O tym, że urazy gÅ‚owy sÄ… jednÄ… z najczÄ™stszych przyczyn Å›mierci, mówi siÄ™ od lat. Niedawno jednak naukowcy z Uniwersytetu Pensylwania na podstawie trwajÄ…cych ponad 30 lat badaÅ„ dowiedli, że przebyte urazy zwiÄ™kszajÄ… ryzyko zgonu nie tylko bezpoÅ›rednio po zdarzeniu, ale i w kilkuletniej perspektywie. Tymczasem rocznie w krajach Unii Europejskiej do szpitali trafia okoÅ‚o miliona osób z tego typu urazem. PoÅ‚owa przypadków to wynik wypadków komunikacyjnych, miÄ™dzy innymi podczas jazdy na rowerze.
– Osoby z urazem gÅ‚owy w wywiadzie sÄ… obciążone prawie dwukrotnie wyższym ryzykiem zgonu w porównaniu do osób, które nie doznaÅ‚y takiego urazu. Zależność miÄ™dzy urazem gÅ‚owy a zgonem jest silniejsza wÅ›ród osób z wiÄ™kszÄ… liczbÄ… doznanych urazów gÅ‚owy, a także w przypadku osób, które doznaÅ‚y poważniejszych urazów gÅ‚owy w porównaniu do urazów lekkich – informuje w wywiadzie dla agencji Newseria Innowacje Andrea L. Schneider, adiunkt neurologii i epidemiologii w Perelman School of Medicine Uniwersytetu Pensylwanii.
Badanie, którego wyniki opublikowane zostaÅ‚y w styczniu w „JAMA Neurology”, przeprowadzono na grupie ponad 13 tys. osób przebadanych w ciÄ…gu ostatnich 30 lat. 18,4 proc. uczestników zgÅ‚osiÅ‚o w czasie trwania badania jeden lub wiÄ™cej urazów gÅ‚owy. 12,4 proc. przypadków zostaÅ‚o zarejestrowanych jako umiarkowane lub ciężkie. Mediana czasu miÄ™dzy urazem gÅ‚owy a Å›mierciÄ… wynosiÅ‚a 4,7 roku. Åšmiertelność ze wszystkich przyczyn wÅ›ród uczestników z przebytym wczeÅ›niej urazem gÅ‚owy byÅ‚a 2,21 razy wiÄ™ksza niż wÅ›ród osób bez urazu gÅ‚owy. Ponadto Å›miertelność wÅ›ród osób z poważniejszymi urazami gÅ‚owy byÅ‚a 2,87 razy wiÄ™ksza niż wÅ›ród osób bez takich urazów.
– W obydwu grupach – osób, które doÅ›wiadczyÅ‚y urazu gÅ‚owy, i osób, które go nie doznaÅ‚y – najczÄ™stsze przyczyny zgonu to rak i choroby serca. U osób, które doÅ›wiadczyÅ‚y urazu gÅ‚owy, zaobserwowano jednak nieproporcjonalnie dużą liczbÄ™ zgonów w wyniku chorób neurologicznych, a także wyższy odsetek zgonów z powodu zdarzeÅ„ nieprzewidzianych, czyli w wyniku urazów – dodaje Andrea L. Schneider.
Z badaÅ„ wynika, że prawie dwie trzecie zgonów z przyczyn neurologicznych przypisano chorobom neurodegeneracyjnym takim jak choroba Alzheimera czy Parkinsona. OdpowiadaÅ‚y one za 14,2 proc. zgonów wÅ›ród osób z urazem gÅ‚owy i 6,6 proc. wÅ›ród pozostaÅ‚ej grupy badanych. Badania nie wyjaÅ›niajÄ… jednak, dlaczego w przypadku tej pierwszej grupy choroby te sÄ… czÄ™stÄ… przyczynÄ… Å›mierci.
Problem jest poważny, bo jak wynika z danych International Brain Injury Association, spoÅ›ród wszystkich rodzajów urazów urazy mózgu należą do tych, które najczęściej prowadzÄ… do Å›mierci lub trwaÅ‚ego kalectwa. W Unii Europejskiej urazy mózgu sÄ… przyczynÄ… miliona przyjęć do szpitali rocznie. PoÅ‚owa takich zdarzeÅ„ to efekt wypadków komunikacyjnych (m.in. z udziaÅ‚em samochodów, rowerów i potrÄ…cenia pieszych). Ze sportem jest zwiÄ…zanych prawie 300 tys. urazów rocznie, a za 20 tys. odpowiadajÄ… zdarzenia zachodzÄ…ce podczas uprawiania sportów zimowych. JeÅ›li dane zawÄ™zimy do grup wiekowych, okaże siÄ™, że u osób w wieku powyżej 65 lat gÅ‚ównÄ… przyczynÄ… urazów mózgu sÄ… upadki. U osób mÅ‚odszych sÄ… to przede wszystkim zdarzenia zwiÄ…zane z transportem.
– Zapobieganie jest jednym ze sposobów, które pozwalajÄ… chronić mózg. Chodzi tutaj o tak proste kwestie jak zakÅ‚adanie kasku podczas jazdy rowerem czy zapinanie pasów w aucie. Nie zawsze jednak można zapobiec urazom gÅ‚owy. JeÅ›li taki uraz siÄ™ przydarzy, czÄ™sto konieczna jest szybka interwencja lekarska, czyli zgÅ‚oszenie siÄ™ na izbÄ™ przyjęć lub do szpitala, aby ograniczyć szkodliwy wpÅ‚yw urazu i ryzyko zgonu w jego nastÄ™pstwie – radzi naukowiec.
W badaniu prowadzonym przez Perelman School of Medicine wzięły udziaÅ‚ osoby w wieku od 45 do 65 lat. Pierwotnie analiza dotyczyć miaÅ‚a czynników ryzyka miażdżycy. Obserwacje rozpoczÄ™to w latach 1987–1989 i zakoÅ„czono w 2019 roku. Uczestnicy pochodzili z czterech grup spoÅ‚ecznych w różnych stanach USA (Minnesota, Maryland, PóÅ‚nocna Karolina i Mississippi), a urazy byÅ‚y potwierdzane na podstawie zgÅ‚oszeÅ„ uczestników lub oddziaÅ‚ów ratunkowych i dokumentacji szpitalnej.