Procedowana wÅ‚aÅ›nie ustawa dotyczÄ…ca praw autorskich i praw pokrewnych może przynieść wydawcom nawet kilkaset milionów zÅ‚otych rocznie – szacuje Izba Wydawców Prasy. Chodzi o implementacjÄ™ przepisów unijnych, które nakazujÄ…, by platformy cyfrowe dzieliÅ‚y siÄ™ z wydawcami i twórcami zyskami z reklam powiÄ…zanych z publikowanymi artykuÅ‚ami. Te Å›rodki mogÄ… bardzo poprawić sytuacjÄ™ branży, która cierpi m.in. przez wzrost kosztów produkcji i spadek czytelnictwa prasy.
– Na implementacjÄ™ tej dyrektywy do polskiego systemu prawnego czekamy już od dawna, to powinno mieć miejsce już ponad rok temu. W koÅ„cu, z rocznym opóźnieniem, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przedstawiÅ‚o projekt tej implementacji i wiele sobie obiecujemy po wdrożeniu tego prawa – mówi agencji Newseria Biznes Marek FrÄ…ckowiak, prezes Izby Wydawców Prasy.
Projekt nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych pojawiÅ‚ siÄ™ w RzÄ…dowym Centrum Legislacji 20 czerwca br. i zostaÅ‚ skierowany do 30-dniowych konsultacji publicznych. Nowelizacja ma zaimplementować do polskiego prawa unijnÄ… dyrektywÄ™ o prawie autorskim i prawach pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym (UE 2019/790). Ma ona zastosowanie od czerwca 2019 roku, przy czym kraje czÅ‚onkowskie UE miaÅ‚y czas na jej wdrożenie do 7 czerwca 2021 roku. Opóźnienie wynika z tego, że Polska zaskarżyÅ‚a do TrybunaÅ‚u SprawiedliwoÅ›ci UE (TSUE) art. 17 tej dyrektywy. OkreÅ›la on zasady, na jakich dostawca usÅ‚ug udostÄ™pniania treÅ›ci online może zostać zwolniony z odpowiedzialnoÅ›ci za publiczne udostÄ™pnianie chronionych utworów i przedmiotów praw pokrewnych bezprawnie zamieszczonych przez użytkowników jego serwisu. W ocenie polskiego rzÄ…du stanowi on zagrożenie dla wolnoÅ›ci sÅ‚owa i wolnoÅ›ci dostÄ™pu do informacji, ale 26 kwietnia br. TSUE oddaliÅ‚ skargÄ™ Polski. To oznacza, że nie byÅ‚o już przeszkód, aby przygotować projekt nowelizacji i przedÅ‚ożyć go do konsultacji.
– Przewidywana w najbliższym czasie implementacja tej dyrektywy daje wydawcom prawo do otrzymywania należnych im wynagrodzeÅ„ z tytuÅ‚u wykorzystywania ich treÅ›ci przez globalne platformy internetowe – mówi prezes IWP. – To prawo przysÅ‚uguje im tytuÅ‚em zwrotu nakÅ‚adów poniesionych na rzecz stworzenia dzieÅ‚a, które później jest wielokroć powielane i odtwarzane w innych Å›rodkach przekazu. Tu chodzi wÅ‚aÅ›nie o wielkie platformy cyfrowe, które zarabiajÄ… m.in. na reklamach powiÄ…zanych z prezentacjÄ… takiego dzieÅ‚a.
Jak podkreÅ›la, producenci muzyki, filmów, gier i programów komputerowych już od lat majÄ… prawo do rekompensat za wykorzystywanie ich dzieÅ‚ i utworów. Jednak wydawcy dotÄ…d nie mieli takiego prawa w odniesieniu do publikacji prasowych.
– Platformy cyfrowe korzystajÄ… i zarabiajÄ… na tym, że puszczajÄ… te materiaÅ‚y. Z tytuÅ‚u reklam, które sÄ… z nimi powiÄ…zane, osiÄ…gajÄ… ogromne przychody, kilka miliardów zÅ‚otych rocznie – podkreÅ›la Marek FrÄ…ckowiak. – Teraz bÄ™dÄ… musiaÅ‚y podzielić siÄ™ zyskiem z tymi, którzy ponoszÄ… nakÅ‚ady na wyprodukowanie tych utworów. Szacujemy, że wydawcy powinni osiÄ…gnąć z tego tytuÅ‚u kilkaset milionów zÅ‚otych rocznie. Spodziewane przychody z tytuÅ‚u praw pokrewnych sÄ… dla nas, nie powiem, że fundamentalne, ale bardzo ważne, ponieważ sytuacja wydawców w Polsce jest trudna. Szczególnie tych, którzy prowadzÄ… dziaÅ‚alność nie tylko w sferze internetu, ale także druku. Tutaj mamy naprawdÄ™ poważne problemy, jeÅ›li chodzi o rynek kolportażu, a przede wszystkim olbrzymie wzrosty cen papieru.
Ostateczny ksztaÅ‚t systemu rekompensat dla wydawców prasy ma być jeszcze przedmiotem uzgodnieÅ„.
