Pandemia COVID-19 pokazaÅ‚a, że polski system ochrony zdrowia nie jest przygotowany na kolejny kryzys o takiej skali – wskazujÄ… eksperci Instytutu JagielloÅ„skiego i postulujÄ… systemowe reformy. W raporcie „Jak przygotować polskÄ… ochronÄ™ zdrowia na kolejne epidemie?” rekomendujÄ… wdrożenie 100 dziaÅ‚aÅ„ niezbÄ™dnych, żeby przygotować siÄ™ na wypadek kolejnego zagrożenia epidemicznego. To m.in. efektywniejsze zarzÄ…dzanie kadrami medycznymi, implementacja technologii mobilnych i rozwiÄ…zaÅ„ IT przydatnych w walce z pandemiÄ…, ale i opracowanie odpowiednich strategii komunikacji na czas kryzysu, aby przeciwdziaÅ‚ać manipulacjom opinii publicznej.
– JesteÅ›my w peÅ‚ni przekonani, że ryzyko kolejnych zdarzeÅ„ epidemicznych jest wiÄ™cej niż pewne. Dyskusja dotyczy tylko tego, czy to bÄ™dÄ… cykle 10-, maksymalnie 15-letnie, czy też – jak wskazujÄ… wszystkie modelowania matematyczne i dane epidemiologiczne – te cykle ulegnÄ… skróceniu do szeÅ›ciu–oÅ›miu lat. Nie pozostaje zatem nic innego, jak powoli zacząć siÄ™ przygotowywać – i paÅ„stwo, i spoÅ‚eczeÅ„stwo – do kolejnego kryzysu epidemicznego – mówi agencji Newseria Biznes gen. dyw., prof. dr hab. n. med. Grzegorz Gielerak, dyrektor Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie.
Od 4 marca 2020 roku, kiedy w Polsce odnotowano pierwszy przypadek COVID-19, do 19 października br. zakażonych zostaÅ‚o prawie 3 mln osób, z których ponad 76 tys. zmarÅ‚o. Pandemia uwidoczniÅ‚a też brak przygotowania systemu opieki zdrowotnej do dziaÅ‚ania w kryzysowych warunkach – pokazuje nowy raport „Jak przygotować polskÄ… ochronÄ™ zdrowia na kolejne epidemie?”, opracowany przez Instytut JagielloÅ„ski. Eksperci podkreÅ›lajÄ… w nim, że sÅ‚użba zdrowia – mimo pandemicznych doÅ›wiadczeÅ„ – nie jest gotowa na kolejne takie sytuacje, a w Polsce brak jest sprawnego systemu zarzÄ…dzania kryzysem zdrowotnym.
– NajsÅ‚abszym zidentyfikowanym elementem w zarzÄ…dzaniu kryzysowym jest to, że tego zarzÄ…dzania realnie nie byÅ‚o. ByÅ‚a tylko odpowiedź ad hoc, tworzona przez polityków, bez wsparcia fachowców, którzy majÄ… kompetencje i doÅ›wiadczenie – mówi dr Artur Bartoszewicz, ekonomista SGH i ekspert Instytutu JagielloÅ„skiego. – Nie wykorzystaliÅ›my doÅ›wiadczeÅ„ innych. Kiedy pierwsza fala nas omijaÅ‚a, Polska wysÅ‚aÅ‚a swoich ekspertów do Lombardii, gdzie pandemia już dewastowaÅ‚a ochronÄ™ zdrowia i gospodarkÄ™ WÅ‚och. Nie potrafiliÅ›my wyciÄ…gnąć z tego wniosków, nie potrafiliÅ›my zbudować odpowiednich rozwiÄ…zaÅ„. Zamiast budować szpitale moduÅ‚owe, tworzyliÅ›my szpitale tymczasowe np. na Stadionie Narodowym. Wszystko pokazywaÅ‚o, że ważniejszy byÅ‚ wymiar polityczny niż rzeczywista pomoc i rozwiÄ…zywanie problemów.
– Teraz jest czas, abyÅ›my zastanowili siÄ™, czy na pewno wszystko zrobiliÅ›my wÅ‚aÅ›ciwie. Jednak nie po to, żeby wyciÄ…gać konsekwencje, ale nauczyć siÄ™ czegoÅ› na przyszÅ‚ość i mieć pewność, że jeżeli za kilka lat wydarzy siÄ™ coÅ› podobnego, tego typu problemy już nas nie dotknÄ… – dodaje dr Katarzyna ObÅ‚Ä…kowska, socjolożka z Instytutu JagielloÅ„skiego.
