Psy, których przodkami byÅ‚y domowe zwierzÄ™ta porzucone przez mieszkaÅ„ców strefy skażonej po awarii reaktora elektrowni jÄ…drowej w Czarnobylu, wykazujÄ… różnice genetyczne w porównaniu z innymi wolno żyjÄ…cymi psami, wykazaÅ‚ zespóÅ‚ badawczy zÅ‚ożony z naukowców z USA i Polski. Celem badaczy byÅ‚o sprawdzenie, w jaki sposób trudne Å›rodowisko determinuje zmiany genomowe prowadzÄ…ce do przeżycia gatunku. RozpoczÄ™te w 2017 roku badania mogÄ… też pomóc zrozumieć część mechanizmów wpÅ‚ywajÄ…cych na wystÄ™powanie chorób nowotworowych.
– Populacja z Czarnobyla wykazuje dość istotne różnice genetyczne wzglÄ™dem wszystkich pozostaÅ‚ych populacji psów wolno żyjÄ…cych. Chociaż wiÄ™c ogólnie rzecz biorÄ…c, jest ona wystarczajÄ…co podobna, aby stwierdzić, że psy te pochodzÄ… gÅ‚ównie od psów swobodnie żyjÄ…cych, to mamy też wyraźnie do czynienia z odrÄ™bnÄ…, odmiennÄ… populacjÄ…, co jest bardzo ciekawym wnioskiem – mówi w wywiadzie dla agencji Newseria Innowacje MaÅ‚gorzata Pilot z Muzeum i Instytutu Zoologii Polskiej Akademii Nauk i Uniwersytetu GdaÅ„skiego.
W badaniu prowadzonym od 2017 do 2020 roku wzięło udziaÅ‚ Å‚Ä…cznie okoÅ‚o 700 psów, z czego okoÅ‚o 300 żyÅ‚o w obrÄ™bie elektrowni. Populacja póÅ‚dzikich psów w rejonie Czarnobyla liczyÅ‚a podczas rozpoczÄ™cia eksperymentu niemal tysiÄ…c osobników. W kilku miejscach w obrÄ™bie Strefy Wykluczenia wokóÅ‚ Czarnobylskiej Elektrowni JÄ…drowej powstaÅ‚y kliniki, do których przywożono odÅ‚awiane zwierzÄ™ta.
– SzczepiliÅ›my je i poddawaliÅ›my sterylizacji, aby nie rozmnażaÅ‚y siÄ™ dalej. W tym czasie na miejscu pracowaÅ‚ też nasz zespóÅ‚ badawczy, który podÅ‚Ä…czyÅ‚ siÄ™ do caÅ‚ej tej operacji, zbierajÄ…c krew do analizy DNA oraz wymazy do analizy mikrobiomu wszystkich zwierzÄ…t – informuje prof. Timothy Mousseau z Uniwersytetu w PoÅ‚udniowej Karolinie.
Celem badania byÅ‚o okreÅ›lenie, w jaki sposób psy przetrwaÅ‚y w radioaktywnym Å›rodowisku przez 35 lat. AmbicjÄ… naukowców byÅ‚o sprawdzenie, jakie zaszÅ‚y zmiany w DNA zwierzÄ…t, jak siÄ™ one utrwaliÅ‚y i czy wystÄ™pujÄ… różnice pomiÄ™dzy psami, które żyjÄ… w rejonach o wiÄ™kszej ekspozycji na promieniowanie
Na podstawie analizy okreÅ›lono, że struktura genetyczna psów zamieszkujÄ…cych rejon Czarnobyla jest podobna do tej wystÄ™pujÄ…cej w innych populacjach wolno żyjÄ…cych psów w Europie Wschodniej. WiÄ™kszość z nich prawdopodobnie pochodzi od psów domowych, które mieszkaÅ‚y na tym obszarze przed katastrofÄ….
– UdaÅ‚o nam siÄ™ rozróżnić poszczególne rodziny i wykazaliÅ›my, że psy mieszkajÄ…ce w elektrowni raczej trzymajÄ… siÄ™ w zamkniÄ™tej grupie, zwykle nie opuszczajÄ… tego terenu i nie Å‚Ä…czÄ… siÄ™ w pary na przykÅ‚ad z psami z miasta Czarnobyl. ZnajÄ…c wiÄ™c struktury rodzinne i populacyjne, jesteÅ›my gotowi do przeprowadzenia badania porównawczego z psami z Europy Wschodniej i zidentyfikowania fragmentów genomu, które podlegaÅ‚y selekcji i byÅ‚y tak ważne dla przeżycia tych psów w otaczajÄ…cym je Å›rodowisku. Niektóre z tych zmian mogÄ… mieć coÅ› wspólnego z promieniowaniem, inne z faktem, że jest tu bardzo zimno – wiele psów praktycznie nie ma siÄ™ gdzie schronić – możemy wiÄ™c trafić na zmiany w genach odpowiadajÄ…cych za sierść, mogÄ… pojawić siÄ™ zmiany w enzymach trawiennych, bo dieta tych zwierzÄ…t też bardzo różni siÄ™ od tej, którÄ… mieli ich udomowieni przodkowie – wskazuje Elaine Ostrander z National Human Genome Research Institute.
– Obecnie przyglÄ…damy siÄ™ w tych populacjach zmianom, które można okreÅ›lić jako mikroewolucyjne. To oczywiÅ›cie pierwszy etap, który prowadzi do rozpoznania zdarzeÅ„ makroewolucyjnych. W tym momencie jednak skupiamy siÄ™ po prostu na identyfikacji regionów genomu, które zareagowaÅ‚y na to nowe Å›rodowisko – dodaje prof. Timothy Mousseau.
Naukowców ciekawi też analiza DNA psów pod kÄ…tem zmian w genach, o których wiadomo, że majÄ… zwiÄ…zek z rakiem. ChcÄ… porównać te zmiany ze znanymi genami u ludzi. Może to stanowić wkÅ‚ad w poszerzanie wiedzy na temat czynników warunkujÄ…cych choroby nowotworowe.