– Liczymy, że te rozmowy uÅ‚atwi nam udostÄ™pnienie przez platformy dokÅ‚adnych danych finansowych, informacji o przychodach, jakie osiÄ…gajÄ… w Polsce. Wtedy bÄ™dziemy mogli rzeczywiÅ›cie rozmawiać o konkretach. W tej chwili takich dokÅ‚adnych danych nie mamy – mówi prezes IWP. – To jest zresztÄ… jeden z naszych postulatów, żeby wielkie platformy cyfrowe, dziaÅ‚ajÄ…ce w skali caÅ‚ego Å›wiata, udzieliÅ‚y nam informacji o dokÅ‚adnym wykorzystaniu materiaÅ‚ów pochodzÄ…cych z Polski i dokÅ‚adnych przychodach, jakie osiÄ…gajÄ… z tego tytuÅ‚u. Teraz podajÄ… je w przybliżeniu, np. w skali caÅ‚ej Europy.
Izba Wydawców Prasy wskazuje, że beneficjentami tej zmiany bÄ™dÄ… również dziennikarze. Zgodnie z deklaracjami wydawców poÅ‚owa Å›rodków uzyskanych od tzw. big techów tytuÅ‚em rekompensat ma być bowiem kierowana wÅ‚aÅ›nie do dziennikarzy. To powinno siÄ™ też przeÅ‚ożyć na wyższÄ… jakość publikacji prasowych.
– Wyprodukowanie dobrych, rzetelnych i wiarygodnych treÅ›ci w prasie – czy to drukowanej, czy cyfrowej – po prostu kosztuje. Dlatego czytelnicy mogÄ… liczyć, że to, co dostanÄ…, bÄ™dzie lepsze, że lepiej opÅ‚acani dziennikarze, majÄ…cy do dyspozycji wiÄ™ksze Å›rodki na to, żeby dÅ‚użej pracować nad materiaÅ‚em, bÄ™dÄ… przedstawiali pogÅ‚Ä™bione, bardziej wiarygodne treÅ›ci – wyjaÅ›nia Marek FrÄ…ckowiak. – I to jest nasza przyszÅ‚ość, nasza przewaga konkurencyjna wzglÄ™dem internetu, który zachÅ‚ystuje siÄ™ wiadomoÅ›ciami szybkimi, ale czÄ™sto niesprawdzonymi, bardzo pÅ‚ytkimi. Prasa gwarantuje dobre, rzetelne wiadomoÅ›ci, ale to kosztuje.
Jak wskazuje, niewykluczone, że czytelnicy bÄ™dÄ… musieli wiÄ™cej zapÅ‚acić za dostÄ™p do niektórych treÅ›ci. Z drugiej strony coraz powszechniejsze jest jednak zrozumienie dla faktu, że za artykuÅ‚y i treÅ›ci w internecie też trzeba pÅ‚acić.
– MyÅ›lÄ™, że mamy już za sobÄ… ten magiczny próg, kiedy wiÄ™kszoÅ›ci odbiorców wydawaÅ‚o siÄ™, że wszystko w internecie powinno być za darmo. Wytworzenie tego kosztuje. Ludzie, którzy piszÄ… czy realizujÄ… programy internetowe, też muszÄ… za coÅ› żyć, muszÄ… zarabiać na życie. Liczymy, że zrozumienie tego faktu bÄ™dzie coraz wiÄ™ksze. ZresztÄ… to już pokazujÄ… dane o rosnÄ…cej liczbie subskrypcji cyfrowych, wiÄ™c myÅ›lÄ™, że to jest nieodwracalny kierunek. OczywiÅ›cie w interesie naszych czytelników leży, żeby te ceny nie rosÅ‚y gwaÅ‚townie. Dlatego też upominamy siÄ™ o należne nam, wydawcom, zyski wÅ‚aÅ›nie po to, żeby nie musieć przerzucać kosztów na czytelników – mówi prezes IWP.
Izba Wydawców Prasy postuluje także wprowadzenie mechanizmu arbitrażu w negocjacjach pomiÄ™dzy Å›rodowiskiem wydawców a platformami cyfrowymi takimi jak np. Google czy Facebook.
– Liczymy, że bÄ™dziemy wspierani przez organy paÅ„stwowe – podkreÅ›la Marek FrÄ…ckowiak. – DoÅ›wiadczenia innych krajów pokazujÄ…, że nawet tam, gdzie zaimplementowano już unijnÄ… dyrektywÄ™, te negocjacje trwaÅ‚y czasem bardzo dÅ‚ugo. A tutaj każdy miesiÄ…c, każdy rok dziaÅ‚a na niekorzyść wydawców. Dlatego chcielibyÅ›my, żeby to zakoÅ„czyÅ‚o siÄ™ jak najszybciej i liczymy na wsparcie ze strony paÅ„stwa. Å»e jeżeli nie da siÄ™ osiÄ…gnąć porozumienia w jakimÅ› rozsÄ…dnym czasie, to wtedy organy paÅ„stwa bÄ™dÄ… broniÅ‚y swoich rodzimych wydawców i twórców.
