety obawiajÄ… siÄ™ także tego, czy zniosÄ… trudy porodu, poradzÄ… sobie z opiekÄ… nad dzieckiem, partner zapewni im poczucie bezpieczeÅ„stwa i czy po urlopie macierzyÅ„skim uda im siÄ™ wrócić do pracy.
W 2022 roku w Polsce urodziÅ‚o siÄ™ jedynie 305 tys. dzieci, najmniej od czasów II wojny Å›wiatowej – wynika z danych GUS. Jeszcze w 2017 roku liczba urodzeÅ„ byÅ‚a o 100 tys. wiÄ™ksza.
– Na decyzjÄ™ w sprawie macierzyÅ„stwa w tym momencie wpÅ‚ywa mocna sytuacja polityczna Polaków. To kwestie finansowe, kwestie inflacji i tego, że trudno nam w tym momencie zdecydować siÄ™ na kredyt czy nawet w ogóle go dostać, w zwiÄ…zku z tym nie mamy pewnoÅ›ci, jak dalej potoczÄ… siÄ™ nasze losy. Również ważna jest sytuacja geopolityczna, czyli kwestia wojny toczÄ…cej siÄ™ w Ukrainie, niestabilnoÅ›ci i nieprzewidywalnoÅ›ci tego, co siÄ™ wydarzy w najbliższym czasie – mówi agencji Newseria Lifestyle Agata Ejsmont, psycholożka.
Psychologowie zauważajÄ…, że Polacy dÅ‚ugo zwlekajÄ… z usamodzielnieniem siÄ™. Mimo że majÄ… ukoÅ„czone studia i udaÅ‚o im siÄ™ znaleźć pracÄ™, to czÄ™sto nie stać ich na mieszkanie. Jak wskazujÄ… dane Eurostatu, w latach 2003–2019 roku Å›redni wiek, w jakim mÅ‚odzi ludzie wyprowadzali siÄ™ od rodziców, spadaÅ‚ i na koniec tego okresu wynosiÅ‚ niewiele ponad 27 lat. Natomiast kiedy wybuchÅ‚a pandemia, która przyniosÅ‚a niepewność i poczucie braku stabilizacji, tendencja zaczęła siÄ™ zmieniać. W ubiegÅ‚ym roku byÅ‚o to blisko 29 lat. Eurostat wskazuje także, że w Polsce w ubiegÅ‚ym roku odsetek mÅ‚odych ludzi (18–34 lata) mieszkajÄ…cych z rodzicami wynosiÅ‚ prawie 66 proc. W 2019 roku byÅ‚o to ok. 60 proc., wiÄ™c udziaÅ‚ tzw. gniazdowników niepokojÄ…co roÅ›nie.
– To jest też kwestia wejÅ›cia w życie i dojrzaÅ‚oÅ›ci do tego, żeby decydować siÄ™ na posiadanie dziecka – mówi psycholożka. – Pierwsza obawa kobiet dotyczy tego, czy to jest dobry moment na dziecko, czy rzeczywiÅ›cie jestem gotowa. CzÄ™sto pada takie stwierdzenie, że macierzyÅ„stwo to jest duże poÅ›wiÄ™cenie i rezygnacja z różnych zaÅ‚ożeÅ„, celów, które siÄ™ wczeÅ›niej miaÅ‚o i realizowaÅ‚o, wiÄ™c to na pewno też jest ważna sprawa.
Z badania przeprowadzonego w ubiegÅ‚ym roku przez CBOS „Postawy prokreacyjne kobiet” wynika, że 17 proc. paÅ„ w wieku 18–45 lat planuje potomstwo w ciÄ…gu najbliższych trzech–czterech lat, dalsze 15 proc. – w bardziej odlegÅ‚ej perspektywie, a ponad dwie trzecie nie ma takich zamierzeÅ„ (68 proc.). W grupie wiekowej 18–24 lata odsetek kobiet nieplanujÄ…cych ciąży wynosi 29 proc. i jest o 13 pkt proc. wyższy niż w badaniu z 2017 roku. Podobnie jest w grupie wiekowej 25–29 lat – tutaj 45 proc. kobiet nie planuje dzieci, a pięć lat temu byÅ‚o to 30 proc.
Eksperci CBOS wskazujÄ…, że do czynników zwiÄ™kszajÄ…cych szanse na decyzjÄ™ o dziecku (lub kolejnym dziecku) należy pozostawanie w zwiÄ…zku formalnym lub nieformalnym, a także wyższe wyksztaÅ‚cenie. Planom prokreacyjnym sprzyja również gotowość do zaangażowania w opiekÄ™ nad dzieckiem najbliższego otoczenia – partnera, rodziców, teÅ›ciów oraz innych czÅ‚onków rodziny i osób spoza rodziny. Wiele obaw kobiet dotyczy bowiem tego, czy poradzÄ… sobie z dzieckiem i czy nie zostanÄ… w tym same.
– Pojawia siÄ™ też lÄ™k przed funkcjonowaniem samemu, czÄ™sto bez pomocy innych, kiedy partner czy wspóÅ‚małżonek na przykÅ‚ad jest w pracy. Na gruncie warszawskim mamy przecież takie sytuacje, że wiele osób przyjeżdża do nas z innych miast, nie ma tutaj rodziny, bliskich, w zwiÄ…zku z tym przez wiÄ™kszość dnia zostajÄ… one same z dziećmi – mówi Agata Ejsmont.
W planowaniu rodziny coraz większą rolę odgrywają mężczyźni, zmienia się także ich zaangażowanie w proces wychowywania dzieci. Badania prowadzone przez IQS na zlecenie Fundacji Share the Care wskazują, że 92 proc. ankietowanych kobiet i mężczyzn uważa, że czas spędzony z ojcem jest dla dziecka tak samo wartościowy jak ten spędzony z matką. Podobny odsetek wskazuje, że mama i tata powinni mieć takie same obowiązki i prawa w opiece nad dziećmi.
– Bardzo wiele moich pacjentek ma partnerów, którzy decydujÄ… siÄ™ na to, żeby wziąć urlop tacierzyÅ„ski i w peÅ‚ni uczestniczyć w wychowaniu dzieci – mówi psycholożka.
Jak podkreśla, kolejna grupa obaw, jakie towarzyszą kobietom w podejmowaniu decyzji o dzieciach, dotyczy kwestii fizycznych.
– Z gruntu terapeutycznego widać, że jest jeszcze kwestia bardzo dużego lÄ™ku przed ciążą, przed porodem – to nawet ma swojÄ… nazwÄ™: tokofobia, ewentualnie skierowaniem na cesarskie ciÄ™cie i przed tym, co później, jak sobie poradzÄ™ z kwestiÄ… baby bluesa, depresji poporodowej – wymienia Agata Ejsmont. – MyÅ›lÄ™, że duży wpÅ‚yw też miaÅ‚y decyzje polityków i TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego w kwestii aborcji. To bardzo ważny temat, bo jednak w odczuciu moich pacjentek to jest tak, że kobietom odebrano opcjÄ™ decydowania o tym, w jaki sposób majÄ… sobie planować życie i podejmować decyzje. To duży temat od strony psychologicznej w kontekÅ›cie kontroli nad życiem, panowaniem nad różnymi trudnymi sytuacjami.