Eksperci zgodnie podkreÅ›lajÄ…, że ochrona zdrowia w Polsce wymaga reform i skonstruowania systemowych rozwiÄ…zaÅ„ na wypadek kolejnego kryzysu. Dlatego opracowali 100 wytycznych, które rekomendujÄ… rzÄ…dowi w celu zaimplementowania na wypadek przyszÅ‚ego zagrożenia epidemicznego lub militarnego.
– W raporcie patrzyliÅ›my na paÅ„stwo jako caÅ‚ość, ponieważ epidemia – i inne sytuacje kryzysowe – sÄ… wydarzeniem tak olbrzymim, że jedno czy dwa ministerstwa nie sÄ… tu w stanie nic zdziaÅ‚ać. To jest zdrowie, edukacja, ale także komunikacja, kwestie bezpieczeÅ„stwa farmaceutycznego etc. Olbrzymia ilość systemów. Dlatego w naszym raporcie uwzglÄ™dniliÅ›my wytyczne dla każdego momentu i etapu tak, aby ten system dziaÅ‚aÅ‚ jako caÅ‚y – mówi dr Katarzyna ObÅ‚Ä…kowska.
Raport IJ pokazuje, że gotowoÅ›ci na zjawiska o takiej skali jak pandemia COVID-19 nie da siÄ™ wypracować w krótkim okresie. Braku przygotowania nie można też przypisać decydentom jednej czy dwóch kadencji. Jednak – jak podkreÅ›lajÄ… eksperci – wszystko, co wydarzyÅ‚o siÄ™ w Polsce od marca ubiegÅ‚ego roku, trzeba potraktować jako lekcjÄ™ i wyciÄ…gnąć z niej wnioski na przyszÅ‚ość.
– Tym, co z pewnoÅ›ciÄ… warto na staÅ‚e wpisać do polskiego systemu, jest jasno okreÅ›lona, hierarchiczna struktura zarzÄ…dzania kryzysowego w paÅ„stwie. Na każdym poziomie – od szczebla rzÄ…dowego po regionalne i powiatowe – powinny znajdować siÄ™ odpowiednie komórki z wÅ‚aÅ›ciwymi kompetencjami i przypisanÄ… odpowiedzialnoÅ›ciÄ…, aby przepÅ‚yw danych epidemicznych i wytycznych dotyczÄ…cych przeciwdziaÅ‚ania epidemii odbywaÅ‚ siÄ™ w sposób maksymalnie prosty, niezakÅ‚ócony, czytelny – mówi prof. Grzegorz Gielerak.
WÅ›ród rekomendacji dla rzÄ…du, które znalazÅ‚y siÄ™ w raporcie Instytutu JagielloÅ„skiego, jest m.in. efektywniejsze zarzÄ…dzanie kadrami medycznymi oraz implementacja rozwiÄ…zaÅ„ IT i technologii mobilnych przydatnych w przeciwdziaÅ‚aniu i ograniczaniu skutków pandemii. Eksperci wskazujÄ… też na konieczność opracowania strategii komunikacji na czas i kryzysu i przeciwdziaÅ‚ania masowym manipulacjom Å›wiadomoÅ›ci spoÅ‚ecznej.
– Istotne jest przeciwdziaÅ‚anie dezinformacji, aby obywatele widzieli w rzÄ…dzie sprzymierzeÅ„ca, aby czuli siÄ™ bezpiecznie z tym, co mówi rzÄ…d, aby żadne dane nie byÅ‚y prezentowane w sposób zbyt ogólny, niepewny. Ważne jest również zaproszenie do wspóÅ‚pracy ekspertów i think tanków, żeby spoÅ‚eczeÅ„stwo czuÅ‚o siÄ™ wÅ‚Ä…czone w dziaÅ‚ania antypandemiczne – mówi dr Katarzyna ObÅ‚Ä…kowska.
– W takich sytuacjach trzeba zejść z politycznego przekazu i jednoznacznie oprzeć siÄ™ na dziaÅ‚aniach specjalistów. GÅ‚ówny postulat raportu jest taki, aby zidentyfikować tych specjalistów oraz mieć gotowe rezerwy m.in. w wymiarze systemu gospodarki lekowej, aby obniżyć ryzyko zwiÄ…zane z tym, że Å‚aÅ„cuchy dostaw zostanÄ… zerwane i przestaniemy być samodzielni – dodaje dr Artur Bartoszewicz.